KRACHTLIJNEN - Een democratische rechtsstaat - De scheiding der machten

9 belangrijke vragen over KRACHTLIJNEN - Een democratische rechtsstaat - De scheiding der machten

Waarom veronderstelt een rechtstaat een onafhankelijk en opartijdig rechterlijk apparaat binnen de staat?

Anders is het onmogelijk om de verplichtingen van de wetgevende en uitvoerende macht ook adwingbaar te maken.

Wat is de oorsprong van de scheiding der machten?

Meestal zeggen we dat de leer vd scheiding der machten afkomstig is aan Montesquieu, maar de facto waren er verschillende filosofen bezig met de problemen waartoe absolute macht kon leiden.

Het beginsel kwam voor het eerst tot uiting door de Franse en Amerikaanse revoluties

Waarom is de scheiding der machten een ongeschreven algemeen rechtsbeginsel met grondwettelijke waarde?

Scheiding der machten staat niet echt in de grondwet; maar blijkt wel uit het gehele beeld vd grondwet. Impliciet staat dit dus wel in de grondwet.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

De scheiding vd machten bestaat uit 3 functies/ de trias politica; welke?

1. De wetgevende functie (= RR uitvaardigen die afdwingbaar karakter hebben)
2. De bestuursfunctie (= Algemene normen bepaald door de wetgevende macht en het bestuur door de uitvoerende macht)
3. De rechtsprekende functie (= Geschillen oplossen die voortvloeien uit de toepassing v algemene normen of w de naleving ervan toegezien; door de rechterlijke macht)

Toon aan met een voorbeeld dat er in de werkelijkheid soms een diffuse taakverdeling is tussen de machten.

De koning beschikt over het genaderecht. Dit zou een gerechterlijke verantwoordelijkheid kunnen zijn.

-> Staatsmachten vervullen soms verantwoordelijkheden die meer lijken aan te sluiten bij de taken v andere machten

Waarom vonden Montesquieu en andere filosofen de scheiding der machten zo'n goed idee?

Omdat iedereen die macht krijgt, in de verleiding zou komen deze macht te misbruiken.

De verdeling van de 3 staatsmachten is een verdeling van macht in verticale zin. Welke verdeling v macht bestaat er in horizontale zin?

De verdeling v macht tussen de federale overheid en de deelstaten
De verdeling v macht tussen overheden op lokaal niveau en overheden op supranationaal niveau

Hoe is de scheiding der machten in de werkelijkheid geëvolueerd?

  • Uitvoerende macht heeft aan zelfstandige macht ingeboet omdat de principes v parlementaire controle belangrijker zijn geworden.
  • De wetgevende macht is nu de belangrijkste macht, omdat die rechtstreeks democratisch gelegitimeerd wordt.
  • Controle op de uitvoerende macht door de wetgevende macht vervangen door controle op de meerderheid door de oppositie.

Waarom kunnen we eerder spreken van een samenwerking der machten ipv een scheiding der machten?

De machten houden elkaar in evenwicht en oefenen in bepaalde mate controle uit op elkaar (checks and balances):
  • Wetgevende macht (Kamer) controleert de uitvoerende macht (regering/ koning)  door bv vertrouwensstemming
  • Uitvoerende macht (regering/ koning) controleert de wetgevende macht (kamer) door bv koninklijke besluiten, de koning publiceert wetten in het staatsblad.
  • De uitvoerende macht (koning) benoemt magistraten in de rechterlijke macht, de wetgevende macht bepaalt hun statuut
  • De rechterlijke macht zullen wetgevende en uitvoerende macht controleren door  bv de raad van state/ het grondwettelijk hof

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo