KRACHTLIJNEN - Een democratische rechtsstaat - De rechtsstaat

16 belangrijke vragen over KRACHTLIJNEN - Een democratische rechtsstaat - De rechtsstaat

Wat is het gevolg wanneer overheden onderworpen zijn aan het recht?

Ze kunnen niet meer willekeurig optreden tegen burgers

Hoe werkt het rechtmatigheidsbeginsel in de praktijk?

  • De wetgevende macht is onderworpen aan grondwettelijke (en ook int' notmen) normen
  • De uitvoerende macht is onderworpen aan de normen die de wetgevende macht gemaakt heeft

Hoe moet de overheid 'de rechtstaat respecteren'?

Niet alleen door zich te onthouden aan gezagsoverschrijding, maar ook door te voldoen aan bepaalde staatsrechtelijke plichten.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Is het formele element voldoende? Waarom wel/ niet?

Nee; Het zegt niets over de inhoud vh recht. Er is nog steeds een risico op machtsmisbruik.

De geschiedenis kent genoeg voorbeelden waarbij het optreden van de OVH formeel op het recht gebaseerd was, maar toch een element van onderdrukking was

Wat zijn de 4 cumulatieve materiële voorwaarden die we kunnen stellen voor een rechtstaat?

  1. Recht moet zeker en stabiel zijn
  2. Recht moet democratisch tot stand komen
  3. Recht moet grondrechten respecteren
  4. Recht moet afdwingbaar zijn voor de (onafhankelijke) rechter

Waarom is het nodig dat een rechtstaat grondrechten respecteert?

Een meerderheid (ook een democratische) kan nog steeds de minderheid onderdrukken. Ze kunnen dan bv ongeoorloofde wetten opleggen, daarom is het belangrijk dat er ook voor de minderheden grondrechten bestaan die ABSOLUUT gerespecteert moeten worden.

Welke verandering bracht de verlichting in de machtsuitoefening van Europeese heersers?

Verlichtingsdenkers verzettten zich tegen de gedachte dat burgers het gezag van staat en heerser ongeremd zouden moeten ondergaan.


Ontwikkeling van het begrip rechtstaat/ rule of law (= overheersing van het recht ≠ heerser)

Hoe kunnen machtshebbers moeite hebben met de rechtstaat?

Het is moeilijk voor machtshebbers om steeds de balans te vinden tussen de belangen van de rechtstaat en hun drang om maatschappelijke problemen op te lossen (bv terrorisme - folterverbod)

Toets de materiële voorwaarden van een rechtstaat aan de Sovjet-Unie.

In de grondwet van de Sovjet-unie stonden heel wat grondrechten, maar deze waren niet afdwingbaar voor de rechter, en al zeker niet voor een onafhankelijke rechter.

Bij de democratische totstandkoming van recht kunnen we ook vraagtekens plaatsen.

Kunnen staten het begrip van de rechtstaat verschillend toepassen?

Ja, zolang de uitganspunten in acht worden genomen kan de rechtstaatgedachte op verschillende manieren tot stand komen.

Waarom is het blijvend respecteren van de formele en materiële voorwaarden ve rechtstaat een voortdurende opdracht?

In een snel evoluerende en steeds complexere samenleving kan de rechtstaat op verschillende of onverwachte manieren onder druk komen te staan.

Welke uitdagingen kent de democratische rechtstaat?

Achteruitgang:
  1. Nevenschade van oplossing maatschappelijke problemen
  2. Graduele inrepen v leiders met autocratische neigingen

Waarom kunnen we niet veel doen aan impliciete ingrepen die de democratische rechtstaat ondermijnen?

Vaak gaat het wel om ingrepen die door democratisch verkozen meerderheden w genomen, en uitgevoerd op een wijze die in overeenstemming is met de formele regels.

(= death by a thousand cuts)

Welke uitdagingen bracht de coronapandemie met zich mee voor de rechtstaat?

Machtshebbers moesten maatregelen treffen om de verspreiding van het virus tegen te gaan. Sommige van die maatregelen, zoals het invoeren van een avondklok (is een beperking v onze grondrechten) waren niet altijd te rijmen met de beginselen van de rechtstaat.

Hoe zetten graduele ingrepen van leiders met autocratische neigingen de democratische rechtstaat onder druk? Geef een voorbeeld.

Bv Polen en Hongarije:

  • Aantasting van de rechterlijke onafhankelijkheid
  • Beknotting vd inspraak van oppositieleden
  • Achteruitgang journalistieke en academische vrijheid

Waarom moeten juristen meer zijn dan gewoon de 'kenners van regels'?

Door de aard v ons vak zijn we goed geplaatst om problemen snel te identificeren en om steeds een kritische houding aan te nemen tov de OVH.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo