Stichting en vereniging in concernverband

46 belangrijke vragen over Stichting en vereniging in concernverband

Waar wordt de cocncernleidingsplicht voor het eerst door de HR benoemd?

Arrest OGEM, de HR heeft in arrest Ogem gezegd dat er op de holding een concernleidingsplicht rust. Dat houdt in dat je bovenin moet weten wat er in die keten van rechtspersonen plaatsvindt. Als je als concernleiding het idee hebt dat er ‘beneden’ iets fout gaat, dan moet je ook ingrijpen. 
Je moet eerst om informatie vragen en als je dat doet en er komt geen antwoord dan moet je harder aandringen en anders moet je de bestuurders op lager niveau gewoon ontslaan. Dat is de concernleidingsplicht = gezamenlijke leiding. 
 

Wat is er kort gezegd bepaald in arrest OGEM?

IN arrest OGEM is bepaald dat je als concernleiding moet weten wat zich onderin de keten afspeelt.

Ken het Nederlandse recht concernrecht?

In tegenstelling tot bijvoorbeeld Duitsland en Portugal kent het Nederlandse recht geen concernrecht. Er zijn wel enkele concernrechtelijke begrippen in de wet terug te vinden zoals 1. wat de definitie van dochtermaatschappij is en 2. wanneer een rechtspersoon zeggenschap kan uitoefenen in een andere rechtspersoon.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Hoe kan je die zeggenschapsverhoudingen bij dochterondernemingen creëren in geval van stichtingen en verenigingen?

Die zeggenschapsverhoudingen creëer je door statutaire zeggenschapsbepalingen.

Wanneer is er bij een groepsmaatschappij sprake van een centrale leiding?

Van centrale leiding is sprake indien een rechtspersoon daadwerkelijk de zeggenschap uitoefent over een of meer andere rechtspersonen. De centrale leiding berust bij de moedermaatschappij.

Bij wie berust de centrale leiding in geval van groep met elkaar verbonden vennootschappen?

Bij de moedermaatschappij

Hoe kan een zeggenschap bij een stichting worden bewerkstelligd?

Zeggenschap kan bij een vereniging door middel van een algemene vergadering, bij een stichting is dit echter niet mogelijk in verband met het ledenverbod.

Is het mogelijk om bij een geldstorting aan een stichting een instructie te geven en te zeggen dat zij die op moeten volgen als zij het geld willen hebben?

Hierbij geef je geld aan een stichting en daarbij zeg je: ik geef dit geld, maar dan moeten jullie wel elke instructie van mij opvolgen. Is dat mogelijk? Of is het mogelijk om in de statuten op te nemen dat het bestuur zich moet gedragen naar elke aanwijzing die door persoon X wordt gegeven? Over beide gevallen is niks in de wet geregeld, vergelijk artikel 2:129/239 lid 4 BW.

Wat is kort gezegd bepaald in de MEAVITA-zaak?

In de MEAVITA-zaak is bepaald dat wanneer er instructies worden gegeven die dienen te worden opgevolgd, geldt daarbij de zelfde ondergrens als bij de NV en de BV: wanneer het belang of de continuïteit van de rechtspersoon in het gedrang komt, mag je de instructies die worden gegeven niet opvolgen.

Wat als een moederstichting instructies geeft aan de dochterstichting en de dochterstichting haar bestuur deze niet op wil volgen omdat dit nie tin het belang is van de dochterstichting, omdat de continuïteit van de stichting dan in gevaar zou komen. Mag de moederstichting dan zeggen dat de dochterstichting haar instructies op moet volgen omdat zij anders gebruik zal maken van haar ontslagbevoegdheid?

Moederstichting M zegt dat wanneer dochterstichting D haar instructie niet opvolgt, zij gebruik zal maken van haar ontslagbevoegdheid. Is dit toegestaan? IN een dergelijk geval kan er sprake zijn van misbruik van bevoegdheid (art. 3:13 BW). Wanneer er sprake is van misbruik van bevoegdheid dan hoef je de instructies niet op te volgen. En mocht je dan toch ontslagen worden/zijn dan is er sprake van een onredelijk ontslag. Ook in stichtingen en bij concernverenigingen moet je als ondergrens het belang van die rechtspersoon zelf in het oog houden.

Welk belang moet er bij dochterstichtingen in het oog worden gehouden?

Ook in concernstichtingen en bij concernverenigingen moet je als ondergrens het belang van die rechtspersoon zelf in het oog houden.

Kan zeggenschap worden toegekend via de statuten?

Zeggenschap kan via de statuten worden toegekend, onder meer:
- Goedkeuring van belangrijke bestuursbesluiten;
- Initiatief voor een statutenwijziging/ontbinding;
- Aanwijzingen aan het bestuur van de vereniging/stichting;
- Benoeming en ontslag van de leden van het toezichthoudend orgaan.

Welke soorten stichtingen zijn er te onderscheiden?

Er zijn verschillende soorten stichtingen te onderscheiden:
- Gewone stichtingen;
- Overheidsstichting;
- Samenwerking en steunstichting;
- Beschermingsstichting.

Hoe meo tje een overheidscommissaris benoeming in een stichting? Die persoon houdt toch toezicht namens de overheid, maar is geen bestuurder of commissaris?

IN de statuten kan je een goedkeuringsbevoegdheid opnemen, in ieder geval voor stichtingen is dit mogelijk. Daarmee zeg je dat die overheidscommissaris bepaalde goedkeuringsbevoegdheden heeft. Ook is het mogelijk een dergelijk persoon instructiebevoegdheden te geven.

Wat is het nadeel wanneer de overheid een dergelijke overheidscommissaris bij een stichting neerzet?

Het nadeel is dat die persoon die namens de overheid is benoemd, een instructie geeft die wel in het voordeel is van de overheid, maar niet in het voordeel van de rechtspersoon. Een dergelijk persoon valt niet onder de bestuurdersaansprakelijkheidsregeling. Dit kan worden opgelost wanneer die persoon kan worden aangemerkt als feitelijk beleidsbepaler (2:148 lid 7 BW), dan kan hij gewoon als bestuurder worden aangemerkt.

Wat is het voordeel wanneer je 'het bedrijf van het bejaardentehuis' in de ene stichting hebt zitten en het 'beheer van het vastgoed van het bejaardentehuis' in een andere stichting?

Het voordeel is vermogensspreiding en het beperken van aansprakelijkheidsstelling. Het voordeel van een BV is dat er sprake is van beperkte aansprakelijkheid, maar wanneer een bejaarde wordt verwond dan wordt je wellicht aansprakelijk gesteld door de familieleden en die willen zich dan verhalen op alle vermogensbestanddelen. De beperking van het verhaalsrisicio/insolventierisico is vaak een belangrijke reden voor concernvorming binnen stichtingen.

Hoe kan concernverband bij verenigingen en stichtingen ontstaan?

De vereniging of stichting kan zelf andere rechtspersonen oprichten om vervolgens daaraan haar vermogen of onderneming geheel of gedeeltelijk over te dragen, in dergelijk geval is er sprake van 1. overdracht van vermogen; of 2. Splitsing.

Is het mogelijk dat de vereniging of stichting zeggenschap verwerft over een reeds bestaande rechtspersoon door overdracht van aandelen of overdracht van de lidmaatschapsrechten.

Hoe kan je zeggenschap verwerven?

Door het overnemen van aandeelhouderschap of lidmaatschapsverhouding. In het geval waarin er onder een stichting of vereniging waar een BV hangt.

Hoe kan een vereniging of stichting zeggenschap verwerven?

Door het overnemen van aandelen of lidmaatschapsrechten. Dit is het geval wanneer er onder een stichting of vereniging een BV hangt.

Bij welke bekende bank is er sprake van een concernverband met een verenging-BV?

Bij de Rabobank. De Rabobank is zelf een vereniging, onder die vereniging hangen een of meerdere BV's. Dit is dan vereniging van een bijzondere soort aangezien er onder die vereniging een BV hangt. 

Is het mogelijk dat een vereniging of stichting zeggenschap kan verwerven over een bestaande rechtspersoon?

Door middel van aandelen ov lidmaatschapsrechten is het mogelijk dat een vereniging of stichting zeggenschap verwerft in een bestaande rechtspersoon. 

Met betrekking tot stichtingen is er wel een aantal aandachtspunten in geval van het concernverband

Met betrekking tot stichtingen is er in geval van een concernverband, wel een aantal aandachtspunten:
1. Het uitkeringsverbod, artikel 2:285 lid 3 BW
2. De rechterlijke statutenwijziging, artikel 2:294 lid 2 BW
3. De wettelijke vermogensklem (het beklemd vermogen), artikel 2:18 lid 6 BW
4. De eventuele nietigheid/vernietigbaarheid van besluiten: artikel 2:14 lid 1 en 2:15 lid 1 BW.

Waarom moet er in concernverband bij stichtingen worden gelet op het uitkeringsverbod?

Als dochter mag je winst maken en mag de winst worden uitgekeerd naar boven richting de moedermaatschappij, maar het is niet toegestaan om de winst uit te keren aan de oprichters.

Wanneer is sprake van een 'bottum up' concernverband?

Wanneer meerdere verenigingen samen een hoofdvereniging oprichten dan wordt dat een federatie genoemd. Deze oprichting geschiedt 'bottom-up', van onder naar boven.

Wat is een rechterlijke statutenwijziging?

Wanneer er bij een stichting in de statuten een verbod van statutenwijziging is opgenomen dan kan je de statuten dus niet wijzigen. Je kan in een dergelijk geval naar de rechter gaan en verzoeken of hij de statuten wil wijzigen, omdat het bezwaarlijk is wanneer de statuten in stand zouden blijven omdat er bijvoorbeeld gefuseerd moet worden wil men verder kunnen groeien.

Wat houdt de wettelijke vermogensklem in?

De wettelijke vermogensklem gaat over beklemd vermogen. Een stichting heeft een vermogen waarmee men een bepaald doel wil bereiken, wanneer de stichting om wordt gezet in een BV dan mag je het vermogen van die stichting niet uitkeren wanneer de stichting is omgezet in een BV, tenzij je daarvoor toestemming hebt van de rechter (artikel 2:18 lid 6 BW).

Wat zijn de gevolgen van het ontstaan van een concernverband?

Wanneer er een concernverband ontstaat worden de jaarrekeningvoorschriften van toepassing, 2:360 BW. Je moet dan ook een geconsolideerde jaarrekening op gaan maken.

Ook met betrekking tot de aansprakelijkheid verandert er het een en ander: naarmate het concernverband hechter is, nemen de risico's op aansprakelijkheid toe. In arrest SOBI/Hurks (JOR 2002/38) is bepaald dat hierbij de feitelijke omstandigheden beslissend zijn. Van belang zijn onder meer hoe intens de bemoeienis van de moeder met de dochter is en of er sprake is van wetenschap dat bij de voortzetting, crediteuren van de dochter onbetaald zullen blijven.

Met betrekking tot welke twee dingen heeft het ontstaan van een concernverband voornamelijk gevolgen?

De jaarrekeningvoorschriften worden van toepassing (2:360 BW) waarbij ook een geconsolideerde jaarrekening dient te worden opgemaakt. Ook heeft het ontstaan van een concernverband gevolgen voor de aansprakelijkheid: naarmate een concern hechter is vergroot dit ook de kans op aansprakelijkheid (Arrest SOBI/HURKS).

Waar moet erg op worden geld in geval van het ontstaan van een concernverband waarbij een stichting is betrokken?

Op de vermogensklem die geldt voor stichtingen.

Wat houdt de vermogensklem bij stichtingen in en waarom is dat van belang in geval van het ontstaan van een concernverhouding?

De vermogensklem van stichtingen heeft betrekking op het uitkeringsverbod dat in artikel 2:285 lid 3 BW is neergelegd. De stichting is de enige rechtspersoon die beperkingen kent voor de besteding van het vermogen van de stichting, daardoor zouden andere dan de oorspronkelijke belanghebbenden aanspraken kunnen krijgen op het vermogen van de stichting. Na de omzetting moet uit de statuten blijken dat het vermogen dat de stichting bij omzetting heeft, evenals de vruchten van dat vermogen, slechts met toestemming van de rechter anders mogen worden besteed dan voor de omzetting was voorgeschreven.

Welke varianten van een personele unie zijn er te onderscheiden?

Het is mogelijk dat alle bestuurders van de verschillende stichtingen en stichtingen hetzelfde zijn, of dat de helft hetzelfde is. Bestuurders van de ene rechtspersoon maken dan dus ook weer deel uit van het bestuur van de andere, om zo het beleid van de verschillende rechtspersonen te coördineren en in dezelfde richting te leiden.

Welke verschillende bestuursmodellen zijn er te onderscheiden bij een personele unie?

IN geval van een personele unie kan er onderscheid worden gemaakt tussen de volgende bestuursmodellen:
1. Alle rechtspersonen worden door een of meer dezelfde natuurlijke personen bestuurd
2. De bovengeschikte rechtspersoon treedt op als bestuurder van de ondergeschikte rechtspersoon
3. Een aparte rechtspersoon fungeert bij alle andere rechtspersonen als bestuurder (ook wel management-rechtspersoon genoemd).

Welke soorten verenigingen en stichtingen in concernverhouding zijn er te onderscheiden?

In concernverband zijn er de volgende verenigingen en stichtingen te onderscheiden:
1. De nevengeschikte verenigingen en stichtingen, die staan naast elkaar op basis van gelijkwaardigheid. Er is sprake van een horizontale unie.
2. De onder- en bovengeschikte verenigingen en stichtingen, daarbij is er sprake van een verticale unie.

Welke verschillende grondlagen zijn er te onderscheiden in geval van een personele unie?

Een personele unie kan zijn gebaseerd op:
1. Statutaire grondslagen
2. Contractuele grondslagen
3. Bijzondere wettelijke grondslagen.

Hoe kan een 'personele unie' zijn gebaseerd op statutaire grondslagen?

Wanneer een personele unie is gebaseerd op statutaire grondslagen zijn er de volgende 2 mogelijkheden te onderscheiden:
1. Je kan alleen bestuurder zijn wanneer je voldoet aan bepaalde kwaliteitseisen. 
2. Je kan alleen bestuurder worden in geval van een bindende voordracht. Daarbij kan het recht op het doen van een bindende voordracht worden toekent aan bepaalde organen, maar ook aan andere rechtspersonen.

Welke kwaliteitseisen kunnen er aan bestuurders worden gesteld?

IN geval van statutaire grondslagen bij een personele unie worden bijvoorbeeld de volgende kwaliteitseisen aan een bestuurder gesteld:
1. Tot bestuurder van A kan alleen worden benoemd een persoon die bestuurder is van B
     * Alle bestuurders van A zijn in een dergelijk geval bestuurders van B
     * De meerderheid van bestuurders van A moeten bestuurder van B zijn
     * In elk geval een bepaald aantal bestuurders van A moeten bestuurders 
        van B zijn
2. De bestuurders van A zijn de bestuurders van B.

Hoe kan een personele unie zijn gebaseerd op contractuele grondslagen?

De instantie die het benoemingsrecht heeft, verplicht zich door middel van een contract om op een zodanige wijze van zijn benoemingsrecht gebruik te maken dat de besturen van de twee rechtspersonen geheel of gedeeltelijk uit dezelfde personen bestaan.

Hoe kan een personele unie zijn gebaseerd op bijzondere wettelijke grondslagen?

Dat is mogelijk, de wet kan de benoemingsvrijheid echter wel beperken.

Wat zijn de aandachtspunten in geval er sprake is van een personele unie?

Wanneer er sprake is van een personele unie kan dit een tegenstrijdig belang van de bestuurder tot gevolg hebben. Ook is het lastig om het zakelijke karakter van transacties tussen rechtspersonen te bepalen. Daarnaast kan een personele unie gevolgen hebben voor algemeen vermogensrechtelijke vraagstukken zoals de pauliana en de zorgplicht die geldt oor de dominerende contractspartij. 

Wanneer is sprake van een persoonlijk tegenstrijdig belang?

Van een persoonlijk tegenstrijdig belang is sprake wanneer je als bestuurder persoonlijk niet meer in staat bent om de rechtspersoon als een objectieve bestuurder te kunnen behartigen. Het is daarom van belang dat er sprake is van openheid.

Wat is van belang in geval van bestuurders?

Dat zij openheid geven omtrent eventuele tegenstrijdige belangen.

Hoe zit het met de aansprakelijkheid bij een personele unie?

In geval van een personele unie is de zorgvuldigheidsnorm van artikel 6:162 BW van belang. Wanneer er sprake is van een bovengeschikte (B) en een ondergeschikte (O) rechtspersoon, dan rust op de bovengeschikte rechtspersoon een concernleidingsplicht: B moet onder omstandigheden ingrijpen in het beleid dat door ondergeschikte O wordt gevoerd (OGEM-arrest is dat in bepaald), wel is daarbij vereist dat B een sterke bemoeienis heeft gehad met O (Arrest Albada Jelgersma, NJ1988/487).

Het bestuur van de ene rechtspersoon mag niet zonder meer voorbij gaan aan de belangen van de bij de andere rechtspersoon betrokkenen!

Wanneer het gaat om het ontslag van een bestuurder en je wilt dat aanvragen, wat moet je dan aantonen?

Dat je belang hebt bij de uitkomst van de procedure.


Is het verstandig om neer te leggen in de wet wie belanghebbende is?

Nee, want je sluit daarmee mogelijk mensen buiten. Je moet het een soort van vage norm laten die moet worden ingevuld door de rechter. Daarnaast is het begrip van belanghebbende ook opgenomen in het enquêterecht.

Is het verstandig om functieprofielen in de wet op te nemen om het toezicht op stichtingen te verbeteren? 

Het doel van het consultatievoorstel is om de kwaliteit en toezicht bij stichting te verbeteren. Wat zou je nou voor probleem krijgen wanneer je die functieprofielen op gaat nemen in de wet? Dan is het te beperkt. Het gaat ten koste van de flexibiliteit en we willen juist dat stichtingen flexibel zijn.

Wanneer de Lotto met de Staatsloterij zou gaan samenwerken, hoe moet je die samenwerking dan vorm geven?

Mensen die bij de Lotto betrokken zijn willen graag invloed houden op wat er met het geld van de Lotto gebeurt. Het is in een dergelijk geval mogelijk die twee samen te voegen in 1 stichting en daaronder weer een onderneming met 2 divisies te hangen waarvan de ene de Staatsloterij is en de ander de Lotto.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo