Startpagina / Samenvattingen / Taalkunde / vrouwen-dialect-praten

Taalvariatie

34 belangrijke vragen over Taalvariatie

Waar kunnen de dialecten behoorlijk in verschillen?

de woorden, de syntactische constructies en natuurlijk de klanken van de verschillende dialecten kunnen behoorlijk verschillen.

Wat onderzoekt de taalkunde?

Wat de talige verschillen zijn tussen de sprekers van één taalgemeenschap en waardoor deze verschillen worden veroorzaakt.

Wat bestudeert de dialectologie?

Aangezien veel verschijnselen aan een bepaald gebied verbonden zijn, ligt het voor de hand de relatie tussen de woonplaats of herkomst van een spreker en zijn of haar taalgebruikt te bestuderen. De dialectologie bestudeert deze regionale taalverschillen.

Wat voor overgangen treffen we vaak aan wanneer verwante talen aan elkaar grenzen?

Er zijn tussenliggende variëteiten die kenmerken van beide talen hebben. Bijv. Er is geen radicale breuk tussen het Frans aan de ene kant en het Italiaans aan de andere kant van de grens, maar een soort vloeiende overgang.

Wat is de oorzaak dat Limburgse dialecten als vormen van het Nederlands (en niet van het Duits) worden beschouwt?

Geen linguïstische oorzaak. Maar vooral een politieke of staatkundige: Limburg is een deel van Nederland. Daarnaast is ook het oordeel en het taalgedrag van de sprekers van belang. Ze zien het Standaardnederlands als norm.

Wat heeft er tot een zekere uniformering en standaardisering binnen europese staten geleid?

Het feit dat bepaalde dialecten in Europa sinds de zeventiende eeuw zijn geadopteerd als de nationale talen van de verschillende Europese talen, geleid tot een zekere uniformering en standaardisering binnen deze staten, evenals tot scherpere overgangen aan de landsgrenzen.

Waar wordt het begrijp dialect voor gebruikt?

Om te verwijzen naar vormen van taalgebruik in bepaalde gebieden of gemeenschappen. Het is echter niet zo gemakkelijk om het begrip goed te definiëren.

Waarom kunnen we een taal, bijvoorbeeld het Nederlands, niet zomaar opdelen in dialecten zoals het Limburgs, Brabants, Amsterdams etc.?

Die benadering geeft problemen doordat dialecten zelf geen gelijksoortige eenheden zijn. Binnen 'het Limburgs' kunnen bijvoorbeeld weer allerlei 'subdialecten' worden onderscheiden.

Welke argumenten kunnen nog meer worden gegeven om voorzichtig om te gaan met het dialectbegrip?

- Het is onmogelijk om precies vast te leggen welke taalvormen wel of niet tot een bepaalde variëteit behoren. Moeten alle mogelijke sprekers van die variëteit dan ook die vorm gebruiken?

- Sommige verschijnselen komen af en toe voor bij vrijwel alle taalgebruikers. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van wie en wat in plaats van, respectievelijk die en dat als betrekkelijk voornaamwoord, zoals in: Daar ligt het boek wat hij gekocht heeft.

Wat is een gestandaardiseerde vorm van een taal?

Dat wil zeggen een vorm die min of meer is vastgelegd in en grammatica en een woordenboek. Zo kennen we het Algemeen Nederlands (AN) of Standaardnederlands. Die standaardtaal kan ook beschouwd worden als een van de vele dialecten van een taal.

Waar kan het woord dialect ondanks het definitieprobleem wel voor worden gebruikt?

Als een soort werkbegrip waarmee variatie in een taalgemeenschap wordt besproken.

Waarom is het Standaardnederlands gebaseerd of het Amsterdams van de zeventiende eeuw?

Amsterdam was toen zo'n sterke economische macht dat het dialect van de stad veel aanzien kreeg, zodat het ook door andere leden van de Nederlands taalgemeenschap werd erkend.

Waarom is het onjuist dat leken denken dat de standaardtaal centraal staat, en dat de dialecten daarvan zijn afgeleid?

Het is alleen zo dat de niet-standaarddialecten minder prestige hebben.De standaardtaal wordt meer in verband gebracht met maatschappelijk succes en vooruitgang en dat heeft vaak een negatieve houding ten opzichte van niet-standaarddialecten ten gevolg. Een dialect wordt daarom nogal eens 'een taaltje' genoemd, alsof het niet helemaal serieus te nemen gebrabbel betreft.

Is er taalkundig reden voor achterstelling?

Nee. Het ene dialect (de standaardtaal) is niet ingewikkelder dan het andere. Dat het ene meer status geniet dan het andere heeft alleen maatschappelijke oorzaak.

De positie van een spreker wordt door verschillende elementen gekenmerkt, en zijn dan ook diverse factoren die maken dat er verschillen zijn tussen taalgebruikers, wat zijn die factoren?

Onder die factoren vallen: leeftijd, sekse, klasse, groep en situatie. Ouderen praten andrs dan jongeren, vrouwen praten anders dan mannen, hoger opgeleiden praten anders dan lager opgeleiden en al je bij de koningin op bezoek bent, praat je anders dan wanneer je bij de buurvrouw op de thee bent.

Waar wordt het zogenaamde 'plat'praten in een stad of op het platteland mee geassocieerd?

Met lager opgeleiden. Een lagere opleiding zorgt in de meeste gevallen voor een baan met een lager inkomen en daarom wordt wel gesproken van een lagere klasse.

Spreken mensen nog steeds zo vaak dialect als vroeger?

Steeds minder mensen spreken een dialect, terwijl steeds meer mensen spreken met een accent. En ook mensen die een (stads)dialect beheersen, spreken dat niet de hele tijd. Vaak beheersen dialectsprekers ook de standaardtaal en is het afhankelijk van de situatie in welke mate ze in dialect of met een accent spreken.

Wanneer en door wie wordt dialect hoofdzakelijk gesproken?

Bevolkingsgroepen die gekenmerkt worden door een opleidingsgraad beneden het gemiddelde en een inkomenspositie die daar in het algemeen mee samenhangt. We hoeven ons dus niet erg te verbazen als we zien dat dialect spreken minder voorkomt in de sociaal hogere lagen van de bevolking.

Waar wees de Amerikaanse socioloog en taalkundige William Labov op?

Dat de meeste taalgebruikers lang niet altijd dezelfde taal spreken. Hun dagelijkse omgangstaal verschilt bijvoorbeeld van de taal die ze gebruiken als een onbekende hen interviewt, zeker als dat interview over taal gaat.

Waar verschilden de viertal spreekstijlen die hij onderzocht in?

In de aandacht die de spreker geneigd is aan zijn taalgebruik te besteden: in de omgangstaal weinig aandacht, bij het voorlezen van een woordenlijst maximale aandacht.

Wat houdt een absoluut taalverschil in taalgedrag tussen mannen en vrouwen in?

dat in een taalgemeenschap vrouwen en mannen voor een ander object of handeling altijd verschillende termen gebruiken.

In westerse culturen zijn er nauwelijks absolute verschillen maar wel veel graduele. Wat houdt dit in?

Dat wil zeggen dat zowel mannen als vrouwen een bepaalde taalvorm gebruiken, maar de ene sekse dat frequenter doet dan de andere.

Welke opmerkelijke systematiek is aangetroffen in de uitspraak van de klanken van de standaardtaal?

Zeker in de steden praten vrouwen meestal 'netter' dan mannen.

Wat is de verklaring voor het feit dat vrouwen netter spreken m.b.t. contact?

Contact standaardiseert. De vrouwen die buitenshuis werkten, spraken minder Amsterdams dan zij die huisvrouw waren.

Wat is de verklaring m.b.t. standaardtaal als statusobject?

Het algemene idee hierbij is, dat meer mannen dan vrouwen een baan hebben die hun maatschappelijke status verleent, en dat vrouwen dit compenseren door uiterlijkheden: een net huis, nette kleren, nette manieren en ook netjes praten.

Wat is de derde verklaring 'Moeder geeft het goede voorbeeld' ?

In de opvoeding van kinderen spelen vrouwen van oudsher een grotere rol dan mannen. De standaardtaal wordt belangrijk geacht voor succes op school en kans op een goede baan. Moeders zouden daarom hun best doen de standaardtaal te gebruiken, vooral in het bijzijn van de kinderen. Vrouwen met kinderen praten volgens het onderzoek minder Amsterdams dan vrouwen zonder kinderen.

Wat is de verklaring 'plat is stoer'?

Mannen zouden een voorkeur hebben voor de niet-standaardvarianten, omdat plat praten geassocieerd wordt met mannelijkheid en stoerheid. Deze associatie zou te maken kunnen hebben met de relatie tussen niet standaardtaal praten en lagere sociale klasse, waar veel handwerk wordt verricht waar je sterk van wordt. Voor mannen zou 'plat praten' verborgen prestige hebben, dat staat tegenover het openlijke prestige van de standaardtaal.

Wat is een ander verschil in spreekstijl van mannen en vrouwen?

Mannen praten meer en langer aan eens tuk, vallen anderen vaker in de rede en hebben meer invloed op het gespreksonderwerp.
Vrouwen staan meer toe dat ze in de rede worden gevallen en luisteren meer. Mannen zegger zonder omhaal waar het op staat, vrouwen zijn wat voorzichtiger en houden een slag om de arm.

Stel dat mannen en vrouwen systematisch op een andere toonhoogte praten dan je op grond van de massa van hun stembanden zou verwachten, wat zou dan bepalen of ze juist hoger of juist lager gaan zitten?

Antwoordt wordt geassocieerd met bepaalde persoonlijkheidskenmerken. Een verlaagde stem blijkt te worden geassocieerd met groot en sterk; en van daaruit ook onafhankelijk en arrogant. Een verhoogde stem wordt geassocieerd met klein, zwak, afhankelijk en bescheiden. In japan wordt het in vrouwen erg gewaardeerd als ze zich bescheiden en afhankelijk opstellen. Dit kan onder andere worden gesignaleerd door een hoge toonhoogte. Het verlangen naar een hoge toonhoogte leidt er in Japan zelfs toe dat vrouwen zich laten opereren voor een verkorting van de stembanden.

Waar worden de verschillen tussen de jongerentalen onder andere door veroorzaakt?

Door verschillen die al eerder in dit hoofdstuk aan de orde zijn gekomen, bijvoorbeeld woonplaats, afkomst en sociale situatie. Daarnaast worden jongerentalen, zoals iedere groepstaal, sterk beïnvloed door interesses.

Waarom vormt de jongerentaal een aanloop naar de algemene omgangstaal van morgen?

Omdat de opgroeiende generatie deze taal voor een groot deel zal 'meenemen' naar volwassenheid.

Waar bestaat jongeren taal net als andere groepstalen in belangrijke maten uit?

Net als andere groepstalen bestaat de jongerentaal in belangrijke mate uit woorden en uitdrukkingen. De grammatica van een groepstaal sluit grotendeels aan bij de algemene omgangstaal.

Vanaf wanneer vormt zich een geleidelijke peer group?

Vanaf de brugklas

Waarom is de identificatie met de leeftijdsgroep een essentieel onderdeel van het groepsvormingsproces? Hoe was dat vroeger?

Het gaat om het wij-gevoel, het idee ergens bij te horen. Vroeger, in de gesloten wereld van het dialect, had de identificatie met de groep plaats op regionaal niveau. Ook de beheersing van de dagelijkse omgangstaal was gericht op het eigen unieke dialect.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Taalkunde

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding