Startpagina / Samenvattingen / Tekstanalyse methoden en toepassingen / schema-spreker-troop

Retorische analyse - De stijl als overtuigingsmiddel - Stijlfiguren

27 belangrijke vragen over Retorische analyse - De stijl als overtuigingsmiddel - Stijlfiguren

Wat is het verschil tussen een troop en een schema?

Tropen hebben invloed op de verwoording en de inhoud tegelijkertijd. Schema's hebben invloed op de vorm of stijl van de verwoording.

Wat is een vergelijking met 'als'? T/S?

Het is een troop. Twee zaken worden met elkaar vergeleken op grond van een gemeenschappelijke eigenschap. Dit wordt aangekondigd met het woord 'als' "Als hongerige wolven.. etc.'

Wat is een metonymia? T/S?

Het is een troop. Bij de metonymia vindt vervanging plaats,maar hier is geen sprake van vergelijking, de vervanging gebeurt op grond van een ander soort relatie, bijv: deel-geheel of maker-product. Bijv.: 'Drie drie hernia's op zaal zes knapten vlug weer op', (deel ipv geheel). Ook veel voorkomend: geheel ipv onderdeel, materiaal ipv voorwerp, maker ipv product (Picasso aan de muur).

Wat is een personificatie? T/S?

Het is een troop waarbij iets levenloos als mens of dier wordt voorgesteld: 'het gevaar loert'.

Wat is allegorie? T/S

Het is een troop. Er is sprake van allegorie wanneer de beeldspraak in een wat langere tekstpassage wordt volgehouden (Elkerlijck).

Wat is ironie? T/S?

Het is een troop. De spreker bedoelt daarbij het tegengestelde van wat hij letterlijk beweert. De lezer moet daarbij eerst opmerken dat de letterlijke betekenis niet bedoeld kán zijn en dat het dus wel om ironie moet gaan.

Wat is dubbelzinnigheid? T/S?

Het is een troop. Door opzettelijk woorden te gebruiken die binnen de context verschillende interpretaties kennen, geeft de schrijver de boodschap extra betekenis. Het werkt goed bij slagzinnen.

Wat is concretisering? T/S?

Er zijn verschillende manieren om iets algemeens concreet te maken, zoals een citaat, voorbeeld of anekdote. IN alle drie de gevallen wordt een algemeen idee concreter voorgesteld en dichterbij het publiek gebracht. Het is een troop.

Wat is rijm? Welke soorten zijn er? T/S?

Het is een schema. Rijm kan een tekst aantrekkelijk of opvallend maken. Er zijn verschillende soorten:

- Beginrijm: Heineken

- Eindrijm: 'normale' rijm

- Assonantie ofwel klinkerrijm: 'Vergeven en vergeten'.

Wat is parallelisme? T/S?

Het is een schema. Daarbij begint een aantal zinnen op dezelfde manier en heeft dezelfde structuur.

Wat is een ellips? T/S?

Het is een schema. Bij deze stijlfiguur wordt een woord weggelaten zodat een onvolledige zin ontstaat. De weggelaten delen kunnen gemakkelijk aan de hand van situatie en context gereconstrueerd worden. Elliptische zinnen komen vak voor in poëzie, maar lijken ook vaak gebruikt te worden in proza met ironische of sarcastische ondertoon.

Wat is enumeratie? T/S?

Het is een schema. Het is een opsomming en het kan een indruk geven van volledigheid of van grote hoeveelheid.

Wat is een anafoor? T/S?

Een anafoor is een schema en een herhaling van woorden of woordgroepen in opeenvolgde zinnen of passages kan het effect van een opsomming nog versterken.

Wat is een emphasis? T/S?

Het is een (belangrijk!) schema waarmee de spreker op veelzeggende wijze bepaalde woorden benadrukt (benadrukking). Op die manier wordt er meer gesuggereerd dan er in werkelijkheid wordt gezegd. Bijv.: "De cycloop strekte zich uit over de volle lengte van de grot." Hiermee wordt niet op een gewone manier gezegd dat de cycloop groot was, maar wordt impliciet aangegeven dat hij enorm was, omdat hij de omvang van de lengte van een grot had.

Wat is een tricolon? T/S?

Het is een schema. Een opsomming van drie (meestal vrij korte) elementen, liefst met een sterke 'uitsmijter' als laatste. We kennen ze uit verschillende gevleugelde woorden als 'Ik kwam, ik zag, ik overwon.' Een goede drieslag is vaak een garantie voor applaus uit de zaal.

Wat is een retorische vraag? T/S?

Het is een schema en het trekt de aandacht van de lezer, maar is niet bedoeld om er een daadwerkelijk antwoord mee te ontlokken. Het antwoord wordt namelijk al door de vraag geïmpliceerd. Soms geeft de spreker zelf het antwoord: dat houdt de vaart erin en suggereert dat je alles onder controle hebt.

Wat is zelfcorrectie? T/S?

Het is een schema. De spreker zegt opzettelijk iets anders dan bedoeld, om zichzelf daarna te corrigeren en daarmee de nadruk te leggen op het laatstgenoemde.

Wat is praeteritio? T/S?

Het is een schema. Hierbij beweert de spreker dat hij ergens geen aandacht aan wil besteden, maar door dat te zeggen vestigt hij er juist extra de aandacht op. 'Over zijn criminele verleden wil ik het nu niet hebben, maar...'

Wat is een paradox? T/s?

Het is een schema. Het is een schijnbare tegenstelling, zoals: 'Die weldoorvoed is, voelt het meest de honger.' Een doordenkertje dat, als het niet te ingewikkeld is, de overtuigingskracht kan vergroten.

Wat houdt 'inclusief 'we'' in? T/S?

Het is een schema. Door de we-vorm te gebruiken, probeert de spreker de afstand tussen zichzelf en de toehoorders te verkleinen: het wekt de suggestie dat ze beiden tot één groep behoren en dezelfde ideeën aanhangen.

Wat is een directe aanspreking? Welke twee varianten? T/S?

Het is een schema. Hierbij kan de spreker het publiek rechtstreeks aanspreken in twee varianten:

- De spreker noemt enkele belangrijke mensen uit het publiek (bijv. om te vleien).

- De spreker betrekt het publiek direct bij de besproken kwestie, meestal om een bepaalde mening toe de dichten aan het publiek.

Wat is een apostrofe? T/S?

Het is een schema. Het betekent letterlijk: wegdraaiing of afwending en dat geeft goed weer wat de spreker doet: die wendt zich af van het publiek om een ander aan te spreken.

Wat is geladen taalgebruik? T/S?

Het is een schema. Het gaat om woorden met een bepaalde connotatie (gevoelswaarde) die een bepaalde 'kleur' aan uitingen geven. Op deze manier kan eenzelfde gebeurtenis positief of juist negatief worden uitgebeeld. Daarmee kan de spreker zijn mening duidelijk maken; bovendien maakt het een redevoering vaak aantrekkelijker. Deze kleuring maakt het wel lastig feit en mening uit elkaar te houden.

Wat is een hyperbool? T/S?

Het is een schema. De spreker overdrijft om iets mooier of krachtiger te maken. In het dagelijks taalgebruik maken we vaak gebruik van hyperbolen zonder dat we ons daar nog bewust van zijn 'een eeuw moeten wachten'. Het wordt vaak gebruikt om ironie te markeren of om iets op een humoristische manier te verwoorden.

Wat is een understatement? T/S?

Het is een schema. De spreker drukt zich zwakker uit dan hij bedoelt op een versterkende manier. "Dat lijkt me niet zo eenvoudig' ipv 'Dat lijkt me heel moeilijk'.

STIJLFIGUREN (retorische figuren)

OPZETTELIJKE, creatieve afwijking van het gewone taalgebruik, met doel de OVERTUIGINGSKRACHT van de tekst te vergroten

INDELING en FUNCTIE van stijlfiguren

Indeling is niet haarscherp

Schema's -> rijm, parallellisme, ellips en herhaling -> deze raken vaak de betekenis niet -> worden daarom WOORDFIGUREN genoemd -> deze stijlfiguren veranderen niets aan de betekenis

Bij de overige schema's is de betekenis wel in het geding -> deze worden GEDACHTEFIGUREN genoemd

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Tekstanalyse methoden en toepassingen | 9789023249818 | Joyce Karreman

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.