Startpagina / Samenvattingen / Thema's en genres in de muziekgeschiedenis : muziek beluisteren en begrijpen / handschriften-liederen-melodie

Eenstemmige muziek - De liederen van de troubadours

Q: We worden over een honderdtal troubadours geïnformeerd door teksten die als vida en razo worden aangeduid. Wat zijn dat?

Een vida is een korte levensschets van een troubadour; zij vertelt ons niet alleen over zijn afkomst (edelman, ridder, clericus, van een burcht of kasteel, burger, jongleur) maar ook over zijn eventuele kwaliteiten als dichter, componist, zanger en speler. Een razo is een inleiding tot een bepaald gedicht. Het is aannemelijk dat een vida en razo door een jongleur werden verteld als inleiding tot de uitvoering van een lied van een bepaalde troubadour.

11 belangrijke vragen over Eenstemmige muziek - De liederen van de troubadours

Aan het begin van de twaalfde eeuw hoefden edelen en ridders beduidend minder te vechten dan in de eeuwen daarvoor. In deze kringen beschikte men in toenemende mate over vrije tijd die besteed kon worden aan cultuur en vermaak, en aan een levenswijze die met de term 'hoofs' wordt aangeduid. De duidelijke behoefte aan nieuwe normen van gedrag en aan nieuwe idealen kreeg een plaats in de opvoeding aan de vele hoven en werd onder meer weerspiegeld in de literatuur in de volkstaal van Zuid-Frankrijk. Hoe heet deze?

Het Occitaans, dat gesproken werd in een gebied dat zich uitstrekte van de Pyreneeën in het zuiden tot in de Poitou en het Massif Central in het noorden. De lyriek, naar inhoud onderscheiden in verschillende genres, was hierbij de belangrijkste uitdrukkingsvorm.

Wat mogen we aannemen, gezien het grote aantal auteurs - bij naam bekend of anoniem?

Dat dichten en zingen een belangrijk aspect vormde van de hoofse cultuur. Dat deze cultuur, waarvan vele omgangsvormen, zoals hoffelijkheid, zich tot in onze tijd laten aanwijzen, na het eerste kwart van de dertiende eeuw verdween, is waarschijnlijk een gevolg van de Albigenzenkruistocht, die het culturele leven in het zuiden ontwrichtte. De Occitaanse adellijke hoven verarmden of verdwenen en daarmee het publiek voor de typisch aristocratische lyriek. Een aantal troubadours week uit en vond gehoor aan Noord-Spaanse en Noord-Italiaanse hoven.

Welke rol speelde de troubadour in het proces van creatie tot uitvoering?

Dichter waren ze allen en de meeste lyriek is als gedicht overgeleverd. Velen konden melodieën maken bij hun teksten, de een beter dan de ander, maar niet allen. Velen konden zelf hun liederen zingen - gewoon, goed of slecht - anderen hadden een beroepszanger of jongleur die de liederen voor hen vertolkte. Van sommigen is niet meer dan één gedicht bekend, van anderen vele tientallen. Een productieve troubadour was Bernart de Ventadorn; we kennen van hem 45 teksten, waarvan er 20 met melodie zijn overgeleverd.

We worden over een honderdtal troubadours geïnformeerd door teksten die als vida en razo worden aangeduid. Wat zijn dat?

Een vida is een korte levensschets van een troubadour; zij vertelt ons niet alleen over zijn afkomst (edelman, ridder, clericus, van een burcht of kasteel, burger, jongleur) maar ook over zijn eventuele kwaliteiten als dichter, componist, zanger en speler.
Een razo is een inleiding tot een bepaald gedicht. Het is aannemelijk dat een vida en razo door een jongleur werden verteld als inleiding tot de uitvoering van een lied van een bepaalde troubadour.

Wat was het genre dat bij de troubadours het hoogst in aanzien stond?

Het canso. Zo'n lied begint meestal met de mededeling van een 'ik' dat hij een lied wil zingen, omdat hij verliefd is of omdat het aanbreken van de lente en het gezang van de vogels hem daartoe aanzetten (de zogenaamde 'Natureingang') en hem aan zijn geliefde doen denken. Het is een lied tussen hoop en vrees, vreugde en verdriet, liefde is een aangename kwelling.

Wat bood het canso meer dan het verhalen van het verlangen van een man naar een moeilijk bereikbare vrouw?

Dit verlangen paste in het gemeenschapsideaal dat deze adellijke elite bezielde, namelijk de hoofsheid, de cortezia. De hoofse liefde, de fin'amor, maakt daar deel van uit.

Hoe wordt de vorm in de lyriek bepaald?

Door een aantal factoren. De strofische bouw, elke strofe heeft dezelfde vorm in die zin dat het aantal verzen gelijk is, het aantal lettergrepen van een vers hetzelfde is als in het corresponderende vers van alle andere strofen, en het rijmschema van de eerste strofe in alle ander strofen terugkeert.

Hoeveel handschriften met troubadourpoezie zijn gewijd aan tekst én muziek?

Van de dertig belangrijke handschriften zijn er slechts twee die gewijd zijn aan tekst én muziek een in Milaan en een in Parijs.

Hoe werden de liederen overgeleverd?

Via orale overlevering. De liederen circuleerden in de eerste plaats dankzij uitvoering, want de zangers beschikten niet over handschriften. De meeste handschriften kwamen namelijk pas tot stand toen de bloeitijd van de hoofse cultuur voorbij was.

Wat is een groot probleem bij de interpretatie van deze muziek?

Het ritme. Net als bij de kwadraatnotatie van het gregoriaans zijn er geen aanwijzingen voor lange, korte of nog snellere tonen. Ook de tekst biedt weinig houvast: in de Romaanse talen telt met lettergrepen, geen accenten zoals in de Germaanse talen. Dit heeft tot gevolg dat de melodieën tegenwoordig zonder ritme worden genoteerd. Dit is op zich correct, maar het zadelt de zanger op met een probleem: moet hij de melodie in een bepaalde maat zingen of de melodie de declamatie van de tekst laten volgen?

Wat dient men zich altijd te realiseren bij het beluisteren van liederen van troubadours en trouvères?

Dat er in alle opzichten keuzes zijn gemaakt. De tekst is meestal gereconstrueerd door filologen, die op basis van vele handschriften een zo correct mogelijke tekst proberen vast te stellen, de melodie volgt in het beste geval één van de handschriften waarin zij is overgeleverd. De uitvoerder tenslotte moet een aantal persoonlijke keuzes maken ten aanzien van maat en ritme, aangezien de wetenschap dit probleem niet voor hem kan oplossen.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Thema's en genres in de muziekgeschiedenis : muziek beluisteren en begrijpen | 9789035817302 | W Steffelaar, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding

Eenstemmige muziek - De liederen van de troubadours

11 belangrijke vragen over Eenstemmige muziek - De liederen van de troubadours

Wat mogen we aannemen, gezien het grote aantal auteurs - bij naam bekend of anoniem?

Welke rol speelde de troubadour in het proces van creatie tot uitvoering?

We worden over een honderdtal troubadours geïnformeerd door teksten die als vida en razo worden aangeduid. Wat zijn dat?

Wat was het genre dat bij de troubadours het hoogst in aanzien stond?

Wat bood het canso meer dan het verhalen van het verlangen van een man naar een moeilijk bereikbare vrouw?

Hoe wordt de vorm in de lyriek bepaald?

Hoeveel handschriften met troubadourpoezie zijn gewijd aan tekst én muziek?

Hoe werden de liederen overgeleverd?

Wat is een groot probleem bij de interpretatie van deze muziek?

Wat dient men zich altijd te realiseren bij het beluisteren van liederen van troubadours en trouvères?

Samenvattingen die gerelateerd zijn aan Eenstemmige muziek - De gezangen van het officie

Thema's en genres in de muziekgeschiedenis :…

Inleiding in de filosofie

Inleiding in de filosofie - Deel 2

Evocatie door deformatie : expressionisme in…

Expressionisme en primitivisme in de beelden…

Kabinetten,galerijen en musea / druk Heruitg…

Rembrandt in perspectief De veranderende vis…

Cultuurwetenschappelijke vaardigheden vademe…

Opera : twaalf operaʼs als spiegels van hun …

Inleiding In De Psychologie

Social Psychology

Geschiedeniswerkplaats 2e fase HAVO historis…