Startpagina / Samenvattingen / Thema's en genres in de muziekgeschiedenis : muziek beluisteren en begrijpen / muziek-jaren-componisten

De 'klassieke' muziek van onze tijd - Zelftoets

10 belangrijke vragen over De 'klassieke' muziek van onze tijd - Zelftoets

1. Welke twee mechanismen veroorzaken een spanningsveld in de muziekcultuur van de twintigste eeuw en waarom?

Naast elkaar bestaan twee mechanismen die voortdurend op elkaar inwerken: 1) muziekstukken worden als waren op een vrije markt gebracht, en 2) muziek wordt beschouwd als summum van een van de maatschappij onafhankelijke l'art pour l'art. Terwijl de markt steeds weer om nieuwe producten vraag, leidt de idee van l'art pour l'art tot vernieuwingen die publieksonafhankelijk worden verwezenlijkt. Deze mechanismen hebben samen tot een spanningsveld van 'vraag en aanbod' geleid.

4. Op welke wijze probeerde Schönberg na de verwerving van de atonaliteit eenheid in de muziek te scheppen en waar leidde dat toe?

De atonale muziek ontstond door het steeds verder doorvoeren van de chromatische tonaliteit tot het hele hiërarchische harmonische systeem ; gesocialiseerd' was. Alle tonen werden even belangrijk en er bestond geen onderscheid meer tussen tonica, dominant en subdominant. Alle twaalf chromatische tonen binnen het octaaf werden dus autonoom. Om binnen de nieuwverworven atonaliteit een zekere gebondenheid te scheppen, zocht Schönberg naar een eenheidbrengende factor, die hij vond in de twaalftoontechniek. Hij experimenteerde met toonreeksen die hij in de omkering, de kreeftgang, de omkering van de kreeftgang en getransponeerd hanteerde en werd zo de grondlegger van de dodecafonie.

5. Naast het zoeken naar nieuwe uitdrukkingsmogelijkheden en niet eerder gehanteerde technieken liep (vooral na de Eerste wereldoorlog) een geheel andere tendens. Welke? Waardoor was die tendens gemotiveerd?

Dat was de tendens om juist terug te blikken naar het verleden: het neoclassicisme. Dit terugblikken ontstond niet alleen uit verering voor de grote meesters van weleer, maar ook om zich af te zetten tegen de componisten van recentere datum (met name tegen de van Wagner). Doel was het verruimen van de eigentijdse middelen en afstand te nemen van de hyperemotionele uitspattingen van romantische componisten.

6. Wat was na de Tweede wereldoorlog het resultaat van de zoektocht van sommige componisten naar een muziek die minder ruimte laat aan 'dierlijke emoties'?

Deze componisten zochten na 1945 naar een muziek die meer aan een helder intellect appelleert. Men ging daarom voort op de weg van de twaalftoonmuziek van Schönberg en Webern, wat resulteerde in het serialisme: alle denkbare elementen waaruit muziek is samengesteld (toonhoogte, toonduur, toonsterkte, samenklank, klankkleur instrumentatie, enz.), werden in reeksmatige systemen gevat om zo mathematisch gemanipuleerd te kunnen worden.

7. Welke hoofdstromen zijn er vanaf de jaren zestig in de contemporaine klassieke' muziek te onderscheiden?

Naast de twee bestaande hoofdstromen, het neoclassicisme en het serialisme, kwamen in de jaren vijftig twee nieuwe stromen op: de door het toeval gestuurde muziek (aleatoriek), of algemener: de van de meer of minder geleide improvisatie. In de jaren zestig voegden zich daar bij: de experimentele muziek in klankwolken, de Fluxusmuziek, de minimal music of repetitieve muziek, de muziek van 'de nieuwe eenvoud' en ten slotte de neoromantische muziek.

11. Welke invloed kan de oliecrisis van het begin van de jaren zeventig op het muziekleven gehad hebben?

Onder invloed van de oliecrisis ontstond in de westerse politieke wereld een reactionair klimaat, dat ook een domper zette op de avontuurlijkheid en de experimenteerwoede van de klassieke avant-garde van de jaren vijftig en zestig. Het voorzichtige terugzoeken van oude zekerheden riep allerlei neo-tendensen in het leven: neotonalisme en neoromantiek. Naast een kritiekloze terugkeer naar 'C-groot' zien wij een cynische benadering, die gebaseerd is op de vaststelling dat een klakkeloze terugkeer onmogelijk is.

12. Welke relatie zou er kunnen bestaan tussen de rapporten van de Club van Rome en ontwikkelingen in de 'klassieke' traditie?

Voor het eerst ontstaat in ruimere kring het besef dat er grenzen (horen te) zijn aan de groei. Ook in artistieke kringen groeit na de exploitatie- en vernieuwingsdrang van de voorafgaande decennia het gevoel van verzadiging. In een periode van bezinning en terugblik wordt ook de productie van nieuwe muziek 'op de nullijn' geplaatst, wat onder andere tot uitdrukking komt in 'de nieuwe eenvoud'.

14. Welke consequenties heeft de 'nieuwe moraal' vanaf de jaren zeventig voor het componeren gehad?

Vanaf de jaren zeventig groeide een nieuwe moraal, waarbij de gestrenge productie- en arbeidsmoraal vervangen werd door een genots- en consumptiemoraal. In de klassieke avant-garde maakte de strenge ethiek van het modernistisch componeren plaats voor een nieuw hedonisme. Opvallend is vooral de terugkeer van de componist-als-menselijk-subject, die zich vrijelijk manifesteert: er mag in de muziek weer gehuild en gelachen worden!

15. Wat is codevermenging? Waarin komt die in onze muziekcultuur tot uiting?

Als gevolg van de verhoogde culturele mobiliteit wordt 'het gebruik' van muzieksoorten minder (beperkend) dan vroeger bepaald door de sociale positie van de gebruikers. Smaakgemeenschappen zijn onderling sterker doorlaatbaar geworden, mede door de commerciële wervings- en distributiemethoden van de muziekproducenten. Dit leidde tot 'code-vermenging': muzieksoorten die voorheen tot duidelijk gescheiden socioculturele sferen behoorden, worden gemengd.

16. Welke muzikale gevolgen heeft het 'effect-1989' gehad?

Sinds de politieke gebeurtenissen in 1989 is in Oost-Europa de sociaal-realistische esthetiek afgezworen. Het nieuwe culturele liberalisme betekent enerzijds dat beïnvloeding door de modernistische westerse avant-garde nu ma en geen teken meer is van politiek geladen opstandigheid. Anderzijds mag nu ook naar hartenlust worden geklaagd, geweend en beleden. Bij de Oost-Europese inbreng valt een nieuw sociocultureel feit ook op: ook vrouwelijke componisten treden naar voren, denk aan Goebaidoélina en Oestvolskaja.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Thema's en genres in de muziekgeschiedenis : muziek beluisteren en begrijpen | 9789035817302 | W Steffelaar, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding

De 'klassieke' muziek van onze tijd - Zelftoets

10 belangrijke vragen over De 'klassieke' muziek van onze tijd - Zelftoets

1. Welke twee mechanismen veroorzaken een spanningsveld in de muziekcultuur van de twintigste eeuw en waarom?

4. Op welke wijze probeerde Schönberg na de verwerving van de atonaliteit eenheid in de muziek te scheppen en waar leidde dat toe?

5. Naast het zoeken naar nieuwe uitdrukkingsmogelijkheden en niet eerder gehanteerde technieken liep (vooral na de Eerste wereldoorlog) een geheel andere tendens. Welke? Waardoor was die tendens gemotiveerd?

6. Wat was na de Tweede wereldoorlog het resultaat van de zoektocht van sommige componisten naar een muziek die minder ruimte laat aan 'dierlijke emoties'?

7. Welke hoofdstromen zijn er vanaf de jaren zestig in de contemporaine klassieke' muziek te onderscheiden?

11. Welke invloed kan de oliecrisis van het begin van de jaren zeventig op het muziekleven gehad hebben?

12. Welke relatie zou er kunnen bestaan tussen de rapporten van de Club van Rome en ontwikkelingen in de 'klassieke' traditie?

14. Welke consequenties heeft de 'nieuwe moraal' vanaf de jaren zeventig voor het componeren gehad?

15. Wat is codevermenging? Waarin komt die in onze muziekcultuur tot uiting?

16. Welke muzikale gevolgen heeft het 'effect-1989' gehad?

Samenvattingen die gerelateerd zijn aan Eenstemmige muziek - De gezangen van het officie

Thema's en genres in de muziekgeschiedenis :…

Inleiding in de filosofie

Inleiding in de filosofie - Deel 2

Evocatie door deformatie : expressionisme in…

Expressionisme en primitivisme in de beelden…

Kabinetten,galerijen en musea / druk Heruitg…

Rembrandt in perspectief De veranderende vis…

Cultuurwetenschappelijke vaardigheden vademe…

Opera : twaalf operaʼs als spiegels van hun …

Inleiding In De Psychologie

Social Psychology

Geschiedeniswerkplaats 2e fase HAVO historis…