Samenvatting: Thema's Maatschappijleer | Marijke Linthorst

Lees hier de samenvatting en de meest belangrijke oefenvragen van Thema's Maatschappijleer | Marijke Linthorst

• 2 Rechtsstaat

• Wat is de essentie van de rechtsstaat en hoe ver mag de overheid gaan om onze vrijheid en veiligheid te garanderen?

  In een rechtsstaat worden burgers met grondrechten beschermd tegen macht en willekeur door de overheid.

• 2.1 Idee en oorsprong van de rechtsstaat

  Dit is een preview. Er zijn 2 andere flashcards beschikbaar voor hoofdstuk 2.1
  Laat hier meer flashcards zien

• Waarom is de rechtsstaat een soort sociaal contract?

  Het is een sociaal contract tussen burgers en bestuurders. Beide hebben plichten waar ze zich aan moeten houden.

  - Burgers hebben leerplicht en belastingplicht.

  - Overheid heeft de plicht om in tijden van gevaar het land te verdedigen.

• 2.1.1 Beginselen van de rechtsstaat

  Dit is een preview. Er zijn 6 andere flashcards beschikbaar voor hoofdstuk 2.1.1
  Laat hier meer flashcards zien

• Wat zijn de gevolgen van de ideeën van Montesquieu over de trias politica?

  1776: Amerikaanse revolutie - No taxation without representation = Wie belasting betaalt, heeft ook het recht zijn vertegenwoordigers te kiezen.

  1789: Franse revolutie - Vrijheid, gelijkheid en broederschap.

  - Sinds de Franse revolutie maakte de rechtsstaat in West-Europa een einde aan de absolute macht. Koningen zijn tegenwoordig in een constitutionele monarchie gebonden aan de grondwet. (constitutie = grondwet).
  

  - De rechtsstaat heeft daarnaast ook gezorgd voor de grondwettelijke bescherming van grondrechten als godsdienstvrijheid, vrijheid van meningsuiting en vrijheid van vereniging en vergadering.

• 2.2 De grondrecht en de grondrechten

• Welk doel dient de grondwet en op welke manier staan onderdelen van de grondwet ter discussie?

  Vrijheid en gelijkheid zijn beide belangrijk, maar ze kunnen in sommige situaties ook met elkaar in botsing komen. Dan kan de rechtsstaat ter discussie komen te staan.

• 2.2.2 Inhoud van de grondwet

  Dit is een preview. Er zijn 8 andere flashcards beschikbaar voor hoofdstuk 2.2.2
  Laat hier meer flashcards zien

• Wat is het basiskenmerk van de klassieke grondrechten?

  De klassieke grondrechten houden een beperking in van de overheidsbevoegdheden tegenover de burgers. De overheid moet zich op deze punten passief opstellen. Wanneer de burger vindt dat een van zijn grondrechten geschonden is, kan hij naar de rechter stappen.

• Wat zijn de artikelen 19 t/m 23 uit hoofdstuk 1 van de grondwet?

  De sociale grondrechten. 

  De overheid heeft een zorgplicht tegenover de burger op het gebied van:

  - werkgelegenheid en vrije keuze van arbeid.

  - bestaanszekerheid en welvaart.

  - leefbaarheid en milieu.

  - volksgezondheid en woongelegenheid.

  - onderwijs.

  
  

• Wat staat er in hoofdstuk 8 van de grondwet?

  De wijziging van de grondwet. Omdat de grondwet het fundament van de staat vormt, moet voorkomen worden dat hij zomaar gewijzigd kan worden. Daarom moeten wijzigingen eerst twee het parlement (Eerste en Twee Kamer) passeren en ze moeten met een tweederdemeerderheid worden aangenomen. En tussen de twee behandelingen moeten er verkiezingen plaatsvinden. Aan deze zware eisen zie je het verschil tussen de grondwet en 'gewone' wetten.

• 2.2.3 De grondwet in discussie

• Waarom ontstaan er discussies over de grondwet?

  Omdat grondrechten elkaar kunnen tegenspreken en het ene grondrecht is niet belangrijker dan het andere.

• 2.2.3.1 Horinzontale en verticale werking

  Dit is een preview. Er zijn 1 andere flashcards beschikbaar voor hoofdstuk 2.2.3.1
  Laat hier meer flashcards zien

• Wanneer hebben grondrechten een horizontale werking?

  Als het gaat om de verhoudingen tussen burgers onderling:

  - Is er recht op privacy als een werkgever het e-mailverkeer van zijn werknemers controleert?

• 2.3.1 Ontstaan Trias politica

  Dit is een preview. Er zijn 2 andere flashcards beschikbaar voor hoofdstuk 2.3.1
  Laat hier meer flashcards zien

• Hoe is de trias politica ontstaan?

  Montesquieu (1748): De l'esprit des lois = Over de geest van de wetten. In dit boek heeft hij een ideale taakverdeling binnen de samenleving bedacht.

  - Eerste macht: wetgevende macht - taak om algemene wetten te maken, wijzigen of in te trekken.

  - Tweede macht: uitvoerende macht - taak om de wetten in concrete gevallen toe te passen.

  - Derde macht: rechterlijke macht - taak om in geval van onenigheid te oordelen over wetten en bij alle conflicten die met rechtsregels konden worden opgelost, rechtspreken.