Startpagina / Samenvattingen / Toetstermen informatie- en bewijsvergaring / bewijslast-stelplicht-verzwaard

Bewijsrecht, stellen, betwisten en bewijslastverdeling

33 belangrijke vragen over Bewijsrecht, stellen, betwisten en bewijslastverdeling

Wat houdt het wettelijk bewijsvermoeden in?

Een wettelijk bewijsvermoeden is in een rechterlijke bepaling vastgelegd (bijv. 2:138(2) BW aansprakelijkheid ogv slechte administratie).

Wat houdt het rechterlijk bewijsvermoeden in?

Een rechterlijk vermoeden is niets meer dan gezond verstand (het kan niet anders zijn dat).

Op basis van ervaringsregels wordt de causaliteit aannemelijk geacht.

Wat houdt het processueel bewijsvermoeden in?

Vermoeden kunnen worden gewerkt door een bepaald procesgedrag.

Bijv. Je beroept je op een overeenkomst, maar brengt deze niet in de procedure. Dan zal de overeenkomst er waarschijnlijk niet zijn.

Wat houdt het jurisprudentieel bewijsvermoeden?

Bij een jurisprudentieel vermoeden gaat het slechts om situaties waarin de bewijslast wordt verlicht door het aannemen van een bepaald causaal verband (de omkeringsregel).

Hoe kan een bewijsvermoeden wordt ontzenuwd?

Een bewijsvermoeden kan worden ontzenuwd door het leveren van tegenbewijs, waarbij het erom gaat dat voldoende twijfel wordt gezaaid.

Wanneer kan er sprake zijn van een omkering van de bewijslast?

Dit kan geschieden onder bijzondere omstandigheden op grond van de redelijkheid en billijkheid (6:248 BW).

Daarnaast zijn bijzondere gevallen in de wet opgenomen wanneer omkering van de bewijslast aan de orde is (bijv. 7:658(2) BW).

Ook is er in jurisprudentie omkering van de bewijslast vastgesteld (HR Far Trading/Edco en HR Sevim Kacar Kisacik/Stegeman).

Wat is er vastgesteld in het HR Far Trading/Edco?

In dit arrest is een omkering van de bewijslast vastgesteld bij een beroep op de klachtplicht.

De feiten met betrekking tot de inhoud en tijdstip van de klacht liggen in het domein van de klager.

Wat is er vastgesteld in het HR Sevim Kacar Kisacik/Stegeman?

In dit arrest is een omkering van de bewijslast vastgesteld bij een ontslag van een vrouw omdat ze zwanger zou zijn.

De werkgever moest van de rechter bewijzen dat de vrouw niet zwanger as tijdens het ontslag.

Is er bij de omkeringsregel sprake van een omkering van de bewijslast?

Nee, de omkeringsregel ziet alleen op het causaal verband tussen de normschending en de schade in het kade van vestiging van aansprakelijkheid. Het is een bewijsvermoeden.

Wat moet de eiser aanvoeren voor een geslaagd beroep op de omkeringsregel?

Dat er sprake is van een tekortkoming of onrechtmatig handelen
Daardoor een specifiek risico in het leven is geroepen
Dat dit specifieke risico zich heeft verwezenlijkt
Dat de risico dat zich heeft verwezenlijkt het risico betreft waartegen de geschonden norm bescherming beoogt te bieden

Wat is er vastgesteld in het HR Beroepsaansprakelijkheid gynaecoloog?

De gynaecoloog had in de onderhavige zaak geen, althans te laat een scan van een baby gemaakt. Het kind is met een zuurstoftekort ter wereld gekomen, de scan beoogt dit specifieke risico te voorkomen.

De gynaecoloog had moeten bewijzen dat er hoe dan ook zuurstoftekort was ontstaan.

Wat houdt de verzwaarde stelplicht in?

De verzwaarde stelplicht houdt in dat de rechter aan de procespartij die niet op grond van 150 Rv de bewijslast draagt van bepaalde feiten, de verplichting oplegt om - in het kader van de betwisting van de stellingen van de wederpartij - informatie te verschaffen aan de wederpartij, teneinde haar te helpen bij het leveren van bewijs.

In welke gevallen is het waarschijnlijk dat er een verzwaarde stelplicht wordt aangenomen?

Wanneer er sprake is van een zekere ongelijkheid van partijen. De aangesproken partij is vaak een professional die - soms ook uit hoofde van beroepsnorm en in samenhang met zorgplichten - beschikt over voor de beoordeling van haar aansprakelijkheid essentiële gegevens.

Wat is vastgesteld in HR Timmer/Deutman en HR Schepers/De Bruin?

Er was in beide gevallen sprake van een medische aansprakelijkheidskwestie.

De HR heeft in beide gevallen geoordeeld dat er geen sprake was van omstandigheden voor een omkering van de bewijslast, maar dat de arts awel aanknopingspunten / informatie dient te verschaffen die de patiënt kan helpen bij zijn bewijslevering.

Wanneer is aan de verzwaarde stelplicht voldaan?

Of aan de verzwaarde stelplicht is voldaan, vergt een oordeel dat in belangrijke mate is verwezen met feitelijke waarderingen. De verzwaarde stelplicht gaat in ieder geval verder dan de enkele plicht om alleen feiten aan te dragen die zien de op eigen betwisting.

De door gedaagde verschafte informatie moet aanknopingspunten voor controle en weerlegging door de eiser bevatten.

Dient de rechter zijn toetsing of aan de verzwaarde stelplicht is voldaan nader toe te lichten?

De rechter dient zijn toetsing toe te lichten indien partijen daarover dwingende vragen hebben opgeroepen die beantwoording behoeven.

Welke uit de rechtspraak volgende drie sancties kan de rechter toepassen indien niet of niet in voldoende mate aan de verzwaarde stelplicht is voldaan (HR NoordNederlands Effektenkantoor)?

Omkering van de bewijslast (ligt niet voor de hand)
Stelling van de partij op wie de bewijslast rust als onvoldoende betwist ex 149(1) Rv als vaststaand aannemen
Stellingen van de partij op wie de bewijslast rust als voorshands bewezen achten, behoudens tegenbewijs door de partij op wie de verzwaarde stelplicht rust

Welke uit de literatuur volgende sanctie kan de rechter toepassen indien niet of niet in voldoende mate aan de verzwaarde stelplicht is voldaan?

Verwijzing naar de rol teneinde de wederpartij de mogelijkheid te bieden tot aanvulling van de stellingen.

Zijn de stelplicht en bewijslastverdeling in kort geding eveneens van toepassing?

De regels omtrent de stelplicht zijn in kort geding gewoon van toepassing.

Het bewijsrecht is niet van toepassing in kort geding. Summierlijk bewijs en voldoende en de rechter bepaalt de bewijslastverdeling (254 Rv). De spoedeisendheid in een kort geding maakt vaak dat de regels van bewijsvoering achterwege worden gelaten.

Is de rechter in kort geding verplicht bewijsaanboden te accepteren en waarom wel/niet?

Nee, de rechter is niet verplicht om bewijsaanboden te accepteren, ook niet als deze ter zake dienend zijn.

De reden hiervoor hangt samen met de aard van de mogelijke beslissingen (tijdelijk) en de snelheid van de procedure?

Wat houdt de vrije bewijsleer in en is deze onbeperkt?

Bewijs mag worden geleverd door alle middelen rechtens ex 152 Rv.

Deze vrije bewijsleer kan bij wet beperkt worden (denk aan bewijzen van een huwelijk met een huwelijksakte).

Kan de datering van de onderhandse akte tegenover eenieder dwingende bewijskracht verkrijgen?

Ja, als de onderhandse akte wordt geregistreerd kan wat betreft de datering dwingende bewijskracht worden verkregen. De dagtekening staat dan tegenover iedereen vast vanaf de dag van de registratie.

Staat tegen dwingend bewijs ook tegenbewijs open en zo ja, zijn daar bepaalde vereisten aan verbonden?

Ja ex 151(2) Rv staat ook tegen dwingend bewijs tegenbewijs open en dit mag ex 152(1) Rv door alle middelen geleverd worden, tenzij in de wet anders is bepaald.

Geldt de dwingende bewijskracht van 157(2) Rv ook indien begrippen in de akte onduidelijk zijn?

Nee, als in de akte opgenomen begrippen voor meer dan 1 uitleg vatbaar zijn, dan speelt de dwingende bewijskracht van 157(2) Rv geen rol meer.

Wanneer gaat een vonnis in kracht van gewijsde?

Een vonnis gaat in kracht van gewijsde indien tegen een vonnis geen gewoon rechtsmiddel meer kan worden aangewend.

Kan het instellen van een buitengewoon rechtsmiddel het in kracht van gewijsde gegaan zijn van het vonnis aantasten?

Het instellen van een buitengewoon rechtsmiddel - derdenverzet (376 Rv) en herroeping (382 Rv) - verandert niet het in kracht van gewijsde gegaan zijn van het vonnis, totdat het vonnis als gevolg daarvan is vernietigd.

Wat verstaat men onder de objectieve zijde van gezag van gewijsde?

Slechts beslissingen aangaande de rechtsbetrekking in geschil hebben gedag van gewijsde in een opvolgend geding.

Daarvan zijn uitgesloten:

zuiver feitelijke beslissingen
zuiver beslissingen over objectief recht
beslissingen ten overvloede

Wat verstaat men onder de subjectieve omvang van gezag van gewijsde?

Gezag van gewijsde geldt ook ten opzichte van rechtsverkrijgers onder algemene titel en bijzondere titel. (236(2) Rv).

Wat is het onderscheid tussen positief- en negatief gezag van gewijsde?

Positief: de partij die ter ondersteuning van haar stellingen een beroep doet op de bindende kracht van een eerder gewezen vonnis.

Negatief: de partij die op de bindende kracht van een eerder gewezen vonnis een beroep doet om te voorkomen dat de rechter nog eens een beslissing zal geven over in het eerdere vonnis aan de orde gekomen geschilpunten.

Welke belangrijke uitzondering is vastgesteld in het HvJEU CIE van de EG/Italië?

Er is geen sprake van gezag van gewijsde voor zover de toepassing daarvan in de weg staat aan terugvordering van staatssteun die in strijd met gemeenschapsrecht is verleend.

Wat verstaat men onder een betwistend verweer?

"Nee, want-verweer"

Een verweer waarbij de gedaagde uitsluitend feiten betwist die door de eiser zijn gesteld.

Wat verstaat men onder een bevrijdend verweer?

"Ja, maar-verweer"

De door de eiser gestelde feiten worden niet betwist, maar gedaagde voegt daar zelf een feit aan toe.

Het toevoegen van feiten met rechtsgevolgen blokkeren de toewijzing van de vordering, doordat de rechtsgrond waarop eiser zijn vordering baseert in dat geval (toch) niet (meer) aanwezig is.

Gedaagde wijst op een andere rechtsregel, waardoor het door eiser bepleite rechtsgevolg niet intreedt.

Wat verandert er met betrekking tot de bewijslast bij het inroepen van een betwistend- c.q. een bevrijdend verweer?

Bij het inroepen van een betwistend verweer verandert er niets aan de bewijslast.

Bij het inroepen van een bevrijdend verweer draagt de partij die zich op het bevrijdend verweer beroept de bewijslast. Die partij dient het toegevoegde bevrijdende feit te bewijzen.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Toetstermen informatie- en bewijsvergaring

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding