Rechtshandhaving - Overheidsrechtspraak - De belangrijkste organen en hun competenties

- zaken in eerste instantie behandelen. 

art. 40, 43 en 45 RO

- De rechtbanken zijn verdeeld in kamers, deze zijn enkelvoudig of meervoudig. (art 20 en 50 e.v. wet RO)

- Daarnaast heeft elke rechtbank een sector Kanton. (art 47 e.v. wet RO)

- Enkelvoudige kamers bestaan uit een alleensprekende rechter (Politierechter);

- Meervoudige kamers bestaan uit 3 rechters (MK-zaken). 

Daarnaast is de Kantonrechter een alleensprekende rechter (unus iudex). 

4 anno 2013 (voorheen waren dit er 5). 

- zij fungeren hoofdzakelijk als rechter in hoger beroep. (art. 60 RO). 

- Dit zijn over het algemeen meervoudige kamers, maar enkelvoudige kamers zijn mogelijk. (art. 63 RO). 

- 1 gevestigd te Den Haag. 

- Omdat de lagere rechterlijke colleges niet aan de bevelen van hogere colleges onderworpen zijn. Rechterlijke colleges beslissen autonoom. 

- Het model geeft enkel aan dat er lagere en hogere instanties zijn waar men als procespartij terecht kan voor behandeling van een zaak in 'eerste aanleg', 'hoger beroep' en in 'cassatie'. 

- Bij civielrechtelijke vorderingen die niet hoger zijn dan € 1.750,00 kan text-decorationgeen hoger beroep worden ingesteld tegen het vonnis van de rechter in eerste aanleg (art. 332 1e lid Rv).

- Bij strafzaken met een geldboete niet hoger dan € 50,00, kan evenmin hoger beroep worden ingesteld. 

- Indien een rechtbank uitspraak doet in een bestuursrechtelijke zaak in de zin van de Awb, dan dient het hoger beroep (behoudens belastingzaken) niet bij het Gerechtshof, maar (afhankelijk van het soort zaak) bij de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State, de Centrale Raad van Beroep of het College van Beroep voor het bedrijfsleven. 

- In zaken in hoger beroep waar door een van de bovenstaande rechterlijke colleges is beslist is, een uitzondering daargelaten, geen cassatieberoep mogelijk.

- Geschillen van privaatrechtelijke aard: geschillen over burgerlijke rechten en schuldvorderingen;

- Strafbare feiten;

- Den dele Bestuursrechtelijke geschillen, zij zijn verder opgedragen aan de daarbuiten staande gerechten. (Centrale Raad van Beroep, Afdeling Bestuursrechtspraak Raad van State, College van Beroep voor het bedrijfsleven).

- In cassatie mogen geen feitelijke vragen aan de orde worden gesteld, alleen rechtsvragen. 

- Nagegaan wordt slechts of de lagere rechter met zijn beslissing en de toepassing van het recht op de feiten wellicht 'het recht heeft geschonden' of zich heeft schuldig gemaakt aan ; verzuim van vormen' (art 79 RO). 

- Hieronder valt ook de beoordeling van de Hoge Raad of door de lagere rechters aan de motiveringsplicht is voldaan (art. 121 GW). Er is niet aan de motiveringsplicht voldaan indien iedere motivering ontbreekt of wanneer de motivering onbegrijpelijk of tegenstrijdig is. 

- bevorderen van rechtseenheid, doordat in beginsel elke uitspraak van een lagere rechter in cassatie kan worden getoetst. 

- Tevens heeft cassatie de functie dat wordt toegezien op de rechtspraak van de lagere rechters. 

- cassatie 'in het belang der wet': welk ambtshalve wordt ingesteld door de procureur-generaal in tegenstelling tot gewone cassatie welke wordt ingesteld door een procespartij. 

- cassatie 'in het belang der wet': de uitspraak van de Hoge Raad mag geen nadeel toebrengen aan door partijen verkregen rechten. 

- cassatie 'in het belang der wet': hier gaat het uitsluitend om de bevordering van de rechtseenheid en om toezicht op de lagere rechtspraak en is het concrete partijbelang naar de achtergrond verschoven. Dit in tegenstelling tot gewone cassatie waar het partijbelang wel een rol speelt!