Kerk en religie in het confessionele tijdperk - De dialectiek van het confessionele tijdperk - De dialectiek van het disciplinering: het ontstaan van lekenelites

29 belangrijke vragen over Kerk en religie in het confessionele tijdperk - De dialectiek van het confessionele tijdperk - De dialectiek van het disciplinering: het ontstaan van lekenelites

Wat werd door zowel de katholieken als de protestanten van iedere gelovige gevraagd?

- Elementaire kennis van de leer van de kerk
- Een levend, persoonlijk geloof

Welke eeuw was bij uitstek de eeuw van christelijke vroomheid?

De 17e eeuw

1. De 17e eeuw wordt gezien als de eeuw van de vroomheid. Stichtelijke literatuur vormde naar schatting de helft van de theologische boekenproductie in Europa. Wat hield deze stichtelijke literatuur in?


Stichtelijke literatuur zette aan tot een levend, persoonlijk geloof.
En sommige boeken overschreden de confessionele grenzen tussen katholieken en protestanten.
Bijv.
Imitatio Christi van Thomas a Kempis uit de late middeleeuwen.

Maar binnen de eigen confessionele grenzen had men stichtelijke literatuur. Deze riep op tot:
  • boete
  • zelfonderzoek
  • leven vanuit het geloof

Met een grote nadruk op:
  • dood
  • hiernamaals


Slechts in geringe mate was de aard van stichtelijke literatuur confessioneel of dogmatisch gebonden.

390
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat is het Jansenisme wat ontstond in het midden van de 17e eeuw?

De Jansenisten pleitten voor een strenge pastorale praktijk, ijverden voor een strikte christelijke levenswandel.

Van Cornelis Jansen, aanvankelijk een dogmatische twist over de interpretatie van Augustinus. De seculiere clerus vond dat een gelovige pas absolutie mocht krijgen als hij echt berouw had getoond.

Wat was bij uitstek de eeuw van de christelijke vroomheid?

De zeventiende eeuw

2. Het Gouden Kleinood 1582

P 391

Wat overschreed letterlijk de grenzen tussen confessies?

Stichtelijke literatuur. In geringe mate confessioneel gebonden.

Welke werken, die grote invloed zouden hebben op de vroomheid, verschenen in het calvinisme, lutheranisme en katholicisme?

  • Practice of Piety van Lewis Bayly (1610) in calvinisme.
  • Vier Bucher vom wahren Christentum (1605) van Johann Arndt in het lutheranisme.
  • Introduction a la vie devote (1609) van Francois de Sales.

Wat waren de gevolgen van het Jansenisme?

Het verscheurde in de zeventiende eeuw de Franse kerk en vervreemdde grote groepen van Fransen van de kerkelijke en staatkundige orde en ondergroef hun loyaliteit daaraan in de achttiende eeuw.

3. In alle kerken stootte het streven om aan de gehele bevolking een vroomheid en ethische praktijk op te leggen die in de ME alleen voor de geestelijke elite gold, ook op weerstanden. Geef voorbeelden.


Katholieken:
  • discussie over het jansenisme.
  • jansenisme was ontstaan als een dogmatische twist binnen het katholicisme over de interpretatie van Augustinus: seculiere clerus (niet in orde opgenomen, maar onder bisschop) pleitte voor strenge pastorale praktijk en strenge christelijke levenswandel
  • de discussie verscheurt in
    • 17e eeuw Franse kerk
    • 18e eeuw bijna gehele katholieke kerk


Arminianen (Anglicaanse kerk)
  • strikte discipline van de geestelijkheid
  • maar ook: traditionele volksgebruiken in tact laten


Calvinisten in de Republiek
  • conflict tussen coccejanen en voetianen
  • strijd om christelijke ethiek: mag een christen dansen of een theater bezoeken


391-393

Welke gevolgen had het streven de ware vromen te verzamelen binnen het protestantisme?

Een stroming binnen de protestanten beschouwde alle gevestigde kerken als verwerpelijk/onbelangrijk, uit afschuw over de geloofsverdeeldheid. Zij zochten het heil in het geestelijk leven van het individu, zonder bemiddeling door kerk of leer.

Bv. Valentin Weigel. Hij inspireerde Johannes Arndt, vertegenwoordiger Lutherse kerk waardoor bovenstaande ideeën in Lutherse kerk binnendrongen.

Er ontstonden kleine groepen van ware vromen, conventikels, in de protestantse kerk. De groepen onderscheiden zich door ontwikkeling ritueel gedrag. Bv. De zondagsheiliging (vanuit calvinisme)

Wat wordt bedoeld met Coccejanen en Voetianen?

Dit was een calvinistische twist tussen twee kampen. Mocht je op zondag leuke dingen of niet?

4. Wat was het alternatief voor een collectieve disciplinering?


Afzonderlijke gelovigen in hun geloof sterken en te hopen dat zij op den duur de maatschappij zouden doordringen.
Hierdoor ontstond er onvermijdelijk een lekenelite, die los stond van de gewone gelovigen.

Bijvoorbeeld

gelovigen die middels de nieuwe zielzorg van de jezuieten aan spirituele oefeningen deden en de grote meerderheid die dat niet deed, hierdoor ontstonden kleine groepjes van devoten ---> verdeling van de sacramentale eenheid die binnen het traditionele katholicisme had bestaan.

393

Op welke weerstand stootten alle kerken bij het streven om aan de hele bevolking een vroomheid en ethische praktijk op te leggen die in de middeleeuwen alleen voor de geestelijke elite gold?

Conflict over de vraag welke standaarden de kerk moest handhaven. (Jansenisme.)

Waar streefden de Engelse Arminianen naar?

Een strikte disciplinering van de geestelijkheid, maar met traditionele volksgebruiken.

Welk stichtelijk werk had grote invloed op de vroomheid binnen het lutheranisme?

Vier Bücher vom wahren Christentum (1605) - Johann Arndt

5. Binnen het protestantisme had het streven de ware vromen te verzamelen de grootste gevolgen. Welke?


Sinds de Reformatie had naast de gevestigde kerken een stroming bestaan die gekenmerkt werd een allesoverheersende nadruk op spirituele vroomheid, die sterk beïnvloed werd door middeleeuwse mystiek.
Zij beschouwde alle gevestigde kerken als verwerpelijk of onbelangrijk en zocht het heil in het geestelijk leven van het individu.
Hun positie werd versterkt doordat het hun ook was toegestaan zich in kleine groepjes aaneen te sluiten = conventikels.
Zij ontwikkelden ritueel gedrag dat hen onderscheidde van de kerk:
bijvoorbeeld
  • zondagsheiliging
  • kleding
  • taalgebruik


393-394

Wie waren de grote tegenstanders van de Jansenisten?

Jezuieten.

Welk stichtelijk werk had grote invloed op de vroomheid binnen het Katholicisme?

Introduction de la vie dévote (1609) - Francois de Sales.

Wat is het bekendste voorbeeld van ritueel gedrag bij de protestantse groepen?

De zondagsheiliging.

Tweede helft zestiende eeuw - Palts.

Wat was de opvatting van Francois de Sales in zijn Introduction a la vie dévote (1609)?

Geestelijke begeleiding van iedere gelovige bij zijn vroomheidsontwikkeling. Iedereen kon perfect worden, ook de leek in zijn dagelijks bestaan in de wereld. Eenvoudige systematisch devotie en groot vertrouwen om daaraan te kunnen voldoen.

Welk stichtelijk werk was het meest succesvol binnen meerdere confessies?

Het Gouden Kleinood - Emanuel Sonthom (omarmd door drie confessies) Uit een jezuïtische voortgekomen monastieke vroomheid die lezer door methodische meditaties over het oordeel na de dood tot eenmalige en definitieve beslissing over zijn leven wilde brengen.

Welk voorbeeld is de bekendste van protestantse groepen ten behoeve van het ontwikkelen van ritueel gedrag dat hen onderscheidde van hun omgeving?

Zondagsheiliging

Welke opvatting van de Jansenisten veroorzaakte in de 17e eeuw een scheuring in de Franse en in de 18e eeuw  bijna de hele Katholieke kerk?

Het ijveren voor strikte christelijke levenswandel. Priester mag gelovige pas absolutie geven als er werkelijk sprake is van berouw.

Welke separatistische spiritualist beinvloedt Johannes Arndt en zo het protestantisme?

Valentin Weigel

Geef enkele kenmerken van de ware vromen binnen het protestantisme

  • Grote nadruk spirituele vroomheid
  • Uit afschuw geloofsverdeeldheid zagen zij alle gevestigde kerken als verwerpelijk
  • Heil in geestelijk leven zonder kerk
  • Zondagsheiliging
  • Middeleeuwse mystiek
  • separatische spiritualist Valentin Weigel.  

Wat stond er in de Imitatio Christie van Thomas a Kempis?

Dit boek komt uit de middeleeuwen en beschrijft hoe je een goed christen kunt zijn. Bij alle confessies was dit boek populair.

Wat wordt bedoeld met seculiere clerus?

De gewone parochiale geestelijkheid die niet in een orde was opgenomen maar onder een bisschop stond. (jansenisten)

Waarmee wisten protestantse groepen van ware vromen zich te onderscheiden van hun omgeving?

Zondagsheiliging (tweede helft 16e eeuw)

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo