De vrijheid, soevereiniteit en verzet - Loevestein: kerkelijke en wereldlijke overheid in Nederland

43 belangrijke vragen over De vrijheid, soevereiniteit en verzet - Loevestein: kerkelijke en wereldlijke overheid in Nederland

Wat waren de gevolgen voor de koers, in de Republiek tijdens de Arminiaanse twisten, die Grotius toepaste?

Grotius werd gevangen gezet op Loevestein; Van Oldenbarnevelt werd op het schavot onthoofd.

Wat betekende persoonlijke vrijheid in de gereformeerde conceptie?

De gelovige was pas vrij wanneer hij of zij volledig in protestate Domini verkeerde.

Waar Oldenbarnevelt in veel opzichte de politiek grondlegger van de Nederlandse Republiek was, was Grotius de invloedrijkste intellectuele founding father.
Juist of onjuist

juist
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat was er vastgelegd in de Unie van Utrecht (1579)?

Dat Nederland zich tegen de Spanjaarden keerden. Maar ook dat er godsdienstvrijheid gold in Nederland.

Wie was de politieke grondlegger van de Nederlandse Republiek?

Hollandse raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt

Wat is de rol van Van Oldenbarnevelt en wat is de rol van Grotius in de Nederlandse Republiek?

Van Oldenbarnevelt: de politieke grondlegger

Hugo de Groot: de invloedrijkste intellectuele 'founding father'

Welke interne strijdpunten kwamen in de Republiek sterk naar voren (na het Twaalfjarig Bestand)?

Religie; betekenis en de reikwijdte van de gewetensvrijheid waren omstreden. 

Gewetensvrijheid (ware kern der persoonlijke vrijheid) was belangrijk in de Republiek. Al in de unie van utrecht (1579, art 13) was dit opgenomen. De betekenis en de reikwijdte van de gewetensvrijheid waren echter omstreden. Voor veel gereformeerden betekende christelijke vrijheid de bevrijding van het geweten der gelovigen door de genade Gods. persoonlijke vrijheid was geen wilsvrijheid.
juist of onjuist?

juist

Vanaf 1609, het begin van het Twaalfjarig Bestand met Spanje kwamen er interne strijdpunten in de Republiek naar voren. Welke?

religieuse strijdpunten over gewetensvrijheid als kern van persoonlijke vrijheid. Voor gereformeerden betekende  persoonlijke vrijheid geen wilsvrijheid. De gelovige was pas vrij wanneer hij volledig in potestate Domini verkeerde.
Voor de vrijzinige Coornhert betekende  gewetensvrijheid juist wel vrije zelfbeschikking.

Wat was een twist tijdens het twaalfjarig bestand (1609-1621)

Religie. Een kernvrijheid was vrijheid van religie. (Unie van Utrecht, 1579).

Wie was Dirck Volcketsz Coornhert?

Dirck Volcketsz Coornhert (1522-1590) was een tegenstander van de gereformeerde vrijheid visie. Was tegen predestinatie.
Hij schreef "van de Predestinatie" Waarin hij de gereformeerde visie aanviel.
Hierdoor ontstond een dispuut over gewetensvrijheid.

In de Republiek bestaat concensus over het belang van gewetensvrijheid > de ware kern der persoonlijke vrijheid. De betekenis van gewetensvrijheid is echter omstreden, licht toe.

Gereformeerden
- persoonlijke vrijheid is geen wilsvrijheid
- de gelovige is pas vrij wanneer hij volledig in potestate Domini (in control?) verkeerde
- politieke vrijheid en gewetensvrijheid zijn van een geheel andere orde

Coornhert
- gewetensvrijheid is juist wel vrije zelfbeschikking


2. Waarover gingen de debatten tussen Gomarus en Arminius?


Dit waren Leidse theologen, die debateerden over de wilsvrijheid.
De centrale vraag was:

  • is het heil van de individuele mens volledig door God voorbestemd (Gomaris)
  • is er een subtiele wisselwerking tussen de genade Gods en de menselijke wil die genade welwillend te aanvaarden of af te wijzen (Arminius)

Welke vrijzinnige figuur stond radicaal tegenover de algemene opvattingen?

Dirck Volckertsz. Coornhert (1522-1590)

In de gereformeerde opvatting waren politieke vrijheid en gewetensvrijheid van een geheel andere orde. De opvatting van Dirck Volckertsz Coornhert (1522-1590) stond hier radicaal tegenover.
juist of onjuist?

juist

Waar ging de twist tussen Gomarus en Arminius om?

Beide waren Leidse theologen en ze debatteerden over de vraag of het heil van de individuele mens volledig door God was voorbestemd. Gomarus zei hierop ja, Armenius betoogde dat een subtiele wisselwerking was tussen Gods genade en de menselijke wil die genade aan te nemen.

In 1613 publiceert Grotius het beleid van Van Oldenbarnvelt en hemzelf in Ordinum Hollandiae ac Westfrisiae Pietas. Wat zegt Grotius over de gereformeerde kerk?

Als publieke kerk maakt de gereformeerde kerk deel uit van het gemenebest. Het hoogste gezag ligt derhalve bij de magistraten, dus alle publieke kwesties, inclusief vraagstukken van het publiek geloof en de benoeming van predikanten voor de publieke kerk, vereisten uiteindelijk een besluit van de magistraten.

3. Waarover ging het dispuut over gewetensvrijheid voor Oldenbarnevelt en Grotius?

Kon de Gereformeerde kerk als publieke kerk (waar iedere inwoner van de Republiek terecht kon voor doop en huwelijk) ingrijpende kwesties volledig op eigen gezag oplossen, zoals veel gereformeerden stelden?

Wat betekende gewetensvrijheid volgens Coornhert (1522 - 1599)?

Vrije zelfbeschikking, itt gereformeerde opvatting dat de gelovige pas vrij was in potestate Domini. Coornhert geloofde niet in predestinatie.

Voor Coornhert betekende gewetensvrijheid juist wel vrije zelfbeschikking. Hij publiceerde in 1590 Van de Predestinatie, een theologische verhandeling waarin de wilsvrijheid werd verdedigd en gereformeerde opvattingen inzake predestinatie werden aangevallen.
juist of onjuist?

juist

Grotius irenische opvattingen?

benadrukken van overeenkomsten in de christelijke theologie, tegenwoordig : oecumene.

Wat was het gevolg van de twist tussen Gomarus en Arminius?

De stadhouder sloot zich aan bij de mening van Gomarus. Johan van Oldenbarnevelt en Hugo de Groot hadden openlijk te kennen gegeven het niet eens te zijn met Gomarus en pleitte voor een vredelievendere kerk (de erasmiaanse kerk) die niet zoveel voorschreef. Hugo de Groot werd opgesloten en van Oldenbarneveld onthoofd.

Waar gingen de grote debatten tussen Gomarus en Armenius mbt. wilsvrijheid over?

  • Gomares: predestinatie
  • Armenius: wisselwerking tussen de genade Gods en de menselijke wil die genade welwillend te aanvaarden - of af te wijzen.

Wat is de mening van Grotius over de Nederlandse kerk?

Hugo de Groot vindt dat de Nederlandse kerk niet primair lutheriaans of calvinistisch was. Bovenal was de kerk Erasmiaans.

Kenmerk Erasmiaanse kerk: eendracht, vrede en eenheid, hetgeen vereist dat iedere partij zich enigszins aan de ander aanpast. 

Eendracht vraagt om overeenstemming: absoluut minimum, gaat om fundamentele vragen die aan het christelijk geloof ten grondslag liggen.

4. Wat was Grotius' visie met betrekking tot de Gereformeerde kerk?

  • Als publieke kerk maakt de Gereformeerde kerk deel uit van het gemenebest
  • het hoogste gezag ligt derhalve bij de magistraten, die bij mandaat van alle burgers het gezag uitoefenen om wetten te maken


Dit sluit aan bij Grotius' opvattingen over de constitutie van het gemenebest:
alle publieke kwesties (inclusief vraagstukken van het publieke geloof en benoemingen van predikanten voor de publieke kerk) vereisen een besluit van de magistraten.

Wat was de mening van v. Oldebarnevelt en Grotius over de religieuze vraagstukken zoals predestinatie?

Zij vroegen zich af of de gereformeerde kerk als publieke kerk volledig op eigen gezag kon oplossen. De Publieke kerk was deel van het Gemenebest en alle publieke kwesties, inclusief vraagstukken van het publiek geloof en benoeming predikanten publieke kerk, vereisten uiteindelijk een besluit van de magistraten.

Volgens Grotius was de Nederlandse kerk niet primair lutheraans of calvinistisch, maar bovenal Erasmusiaans.

Grotius bepleitte het irenisme: overeenstemming over de weinige fundamentele vragen die aan het christelijk geloof ten grondslag liggen, het absolute minimum. Daarboven stond een ieder vrij in zijn eigen oordeel.

Welke twee Leidse theologen debatteerden over gewetensvrijheid en stonden lijnrecht tegenover elkaar?

Gomarus en Arminius

Het dispuut tussen Gomarus en Arminius ging over wilsvrijheid en predestinatie.
juist of onjuist?

juist

Wat wordt bedoeld met Erasmiaanse kerk?

Een kerk die in de traditie van Erasmus, Coornhert staat. Een kerk die zich kenmerkt door eendracht, vrede en eenheid.

Grotius bepleit het irenisme, leg uit

Irenisme: aantal stromingen, bemiddelend.

Het staat eenieder vrij zijn eigen oordeel te vellen en te volgen.

5. Van eminent belang is Grotius' buitengewoon controversiele interpretatie van het karakter van de gereformeerde kerk. Wat was zijn interpretatie?


De Nederlandse kerk, was niet primair lutheraans of calvinistisch. Bovenal was de kerk Erasmiaans en kenmerkt zich door:
  • eendracht
  • vrede
  • eenheid.
Dit vereist dat iedere partij zich enigszins aanpast aan de ander.

Wat luidde het einde in van Van Oldebarneveld en Grotius?

De aansluiting bij de Gomaristen door prins Maurits van Nassau. Van Oldenbarnevelt ging naar het schavot en Grotius vluchtte in een kist uit Slot Loevestein.

Waar handelt de publicatie Van de Predestinatie van Coornhert over?

De wilsvrijheid (oftewel de vrije zelfbeschikking) werd verdedigd en gereformeerde opvattingen inzake predestinatie werden hierin aangevallen.

Het einde van Van Oldenbarnevelt en Grotius?

Stadhouder Maurits van Nassau keert zich tegen hen.

Van Oldenbarnevelt naar het schavot.

Grotius ontsnapt uit Slot Loevestein in een boekenkist en wordt Hollands beroemdste politieke balling.

6. Wat is de kern van het irenisme dat Grotius bepleitte?

Eendracht vereist overeenstemming betreffende het "absolute minimum" omtrent de fundamentele vragen die aan het christelijke geloof ten grondslag liggen.
Bij andere kwesties stond het iedereen vrij zijn eigen oordeel te vellen en te volgen.

Hoe zagen v Oldebarnevelt en de Groot de relatie tussen kerk en staat?

De publieke kerk maakt deel uit van het gemene best en het gezag ligt daarom uiteindelijk bij de magistraten. Zij zagen de kerk niet als gereformeerd of of Lutheraans, maar 'Erasmiaans' waar de eenheid centraal staat en iedereen zich enigzins aanpast aan de ander.

Welk controversieel standpunt had Grotius over de kerk?

De kerk was niet primair lutheriaans of calvinistisch, maar Erasmiaans. Bij kwesties over wilsvrijheid stond ze in de irinische traditie.

7. Wat leidde uiteindelijk tot het politieke einde van zowel Oldenbarnevelt als Grotius?

Het besluit van stadhouder Maurits van Nassau om zich aan te sluiten bij de Gomaristen, die menen dat het heil van de mens volledig door God is voorbestemd, in plaats van dat er sprake is van gewetensvrijheid bij de mens.

De Gormariaanse en Arminiaanse twisten gingen voor Oldebarnevelt en Grotius over de vraag of de gereformeerde kerk als publieke kerk ingrijpende kwesties als predestinatie volledig op eigen gezag kon oplossen.
juist of onjuist?

juist

Hoe interpreteerden de gereformeerden de afspraken in de Unie van Utrecht?

Zij interpreteerden dit als vrijheid binnen het geloof. Niet gehele vrijheid.

Grotius zette in Ordinum Hollandiae ac Westfrisiae Pietas, 1613 het beleid uiteen: Als publieke kerk maakt de gereformeerde kerk deel uit van het gemenebest. Voor het publieke geloof lag het hoogste gezag echter bij de magistraten, die bij mandaat van alle burgers van het gemenebest het gezag uitoefende om wetten te maken.
Juist of onjuist?

juist

Wat gebeurde er met Grotius en Van Oldenbarnevelt?

Maurits sloot zich aan bij de Gomaristen. Politiek einde van beiden.

Vooraanstaande theologen als Bogerman, Walaeus en Lubbertus wezen Grotius irenische (vredelievende) opvattingen met kracht van de hand. Het besluit van Maurits van Nassau zich bij de Gomaristen aan te sluiten betekende het einde van Oldenbarnevelt en Grotius.
juist of onjuist?

juist

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo