Kerk en religie in het confessionele tijdperk - Inleiding
58 belangrijke vragen over Kerk en religie in het confessionele tijdperk - Inleiding
De ontwikkeling van de katholieke en protestantse kerken in de vroegmoderne tijd vertoont een groot aantal parallellen, zowel tav de kerkgeschiedenis (interne opbouw van de geestelijkheid, verhouding tot de staat en de ontwikkeling van de leer) als tav de veranderingen die de kerken teweeg brachten in het handelen, denken en voelen van gelovigen.
juist of onjuist?
juist
Welke parallellen zijn er bij de ontwikkeling van de katholieke en protestante kerken in de vroeg moderne tijd?
Voor wat betreft de traditioneel tot de kerkgeschiedenis behorend:
- Interne opbouw van de geestelijkheid in de kerk.
- verhouding tot de staat.
- ontwikkeling van haar leer.
Veranderingen die de kerk te weeg trachten te brengen bij de gelovigen voor
denken, handelen en voelen.
- Interne opbouw van de geestelijkheid in de kerk.
- verhouding tot de staat.
- ontwikkeling van haar leer.
Veranderingen die de kerk te weeg trachten te brengen bij de gelovigen voor
denken, handelen en voelen.
Het tijdperk van het confessionalisme begon met de schok van de scheuring van de christenheid in de 1e helft van de 16e eeuw. De onderlinge concurrentie die het gevolg was, dwong de katholieke en protestantse kerken tot verschillende kerkelijke en politieke strategieen.
juist of onjuist?
onjuist, de strategieen vertoonde juist vergaande overeenkomsten.
- Hogere cijfers + sneller leren
- Niets twee keer studeren
- 100% zeker alles onthouden
Paloma
Rechten 
Voor mijn 1e tentamen haalde ik een 6. Toen ben ik gaan zoeken naar manieren om beter te leren en ben ik Study Smart tegen gekomen. Sindsdien heb ik een 9,0 - 8,0 - 7,6 - 8,0 - 8,0 gehaald. Ik raad het echt íédereen aan die het maar horen wil. Ik ben er zo blij mee!!
Zeger
Handels- wetenschappen Met mijn oude methode was ik geslaagd voor maar 3 van de 8 vakken. Sinds ik mijn aantekeningen digitaal maak in study smart, ben ik voor alle vakken de éérste keer geslaagd. StudySmart neemt voor mij de stress van slagen of niet slagen weg.
Sara
Bestuurskunde Door StudySmart gaat het op zo veel vlakken beter met mij. Eerst had ik continu studiestress en ik had nergens tijd voor. Nu voel ik mij rustig en zelfverzekerd (door gebruik van het programma). Eerst haalde ik meestal een 7, nu vaak een 8 of zelfs een 9.
Fleur
Bedrijfskunde HBO Hey Chris, ik wil je echt hartelijk danken voor het ontwikkelen van het platform. Ik haalde hiervoor altijd rond de 6/10 voor m'n tentamens, nu een 8,6, een 7,9 en een 7,6!!
Amber
Psychologie (master) Sinds ik Study Smart gebruik, is mijn gemiddelde 1 punt gestegen. Ik heb zelfs een statistisch vak met een 10/10 afgerond terwijl ik slecht ben in statistiek. Nu volg ik extra vakken omdat vorig jaar zo goed ging door Study Smart. Veel dank!
Jana
Verpleegkunde Sinds ik ben gaan leren met StudySmart ben ik geslaagd voor al mijn examens!!! Geen herexamens!! Eerst was ik al blij met een voldoende en nu haal ik alleen maar goede cijfers. Veel dank!
Miloe
24 – Student B&O Ik heb alle vakken die ik met Study Smart heb geleerd gehaald. Met rechten ben ik van een 5 naar een 8 gegaan! Ik weet nu zeker dat ik al mijn vakken gewoon ga halen.
Nina
19 – Student Communication Ik dacht altijd dat ik goed studeerde. Mijn cijfers waren ook prima. Ik had mij nooit kunnen voorstellen dat ik zo veel beter en sneller zou studeren door het toepassen van deze vaardigheden.
Babette
19 – Student Marketing Ik voel mij voor het eerst 100% zeker over de manier waarop ik leer. Ik heb nu het complete overzicht en de structuur die ik nodig had
Kurt
22 – Student Industrial Eng Door Study Smart kreeg ik weer plezier in het studeren en haalde ik direct betere cijfers. Alles ging ineens beter. Ik raad Study Smart enorm aan aan scholieren en studenten.
Regan
24 – Student Law Met dit plaform kan ik super snel en gestructueerd studeren. Ik ben nooit meer de weg kwijt in de stof of in mijn aantekeningen en maak veel sneller goede samenvattingen.
Wouter
21 – Student Psychology Eerst waren mijn aantekeningen een zooitje. Nu gebruik ik Study Smart en studeer ik super gestructureerd. Het helpt mij om tijd te besparen waardoor ik ook andere dingen kan doen die ik belangrijk vind.
Janneke T
Teacher Leerlingen die met het systeem hebben gewerkt hebben gewoon een beter resultaat behaald. Het systeem past alle leertrucjes zo toe, dat zowel de kinderen die goed scoren, maar ook zij die minder scoren, aan hun trekken komen.
Sietse
Muziektherapie Hey Chris, ik wil je enorm bedanken. Het vak waar ik vorig jaar nog net een 5,5 voor haalde, heb ik nu voor ditzelfde vak maar liefst een 9,7 gehaald! Mede dankzij jouw methode! Heel erg bedankt!
Marije
Parent Het grootste effect is dat mijn kind veel enthousiaster is over school! Elke ouder wilt graag dat zijn kind het goed doet op school, en Study Smart draagt daar aan bij.
Delano
Diergeneeskunde Dankzij StudySmart heb ik vorig jaar al mn examens gehaald en ook veel betere punten gehaald. Maar bovenal heb ik nu gewoon een heel goede studiemethode onder de knie, waarmee ik zeker weet dat ik de rest van mijn studie gewoon ga halen.
Het tijdperk van het confessionalisme begon met de scheuring van de christenheid in de eerste helft van de 16e eeuw. Dit was een schok voor de mensen. Wat waren de gevolgen van deze scheuring?
Onderlinge concurrentie tussen katholieken en protestanten dwongen tot politieke en kerkelijke strategieën. Die vergaande overeenkomsten vertoonden.
Deze strategieën kenden hun eigen dialectiek, zowel successen als falen riepen tegenkrachten en veranderingen op, die de basis van het confessionele tijdperk aantasten.
Deze strategieën kenden hun eigen dialectiek, zowel successen als falen riepen tegenkrachten en veranderingen op, die de basis van het confessionele tijdperk aantasten.
De joden werden getolereerd in de middeleeuwen op grond van de herinnering aan hun status in het Romeinse recht als een religio licita en op grond van opvattingen van Augustinus. De joden bewaarden het Oude Testament, waaruit de christenen de waarheid van hun geloof konden afleiden.
juist of onjuist?
juist
Volgens augustinus waren de joden een symbool van gods soevereine verkiezing en verwerping. Zij waren verworpen ten gunste van de christenen. Hun aanwezigheid diende de christenen tot nederigheid aan te zetten.
juist of onjuist?
juist
In de late middeleeuwen werd door de bevolking druk uitgeoefend op de overheden om de joden te verdrijven. Tussen 1470 en 1570 werden joden uit vrijwel geheel Europa verdreven.
juist of onjuist
juist
Het ideaal van de christenheid, de fundamentele eenheid van kerkelijke en burgerlijke gemeenschap, houdt ook in dat dissidente christelijke groepen verderven werden.
juist of onjuist?
juist
Bij de Vrede van Ausburg (1555) werd het ideaal van de christenheid, cuius regio, illius religio, expliciet geformuleerd.
juist of onjuist?
juist
Uitdrijving van dissidenten waren altijd een zaak van de overheid, maar alle kerken ondersteunden een dergelijke politiek en betreurden het wanneer de overheid, zoals in de Republiek, niet tot een strikte onderdrukking van heterodoxen wilde overgaan.
juist of onjuist?
juist
De scheuring van het christendom leidde ertoe dat de grote kerken hun pretentie om binnen een gebied het monopolie op het ware geloof te bezitten met meer kracht dan voorheen ter hand moesten nemen.
juist of onjuist?
juist
Een van de meest hardnekkige voorstellingen bij de leken van alle confessies was de gedachte dat men ook in een andere kerk zalig kon worden.
juist of onjuist?
juist
De belangrijkste middelen waarmee de kerken zich van elkaar wilden onderscheiden waren geloofsonderwijs en het gebruik van rituelen. Het belangrijkste leerboek werd de catechismus, waarin de eigen geloofsbelijdenis werd geleerd en uitgelegd.
juist of onjuist?
juist
De protestanten begonnen met het gebruik van de catechismus, de katholieken volgden snel. Petrus Canisius (jezuiet) ontleende zijn opzet voor een catechismus aan luther, Emond Auger (jezuiet) aan Calvijn.
juist of onjuist?
juist
De protestanten gingen meer aandacht besteden aan de uitreiking van de eucharistie, omdat ze zo het belang van de door de katholieken afgewezen dogma van de transsubstantiatie konden benadrukken.
juist of onjuist?
onjuist. De protestanten wezen juist de dogma van de transsubstantiatie af
Alle kerken legden grote nadruk op de uniformering van het ritueel, de liturgie. Het Missale Romanum, regels voor de rooms-katholieke mis, werd afgekondigd in 1570. De Book of common prayer (anglicanen) werd in 1549 afgekondigd. bij de Lutheranen was dat de Agenden (orde van sacrementen en de kerkdienst)
juist of onjuist?
juist
In de 15e en 16e eeuw vonden belangrijke veranderingen plaats in het boetesacrement bij de protestanten. dit ritueel deed de gevolgen van de individuele zonde teniet. Het werd een verandering van het individuele zelf. De verandering hing samen met een gewijzigd zondebegrip. Niet langer was de zonde bovenal een misdaad begaan aan andere mensen, het werk een geestelijke houding, een gesteldheid van het individu.
juist of onjuist?
juist
De verandering van het boetesacrement bleek ook uit de manier waarop Erasmus het Nieuwe testament vertaalde. De oproep van Johannes de Doper aan de joden werd vertaald als een oproep tot een andere manier van denken, dus tot bekering. Luther volgde deze vertaling.
juist of onjuist?
juist
Naarmate de zonde geestelijker en individuele werd, werd het christendom dat ook. Steeds groter nadruk werd gelegd op kennis van de geloofswaarheden en op de geestelijke aard van het heil dat het christendom was, meer door het offensief tot verspreiding van de kennis en voorschriften van het geloof.
juist of onjuist?
juist
De kerk van rond 1500 was een bezittende kerk. Het recht om te beschikken over de opbrengsten (van onroerend goed) was versplinterd over individuen en instellingen. Door deze belangen stuitten pogingen tot hervormingen op weerstand.
juist of onjuist?
juist
De meeste protestante kerken zetten een geheel nieuwe kerkelijke organisatie op. kloosters en orden werden afgeschaft, alleen de prekende en zielzorgende geestelijkheid bleef over. Deze werd door centrale organen bestuurd. De nieuwe geestelijkheid werd uniform opgeleid en gecontroleerd.
juist of onjuist?
juist
De lutheranen voerden de visitatie in, de controle van de geestelijke toestand van alle gemeenten en de kwaliteit van de plaatselijke predikanten ondernomen door hogere organen. De calvinisten kenden de classis, die de predikanten controleerde.
juist of onjuist?
juist
Op het concilie van Trente (1545-1563) werden aanzienlijke verbeteringen doorgevoerd:
- het bisdom werd versterkt, het gezag van de bisschop werd vergroot
- de parochie werd versterkt
- de macht van de paus werd vergroot en de centrale bestuursorganen in rome werden gestroomlijnd.
juist of onjuist?
juist
Het bisdom werd versterkt doordat de bisschop verplicht in zijn bisdom moest resideren. De bisschop moest geregeld visitaties houden, er moest een opleidingsinstituut (seminarie) worden opgericht.
juist of onjuist?
juist
De parochie werd versterkt doordat iedere katholiek de mis in zijn eigen parochie diende bij te wonen. Niet-parochiale organisatievormen van leken (broederschappen en gasthuizen) werden onder het bisschoppelijk gezag geplaatst en gecentraliseerd.
juist of onjuist?
juist
De macht van de paus werd vergroot, Paus sixtus V (1589-1590) stroomlijnde de centrale bestuursorganen in Rome. Er werden nieuwe orden gesticht (Jezuieten) , oude orden werden hervormd en verbeterd.
Juist of onjuist?
juist
De Engels staatskerk (Anglicana) slaagde er niet in haar organisatie te verbeteren. De reformatie betekende vooral een breuk met Rome, de kroon nam de plaats van de paus over. De rijkdommen van de kerk werden door de overheid geplunderd en niet gebruikt voor een hervorming.
juist of onjuist?
juist
De reorganisatie van de kerken kon alleen werkelijk succesvol zijn wanneer ze door de overheden ondersteund werden met repressieve en ondersteunende taken, zoals het benoemen van evangelische predikanten en zorgen voor eenheid in leer en ritueel.
juist of onjuist?
juist
Overheden wilden graag samenwerken met kerken. Ze hadden al vaak ingegrepen in de kerkelijke verhoudingen in hun gebied, waar vermenging en verstrengeling van wereldlijk en kerkelijk gezag waren ontstaan. Overheden probeerden de geestelijkheid aan zich te onderwerpen.
juist of niet juist?
juist
Ingrijpen door overheden werd in de 16e en 17e eeuw noodzakelijk. Godsdienstige verdeeldheid leidde tot binnenlandse onrust en geregeld tot burgeroorlog, zoals in Frankrijk, Schotland, De Nederlanden (de opstand), en in Bohemen (30jarige oorlog).
juist of onjuist?
juist
In de verschillende conflicten in de 16e en 17e eeuw was godsdienst niet de enige of de belangrijkste factor, maar de godsdienstige verdeeldheid zorgde wel voor een schaalvergroting van de problemen. Door godsdienst kon ieder probleem geinternationaliseerd worden.
juist of onjuist?
juist
Omdat overheden niet sterk genoeg waren om tolerantie af te dwingen en van daaruit de burgerlijke verdeeldheid te baas te blijven, probeerden ze de door hen erkende kerk te versterken. Overheden onderdrukte afwijkende godsdiensten, ondersteunde de opbouw van een verbeterde organisatie en het streven het geloof op te leggen aan de gehele bevolking.
juist of onjuist?
juist
De eerste volledige theorie die het recht op een opstand formuleerde, waarin alle elementen voorkwamen die latere denkers ook zouden gebruiken kwam van de Lutheranen uit Maagdenburg. Zij ontwikkelde deze theorie tegen Karel V (katholiek) in 1550.
juist of onjuist?
juist
De Franse calvinisten kozen juist voor het steunen van de kroon en werden overtuigde aanhangers van het absolutisme na het Edict van Nantes (1598) waarbij Katholicisme de heersende religie werd.
juist of onjuist?
juist
Overheden trachtten ook invloed te verwerven op de bevoorrechte kerk op grond van het absolutisme, dat alle traditionele standen trachtte ondergeschikt te maken, en deels uit zelfbehoud.
bij protestantse staten betekende die het uitschakelen van de kerken binnen de standenorganisatie en het onderdrukken van democratische of republikeinse kerkordeningen. bij katholieke staten betekende het inperking van de macht van de paus.
juist of onjuist?
juist
Het streven van overheden om de positie van de kerk te beperken kon ook tegen de overheden werken. Bv tijdens het 12jarig bestand in de Republiek (Oldenbarnevelt werd onthoofd).
juist of onjuist.
juist
Hugo de Groot rechtvaardigde in zijn Pietas Ordinum de macht van de staat over de kerk, door een beroep op natuurrecht. Het natuurrecht dat voor alle mensen geldt en aan allen positief, afgekondigd recht voorafgaat, rechtvaardigde de macht van de overheid over de kerk in alle taken, die niet direct betrekking hadden op de kerkelijke leer.
juist of onjuist?
juist
Pufendorf en Conring ontwikkelden een politiek-kerkelijke leer, territorialisme. Binnen het luthernisme werd de landsheer beschouwd als een belangrijk lid van de kerk. aan dat lidmaatschap ontleende hij zijn gezag binnen de kerk (zoals een bisschop). Het territorialisme maakte deze band los. Als landsheer, en niet als lid, was de vorst gerechtigd de kerk binnen zijn gebied te besturen.
juist of onjuist?
juist
De onderwerping van de kerken aan de overheid werd bestreden met een ideologische verdediging. Dit bleek niet voldoende. in de 17e en 18e eeuw wisten alle overheden de gevestigde kerken aan zich te onderwerpen.
juist of onjuist?
juist
De vernieuwing in de leer betrof niet de ontwikkelingen van nieuwe leerstellingen, maar vooral de plaats die de christelijke leer en de theologie (de academische discipline) in het leven van de kerken innamen.
juist of onjuist?
juist
De Reformatie was van het begin af aan een op de leer gerichte beweging.
juist of onjuist?
onjuist, tot circa 1525 was de Reformatie in Duitsland een populaire beweging
De kern van luthers boodschap was dat de mens het heil niet zomaar bereikte door te voldoen aan de voorschriften van het christendom of de geboden van God na te leven of door de sacramenten van de kerk te ontvangen. Het heil kon alleen bereikt worden in het geloof, dor het vertrouwen dat God bereid was de arme zondaar te vergeven.
juist of onjuist?
juist
Geloofde iemand in een genadige God, dan werd hij gereed. Deze boodschap was een enorm succes in de eerste jaren. Ze sloot aan bij het antiklerikalisme. Alles wat de geestelijkheid anders dan preken kon als bedrog, hypocrisie, tirannie en uitbuiting van de leken beschouwd worden.
juist of onjuist?
juist
In het werk van Luther was iedere theologische uitspraak verbonden met zijn existentiele ontdekking van de rechtvaardiging door het geloof. Het protestantisme gaf ook inzicht in wat en wie God was.
juist of onjuist?
juist
Omdat het verwerven van het heil alleen mogelijk was door het persoonlijke geloof, vond een heroverweging plaats van de plaats en aard van de traditionele heilsmiddelen van de kerk, de heiligen en de sacramenten. Het vereiste een andere rol voor geestelijken, geen bemiddeling meer tussen God en mens, maar verkondigen van Gods boodschap.
juist of onjuist?
juist
De enige manier om Gods wil te leren kennen, was via zijn openbaring: de Bijbel. Alle uitspraken over God, alle uitspraken over de kerk, alle uitspraken over wat de christen moest doen, konden eigenlijk alleen aan de Bijbel worden ontleend.
juist of onjuist?
juist
Het religieuze enthousiasme van de evangelische beweging moest gekanaliseerd worden in instellingen, zodra dit enthousiasme de maatschappelijke orde aantastte (boerenoorlog). dit was een praktische reden om voor de uitgebreide ontwikkeling van een protestantse leer.
juist of onjuist?
juist
Luther was niet de enige inspirator van de evangelische beweging. De invoering van de reformatie in Zuid-Duitsland en Zwitserland ging gedeeltelijk buiten Luther om en leverde zeer verschillende protestantes kerken op.
juist of onjuist?
juist
Waar de katholieken de concilie van Trente hadden, stelde de Lutheranen de Formula Concordiae (1577-1580) op, en de calvinisten geloofsbelijdenissen en leergezag. De Angelicaanse keer legde haar leer vast in 39 artikelen.
juist of onjuist?
juist
Binnen het protestantisme, waar de ontwikkeling van de leer aan een intrinsieke behoeft tegemoet kwam, stopte de theologische ontwikkeling niet met de formuleringen van eind 16e eeuw. Dogmatiek werd het belangrijkste vak aan de universiteit en belangrijkste element binnen de kerk.
juist of onjuist?
juist
De belangrijkste kwalificatie voor een predikant werd zijn opleiding aan een universiteit. Binnen het lutheranisme was dat een doctoraat in de theologie en de beheersing van de intellectuele discipline van de dogmatiek. De Katholieke kerk vroeg bestuurlijke kwalificaties en dus een opleiding in het kerkrecht.
juist of onjuist?
juist
Intellectuele dwaling werd als de grootste bedreiging van het christendom gezien. In de bestrijding van die dwaling lag de maatschappelijke betekenis van het ambt van hoogleraar theologie. rond 1650 gat elk van de 3 leidse professoren theologie uitsluitend onderwijs over de ketterij waarin hij gespecialiseerd was en hoe deze weerlegd moest worden.
juist of onjuist?
juist
Door de concentratie op de leer, waren de theologische twisten binnen het protestantisme endemisch. conflicten waren er niet alleen met theologen van andere confessies, maar ook binnen de verschillende kerken en faculteiten.
juist of onjuist?
juist
De belangrijkste conflictdempende werking (tussen de verschillende confessies) ging uit van de overheid. De overheid van de Republiek voorkwam dat de twist tussen de voetianen en coccejanen tot een kerkscheuring leidde.
juist of onjuist?
juist
Binnen de katholieke theologie ontstonden geen dogmatische twisten op dezelfde schaal en met dezelfde frequentie als bij de protestanten, De enige serieuze dogmatische strijd, over het jansenisme, over een meningsverschil over de pastorale praktijk, transformeerde zich tot een conflict over de autoriteit van de paus.
juist of onjuist?
juist
Het grote verschil tussen de katholieke en protestantse kerken betrof de massale zendingsinitiatieven die de katholieke kerk in de vroegmoderne tijd ondernam en die werden nagelaten door de protestanten.
De katholieken verspreiden het christendom in Zuid- en middenAmerika, maar ook in Azie.
juist of onjuist?
juist
De katholieke zending geschiedde zonder steun van een overheid en zonder dat politieke overheersing en bekering tot het christendom samengingen.
juist of onjuist?
juist
Het protestantisme had zich gedefinieerd als een gemeenschap die de ware leer aanhing. Het stak zijn energie in het ontvouwen van die leer. De Rooms-katholieken hadden zich gedefinieerd als de gemeenschap van de zichtbare kerk, die het heil verschafte. Deze kerk was universeel en moest over de hele wereld verspreid worden.
juist of onjuist?
juist
De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:
- Een unieke studie- en oefentool
- Nooit meer iets twee keer studeren
- Haal de cijfers waar je op hoopt
- 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
