Startpagina / Samenvattingen / Veelvormige dynamiek : Europa in het ancien régime, 1450-1800 / kerk-protestanten-katholieken

Kerk en religie in het confessionele tijdperk - De dialectiek van het confessionele tijdperk

41 belangrijke vragen over Kerk en religie in het confessionele tijdperk - De dialectiek van het confessionele tijdperk

Katholieken en protestanten trachtten hun vorm van het christendom tot levende werkelijkheid voor alle gelovigen te maken. Alle kerken trachtten de gelovigen een niveau van vroomheid op te leggen, die in de middeleeuwen alleen voor een geestelijke elite was bedoeld.
juist of onjuist?

juist

De 17e eeuw was de eeuw van de christelijke vroomheid.

Katholieken en protestanten probeerden hun vorm van christendom tot een levendige werkelijkheid voor alle gelovigen te maken.
kennis van de leer, persoonlijk geloof en vroomheid werd gevraagd van de gelovigen.
Dit sloot aan bij het het verlangen van grote groepen leken.

Stichtelijke literatuur verscheen bij alle confessie en overschreed ook de grenzen. Deze literatuur had grote invloed op de vroomheid. Ze riepen op tot boete, zelfonderzoek en leven vanuit het geloof, dat werken van liefde moest doen. Grote nadruk op de dood en het hiernamaals.

Naar een grove schatting vormde de stichtelijke literatuur de helft van de theologische en een kwart van de totale Europese boekenproductie. Stichtelijk literatuur overschreed de grenzen tussen confessies.
juist of onjuist?

juist

Er was ook weerstand tegen het streven om de bevolking vroom en ethisch goed te krijgen. Dit was in de middeleeuwen alleen bedoeld voor de geestelijken, niet voor het hele volk.

Het grootste conflict ontstond in het midden van de 17e eeuw in de katholieke kerk.Het ging over een dogmatische twist over de interpretatie van Augustinus. Het conflict scheurde in de 17e eeuw de franse kerk en in de 18e bijna de hele katholieke kerk.(blz 391).

Het alternatief voor een collectieve disciplinering was het sterken van de gelovigen in hun geloof en te hopen dat dat op den duur in de maatschappij wordt opgenomen.

De stichtelijk werken riepen op tot boete, zelfonderzoek en een leven vanuit het geloof, dat werken van liefde moest doen. Men diende zich af te wenden van de wereld om zo een nieuwe, geestelijke en innerlijke mens te laten ontstaan. Nadruk lag op dood en hiernamaals.
juist of onjuist?

juist

De Sales pleitte voor een geestelijke begeleiding van iedere gelovig bij zijn vroomheidsontwikkeling. Hij stelde een eenvoudige, systematische devotie voor en had een groot vertrouwen in het menselijke vermogen daaraan te voldoen.
juist of onjuist?

juist

De Vroomheidsliteratuur was naar haar aard slecht in geringe mate confessioneel of dogmatisch gebonden. In het lutherse Duitsland waren Engelse calvinistische werken zeer populair. het boek Het gouden kleinood van Emanuel Sonthom is in diverse talen en voor diverse confessies vertaald en geschikt gemaakt.
juist of onjuist?

juist

In alle kerken stuitte het vroomheidsstreven ook op weerstanden. Binnen de katholieke kerk leidde het tot de discussie over het jansenisme.
juist of onjuist?

juist

De discussie over het Jansenisme (naar Cornelis Jansen of Jansenius) was ontstaan als een dogmatische twist binnen het katholicisme over de interpretatie van Augustinus en was verbonden geraakt met andere verschillen, o.a. over de pastorale praktijk.
De Jansenisten (gewone parochiale geestelijkheid onder een bisschop) pleitten voor een strenge pastorale praktijk. De priester zou de gelovige pas absolutie mogen geven wanneer deze blijk gaf van werkelijk berouw.
juist of onjuist?

juist

De Engelse arminianen streefden in 1630 binnen de Anglicana wel naar strikte disciplinering van de geestelijkheid, maar lieten traditionele volksgebruiken intact en trokken zelfs eerdere wetten om die te bestrijden in.
juist of onjuist?

juist

In de calvinistische kerk in de Republiek betrof een groot deel van het conflict tussen de coccejanen en voetianen vanaf 1650 de strijd om de ethiek: mag een christen dansen of het theater bezoeken?
juist of onjuist?

juist

De Jezuieten zorgen voor een nieuwe tegenstelling tussen de minderheid van de leken die aan spirituele oefening deed en de meerderheid die dat niet deed. Ze verdeelden zo de sacramentale eenheid en vormden kleine groepjes van devoten.
juist of onjuist?

juist

Sinds de reformatie had naast de grote kerken een stroming bestaan die gekenmerkt werd door een allesoverheersende nadruk op spirituele vroomheid. Ze zocht het heil in het geestelijk leven van het individu, zonder bemiddeling van kerk of leer en was beinvloed door de middeleeuws mystiek
juist of onjuist?

juist

Door Johannes Arndt, lutherse kerkelijke vroomheid, drong het separatistische spiritualitisme de kerk binnen. Hij ontleende fundamentele gedachten aan Valentin Weigel.
juist of onjuist?

juist

Binnen het protestantisme werd het ware gelovige toegestaan zich in kleine groepen (conventikels) aan een te sluiten en zonder begeleiding van een geestelijke bijeen te komen. Zij ontwikkelden ritueel gedrag dat hen onderscheidde van hun omgeving, zoals de zondagsheiliging.
juist of onjuist?

juist

Bij nog deels traditionele kerken, de Anglicana en de rooms-katholieke kerk, konden de overheden net als ten tijde van de reformatie, profiteren van de steun van hervormingsgezinde groepen binnen de kerken zelf, die inzagen dat alleen de overhei sterk genoeg was om de noodzakelijke verbeteringen door te voeren.
juist of onjuist?

juist

De meest effectieve reactie op de absolutistische overheidspolitiek is het vinden van een religieuze vorm die onafhankelijk waren van overheidsingrijpen. een voorbeeld hiervan is het jansenisme.
juist of onjuist?

juist

De diepste wortels van het jansenstische verzet lagen in een pessimistische visie op het maatschappelijk leven en de mens. (Pensees van Pascal) Sinds de zondeval bestond het geen rechtvaardigheid meer op aarde. De wetten van de staten waren wel nuttig, maar nooit rechtvaardig. Ook het koningschap was niet goddelijk van oorsprong en berustte niet op het recht.
In deze wereld moest de christen afzien van publiek handelen, zich beperken tot een strikte persoonlijke moraal en gehoorzamen aan aardse machten zonder te respecteren.
juist of onjuist?

juist

De jansenisten voerden krachtige oppositie tegen de franse kroon, door de weigering betrokken te raken bij de uitoefening van de macht en het publieke leven. LodewijkXIV noemde de jansenisten ook republikeinen.
juist of onjuist?

juist

De verdediging van de jansenisten tegen de aanvallen van de Franse kroon bestonden uit het mobiliseren van de publieke opinie en een beroep doen om het persoonlijke geweten van het publiek.
juist of onjuist?

juist

Gedurende 150 jaar (van Lodewijk XIII tot XVI) bereikte het jansenisme steeds meer lagen van de bevolking en werd het van een theologische stroming tot een beweging tot een partij. Het vormde een beweging die in de loop van de 18e eeuw grote groepen Fransen van den kerkelijke en staatkundige orde vervreemdde en hun loyaliteit daaraan ondergroef.
juist of onjuist?

juist

In engeland was de reformatie ingevoerd door de kroon, die zich, zonder in leer of ritueel veranderingen aan te brengen, in de plaats van de paus had gesteld. de Anglicana had aan het eind van de 16e eeuw een eigen identiteit als middenweg tussen de protestanten en de katholieken.
juist of onjuist?

juist

Bij de Engelse reformatie was een groot deel van de kerkelijke goederen, waaronder de benoemingsrechten van geestelijken, door de kroon aan leken verkocht. De resulterende lekeninvloed maakten het de puriteinen mogelijk op lokaal niveau een groot deel van hun verlangens te verwezenlijken.
juist of onjuist?

juist

Tussen 1620-1640 kwam aan de invloed van de puriteinen in de Anglicana een eind door de absolutistische politiek van Karel I en de Aarstbiscchop Laud. Deze streefde met kracht een uniformiteit in liturgie en leer na, die de puriteinen van de kerk vervreemdden.
juist of onjuist?

juist

Bij de opstand tegen de absolutistische politiek van de kroon in 1640 grepen de puriteinen hun kans. Tijdens de Commonwealth ontmantelden zij de Anglicana en heerste er volstrekte godsdienstvrijheid.
juist of onjuist?

juist

Binnen de anglicana ontstond in de 18e eeuw een nieuwe beweging onder invloed van het Duits pietisme en onder de dissenters, de nazaten van de puriteinen. Ze verwierpen de traditionele kerkelijke middelen, zoals gevestigde hierarchie en leer, en sloten zich in kleine groepjes aaneen om elkaars geestelijke en morele staat te toetsen en te verbeteren, met een enorme zendingsdrang.
juist of onjuist?

juist

In duitsland was het lutherse pietisme het effectieve antwoord op de absolutistische godsdienstpolitiek. de pia desideria (1685) van Philipp Jakob Spener vormde het begin van deze beweging. Het geschrift was origineel in zijn zwijgen over iedere mogelijke rol voor de overheid. de regeneratie van de kerk zou bereikt worden door de aaneensluiting van de ware vromen in kleine groepjes die elkaar bemoedigden.
juist of onjuist?

juist

De katholieken ontbrak het de eerste tijd aan inzicht wat zij wensten te verdedigen en waar de zwakke punten van de nieuwe kerken te vinden waren. Het concilie van Trente voorzag in deze leemte evenals de grote protestantse belijdenis en ervaring met de interconfessionele polemiek.
juist of onjuist?

juist

Het Annales ecclesiasticae van Cesar Baronius, 1588 was bedoeld als tegenhanger van de Maagdenburgse Centurien en om de argumenten van de katholieken te ondersteunen.
juist of onjuist?

juist

Het Acta Sanctorum (1643, deel 1) van Heribertus Rosweyde, Johannes Bollandus en Godefridus Henschenius, was bedoeld om de verzameling heiligenlevens en wonderverhalen dmv nauwgezet historisch onderzoek en kritische tekstedities op vastere gronden te vestigen.
juist of onjuist?

juist

De protestanten ontleenden hun belangrijkste argumenten aan de Bijbel, vooral aan het nieuwe testament, met de nieuwe humanistische bijbeluitleg die teruggreep op de originele Hebreeuwse en Griekse teksten.
Deze humanistische filologie bleek een tweesnijdend zwaard.
juist of onjuist?

juist.

1e nadeel van de humanistische filologie was dat dit gebruikt kon worden om aan te tonen dat teksten die traditioneel waren gebruikt om de christelijke leer te bewijzen een andere inhoud hadden. De Socinianen, die het dogma van de drie-eenheid aanvielen, slaagden erin te bewijzen dat dit dogma in het Nieuwe testament niet voorkwam.
juist of onjuist?

juist

2e nadeel van de humanistische filologie was dat de humanistische techniek methoden ontwikkeld had om tekstcorrupties en afschrijffouten op te sporen. Deze methoden toonden aan dat ook de tekst van het Heilige schrift niet betrouwbaar was. Deze onzekerheid kon zich over het hele protestantisme verspreiden.
juist of onjuist?

juist

De nadelen van de filologie door de protestanten werd door katholieken aangegrepen: de tekst van de bijbel is onbetrouwbaar, de inhoud is onhelder, protestanten zijn het onderling niet eens, ze hebben ook een onfeilbare, levende autoriteit nodig die de waarheid kon verkondigen.
Strategie van de protestanten hiertegen was het versterken van de rol van de rede.
juist of onjuist?

juist

De protestanten ontwikkelden argumentaties, waarbij de algemene waarheid van het christendom aangetoond werd, met bewijzen waarvan ieder redelijk mens de waarheid kon inzien. Deze ontwikkeling sloot aan bij belangrijke tendensen tinnen de protestantse orthodoxe dogmatiek zelf, die steeds meer gewicht schonk aan rationele argumenten.
juist of onjuist?

juist

De verlegging van het zwaartepunt van het christelijke geloof naar de rationele instemming door het individu stemde overeen met de lange termijnontwikkeling van het opleggen van het christendom aan de hele bevolking.
in de 1e fase gebeurde dit vooral door gelovigen de laten instemmen met de waarden van de staatskerk en door hun gedrag te veranderen.
Vroomheidsstromingen als pietisme en methodisme deden het langs de weg van de persoonlijke ervaring en het persoonlijke geloofsleven. Ook zij reduceerden belang van de leer en de kerk
juist of onjuist?

juist

Zowel katholieken als protestante hervormers zagen in de Verlichting een verdere zuivering van het christendom, die de ware, beschaafde en morele kern vrij zou leggen en het hervormingstreven zou voltooien. De hervorming diende nu te resulteren in goede christenen en nuttige burgers (ipv ware gelovigen).
juist of onjuist?

juist

Waarom is er sprake van een confessioneel tijdperk en niet van reformatie en contrareformatie?

In H11 worden zowel de inhoudelijk overeenkomsten tussen protestantisme en katholicisme als hun synchroniteit benadrukt. De tegenstelling reformatie-contrareformatie is misleidend, omdat dit ten onrechte suggereert dat de katholieke hervormingsbeweging niet meer dan een tegenoffensief was. Het was echter ook een moderniseringsbeweging.

Wat is het meest relevante/ fundamentele verschil tussen de protestanten en de katholieken?

De katholieke kerk heeft tijdens het concilie van Trente over alle belangrijke leerstellingen haar standpunt in scherp geformuleerde dogma's bepaald. Haar standpunt wijzigde niet meer. De theologie aan de katholieke universiteiten had een conserverende functie.
Bij de protestanten stonden theologen in veel hoger aanzien. Het draaide om de leer, die continu geexpliciteerd en verdedigd moest worden. Het univeristaire debat over dogma's was structureel, met hoogoplopende polemieken.

Binnen het protestantisme zijn er een aantal stromingen die bijzondere waarde hechten aan de vroomheid van het individu, zowel binnen de moederkerk als daarvan afgescheiden.
geef van beiden een voorbeeld.

Nadere reformatie (niet separatistisch), pietisme (niet separatistische en separatistische varianten) en puriteinen (separatisten)

Geeft het reglement van de kerkenraad van de hervormde gemeenten uit Monnickendam uit 1600 ruimte voor democratische participatie door alle leden?

Nee er zijn geen verkiezingen. De benoeming van kerkenraadsleden geschiedt bij cooptatie door het zittende bestuur, voor het leven. Het uitdragen van minderheidsstandpunten wordt verboden.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Veelvormige dynamiek : Europa in het ancien régime, 1450-1800 | 9789058751577 | Willem Frijhoff

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Onderwerpen die gerelateerd zijn aan Kerk en religie in het confessionele tijdperk - De dialectiek van het confessionele tijdperk

Kerk en religie in het confessionele tijdperk - De dialectiek van het confessionele tijdperk

41 belangrijke vragen over Kerk en religie in het confessionele tijdperk - De dialectiek van het confessionele tijdperk

Katholieken en protestanten trachtten hun vorm van het christendom tot levende werkelijkheid voor alle gelovigen te maken. Alle kerken trachtten de gelovigen een niveau van vroomheid op te leggen, die in de middeleeuwen alleen voor een geestelijke elite was bedoeld. juist of onjuist?

De 17e eeuw was de eeuw van de christelijke vroomheid.

Naar een grove schatting vormde de stichtelijke literatuur de helft van de theologische en een kwart van de totale Europese boekenproductie. Stichtelijk literatuur overschreed de grenzen tussen confessies. juist of onjuist?

Er was ook weerstand tegen het streven om de bevolking vroom en ethisch goed te krijgen. Dit was in de middeleeuwen alleen bedoeld voor de geestelijken, niet voor het hele volk.

De stichtelijk werken riepen op tot boete, zelfonderzoek en een leven vanuit het geloof, dat werken van liefde moest doen. Men diende zich af te wenden van de wereld om zo een nieuwe, geestelijke en innerlijke mens te laten ontstaan. Nadruk lag op dood en hiernamaals. juist of onjuist?

De Sales pleitte voor een geestelijke begeleiding van iedere gelovig bij zijn vroomheidsontwikkeling. Hij stelde een eenvoudige, systematische devotie voor en had een groot vertrouwen in het menselijke vermogen daaraan te voldoen. juist of onjuist?

In alle kerken stuitte het vroomheidsstreven ook op weerstanden. Binnen de katholieke kerk leidde het tot de discussie over het jansenisme.juist of onjuist?

De Engelse arminianen streefden in 1630 binnen de Anglicana wel naar strikte disciplinering van de geestelijkheid, maar lieten traditionele volksgebruiken intact en trokken zelfs eerdere wetten om die te bestrijden in. juist of onjuist?

In de calvinistische kerk in de Republiek betrof een groot deel van het conflict tussen de coccejanen en voetianen vanaf 1650 de strijd om de ethiek: mag een christen dansen of het theater bezoeken?juist of onjuist?

De Jezuieten zorgen voor een nieuwe tegenstelling tussen de minderheid van de leken die aan spirituele oefening deed en de meerderheid die dat niet deed. Ze verdeelden zo de sacramentale eenheid en vormden kleine groepjes van devoten. juist of onjuist?

Door Johannes Arndt, lutherse kerkelijke vroomheid, drong het separatistische spiritualitisme de kerk binnen. Hij ontleende fundamentele gedachten aan Valentin Weigel. juist of onjuist?

Binnen het protestantisme werd het ware gelovige toegestaan zich in kleine groepen (conventikels) aan een te sluiten en zonder begeleiding van een geestelijke bijeen te komen. Zij ontwikkelden ritueel gedrag dat hen onderscheidde van hun omgeving, zoals de zondagsheiliging. juist of onjuist?

De meest effectieve reactie op de absolutistische overheidspolitiek is het vinden van een religieuze vorm die onafhankelijk waren van overheidsingrijpen. een voorbeeld hiervan is het jansenisme.juist of onjuist?

De jansenisten voerden krachtige oppositie tegen de franse kroon, door de weigering betrokken te raken bij de uitoefening van de macht en het publieke leven. LodewijkXIV noemde de jansenisten ook republikeinen.juist of onjuist?

De verdediging van de jansenisten tegen de aanvallen van de Franse kroon bestonden uit het mobiliseren van de publieke opinie en een beroep doen om het persoonlijke geweten van het publiek. juist of onjuist?

In engeland was de reformatie ingevoerd door de kroon, die zich, zonder in leer of ritueel veranderingen aan te brengen, in de plaats van de paus had gesteld. de Anglicana had aan het eind van de 16e eeuw een eigen identiteit als middenweg tussen de protestanten en de katholieken. juist of onjuist?

Tussen 1620-1640 kwam aan de invloed van de puriteinen in de Anglicana een eind door de absolutistische politiek van Karel I en de Aarstbiscchop Laud. Deze streefde met kracht een uniformiteit in liturgie en leer na, die de puriteinen van de kerk vervreemdden. juist of onjuist?

Bij de opstand tegen de absolutistische politiek van de kroon in 1640 grepen de puriteinen hun kans. Tijdens de Commonwealth ontmantelden zij de Anglicana en heerste er volstrekte godsdienstvrijheid. juist of onjuist?

Het Annales ecclesiasticae van Cesar Baronius, 1588 was bedoeld als tegenhanger van de Maagdenburgse Centurien en om de argumenten van de katholieken te ondersteunen.juist of onjuist?

Het Acta Sanctorum (1643, deel 1) van Heribertus Rosweyde, Johannes Bollandus en Godefridus Henschenius, was bedoeld om de verzameling heiligenlevens en wonderverhalen dmv nauwgezet historisch onderzoek en kritische tekstedities op vastere gronden te vestigen. juist of onjuist?

De protestanten ontleenden hun belangrijkste argumenten aan de Bijbel, vooral aan het nieuwe testament, met de nieuwe humanistische bijbeluitleg die teruggreep op de originele Hebreeuwse en Griekse teksten. Deze humanistische filologie bleek een tweesnijdend zwaard. juist of onjuist?

Waarom is er sprake van een confessioneel tijdperk en niet van reformatie en contrareformatie?

Wat is het meest relevante/ fundamentele verschil tussen de protestanten en de katholieken?

Binnen het protestantisme zijn er een aantal stromingen die bijzondere waarde hechten aan de vroomheid van het individu, zowel binnen de moederkerk als daarvan afgescheiden. geef van beiden een voorbeeld.

Geeft het reglement van de kerkenraad van de hervormde gemeenten uit Monnickendam uit 1600 ruimte voor democratische participatie door alle leden?

Onderwerpen die gerelateerd zijn aan Kerk en religie in het confessionele tijdperk - De dialectiek van het confessionele tijdperk