Startpagina / Samenvattingen / Veelvormige dynamiek : Europa in het ancien régime, 1450-1800 / leer-kerk-god

Kerk en religie in het confessionele tijdperk - Het confessionele tijdperk - De ontwikkeling van de leer. Orthodoxie en polemiek

34 belangrijke vragen over Kerk en religie in het confessionele tijdperk - Het confessionele tijdperk - De ontwikkeling van de leer. Orthodoxie en polemiek

Wat was het succes van de lutheranen?

Glaubst du, so hast du. De boodschap dat de mens niet zalig wordt door alle rituelen in de kerk, maar door je geloof en vertrouwen in God en zijn bereidheid je te vergeven. Het protestantisme wilde niet alleen geloof in God, maar ook inzicht in God. de bijbel als uitgangspunt.

1. Bij de popularisering en verstatelijking van het christendom resulteerde de scheuring van de christenheid bij alle grote confessies erin dat al bestaande tendensen met groter effect of met meer kracht doorwerkten.

Op welk gebied trad er daarentegen daadwerkelijk verandering op bij alle grote confessies?

Op het gebied van de leer.

Hierbij is GEEN sprake van een vergelijkbare ontwikkeling tussen katholicisme en protestantisme.
Ook geen sprake van een gemeenschappelijke aansluiting bij het christelijk humanisme.

De vernieuwing betrof vooral:
de PLAATS die de christelijke leer en de theologie in het leven van de kerk innamen.

383

Op welk christelijk gebied trad werkelijk een verandering op in het confessionele tijdperk en waar niet?

Wel:
Op het gebied van de leer, met name de plaats van de leer in het leven van de kerken. Hierin verschil tussen katholicisme, protestantisme en christelijk humanisme.

Niet:

Bij alle grote confessies geen veranderingen in de grote christelijke leerstukken: De drie- eenheid en de Tweenaturenleer.
Alle grote confessies reageerden met geweld wanneer bovenstaande fundamentele leerstukken aangetast werden.

Over welke grote christelijke leerstukken had de vroege kerk gestreden?

De Drie-eenheid (een God in drie personen: de Vader, de Zoon en de Heilige Geest) en de Tweenaturenleer van Christus (de goddelijk en de menselijke natuur in een persoon). Alle grote confessies hielden deze grote christelijke leerstukken intact.

Deze boodschappen Luther was in de eerste jaren populair en sloot aan bij het antiklerikalisme. Waarom?

Alles wat de geestelijkheid anders deed dan preken (wat maar een klein deel van hun taak was), kon als bedrog, tirannie, hypocrisie en uitbuiting van leken gezien worden.
De leken konden in antwoord op het woord van God dat hij hoorde in de preek, las in de bijbel zelf het heil bereiken.
Luthers opvatting verbond het persoonlijke geloofsleven zeer nauw met de kennis van geloofswaarheden, in de zin van juiste voorstelling van God.

Wat houdt de Formula Concordiae in?

De leerstellingen van de luthteranen die een afgrenzing tussen katholicisme en calvinisme tot uitdrukking bracht

3. Rond 1550 kwamen alle grote kerken tot een nauwkeurig geformuleerde omschrijving van hun leer. Waarom?

Men raakte doordrongen van het besef dat argumenten alleen niet meer voldoende waren om tot een eenheid te komen.
Men besloot tot wederzijdse afgrenzing:

benadrukken van de verschillen
verlangen om zo scherp mogelijk te formuleren.

De onderlinge concurrentie was hier een belangrijke factor in.

386

Hoe was het voor het protestantse geloof?

Het protestantisme vroeg niet alleen gehoorzaamheid aan ethische en rituele regels die God de mens had opgelegd, maar ook inzicht in wat en wie God was.
Zo dreef de kern van de protestantse boodschap naar formulering, en dus naar ontwikkeling van de leer.
Het verwerven van het heil was voortaan alleen mogelijk door het persoonlijk geloof.

Wat was de kern van Luthers boodschap?

De mens bereikte het heil niet zomaar door te voldoen aan de voorschriften van het christendom. Heil alleen bereikbaar door geloof, het vertrouwen dat God bereid was de arme zondaar te vergeven. Glaubst du, So hast du. (populair)

Wat veranderde er hierdoor voor de geestelijken?

De geestelijken veranderden van priester in predikant. Dus ze kregen een andere rol. Geen bemiddelaars tussen God en mens, maar verkondigers van Gods woord.
Dit gebeurde door de Bijbel, hierin stond Gods wil beschreven, de openbaring.

5. Wat houdt de katholieke leer in?

Zet zich vnl af tegen het protestantisme ipv een eigen logica te volgen
in verdere ontwikkeling volstaat verdedigen en herhalen van door Trente genomen leerbeslissingen
plaats van theologen verandert niet wezenlijk
bestuurders en kerkjuristen zijn nog steeds belangrijk: dogmatische opleiding niet vereist, wel een opleiding in kerkrecht

388

Wat waren praktische ontwikkelingen in de protestantse leer?

- Het religieuze enthousiasme van de evangelische beweging kanaliseren in instellingen.(Om de orde in de maatschappij te handhaven, oorlog zoals de boerenoorlog zien te voorkomen)
-De autoriteit van de overheid werd bevestigd.
-de autoriteit van de evangelisch predikende geestelijkheid werd hersteld.
-De ondersteuning van het gezag moest theologisch gefundeerd worden.
-Luther was niet de enige inspirator van de evangelische beweging, er waren voor de reformatie diverse protestantse kerken die verschilde in de leer. Door behoefte van de overheden aan politieke bondgenootschappen, werden er geloofsformuleringen opgesteld, waaronder verschillende kerken zich konden verenigen.

Wat was een verschil tussen het Lutheranisme en het Calvinisme?

Het lutheranisme hanteerde een kerkelijke hierarchie.

Waar leidde deze poging tot eenheid toe?

Rond 1550 werd duidelijk, dat het besef van leerstellig verschil niet tot een Heil leidde. Er werd besloten tot wederzijdse afgrenzing. De verschillen werden benadrukt. De onderlinge concurrentie werd een belangrijke factor in het ontwikkelen van de orthodoxie (juiste leer).
Alle grote kerken kwamen in deze periode met een nauwkeurige geformuleerde omschrijving van hun leer.

Kerken werden orthodoxer, hoe verliep dit proces midden 16e eeuw bij de verschillenden kerkgenootschappen?

Katholieken: door het Concilie van Trente werd er zoveel ingeperkt dat de ruime leervrijheid uit de Middeleeuwen verdween. Zij zetten zich scherp af tegen het protestantisme.
Lutheranen: zij gebruikten 17000 woorden in Formula Concordiae om zich te af te grenzen van Katholieken en Calvinisten
Calvinisten: stelden geloofsbelijdenissen en leergezag bezittende catechismussen op.
Anglicisme: 39 artikelen om de leer vast te leggen.

7. Wat is het verschil tussen de katholieke en protestantse kerken?

Positie van de leer

protestanten: leer is centrum van het heil
katholieken: kerk als instituut is centrum van het heil (leer is slechts een van de uitvoerende armen van de kerk in haar strijd) gemeenschap van de zichtbare kerk

2. Zendingswerk

protestanten: niet
katholieken: massale verspreiding van het katholicisme in Midden- en Zuid-Amerika en Azië

kerk is universeel
moet over de gehele wereld verspreid worden

389-390

Wat was een verschil tussen de lutheraan en de calvinistische kerk?

Het calvinisme brak radicaal met het rooms-katholieke ceremonieel, het lutheranisme nam een groot deel van de liturgie en de sacramenten over.

Was Luther de enige inspirator van de evangelische beweging?

Nee, de invoering van de Reformatie in verschillende Zuid-Duitse en Zwitserse steden ging gedeeltelijk buiten Luther om en leverde diverse protestantse kerken op, die onderling in leer verschilden.

Hoe veranderde de rol van de geestelijken in het protestantisme?

Geestelijken waren geen bemiddelaars meer tussen mens en God, maar verkondigers van Gods boodschap aan gelovigen.
Zijn belangrijkste kenmerk was niet meer het bedienen van de sacramenten. Van priester naar predikant.

In welke katholieke stroming wordt het conflict uitgevochten over de autoriteit van de paus?

Het jansenisme

Wat gebeurde er op het Concile van Trente?

-De katholieke kerk zet zich scherp af tegen het protestantisme. meer dan dat ze een eigen logica volgde. In haar ontwikkeling volstond ze met het verdedigen en herhalen van de in het Concile van Trente genomen beslissingen.
Bij alle dogmatische leergeschillen, koos men de meest extreme formulering, zodat de ruime leervrijheid van de middeleeuwse kerk verdween.
-De lutheranen verenigde zich om een scherpe afgrenzing ten op zichte van het calvinisme en het katholicisme aan te brengen.
-De calvinisten zetten geloofsbelijdenissen en leergezag bezittende catachismen op.
- De anglicaanse kerk legden hun leer vast in 39 artikelen.

Wat werd binnen het protestantisme het belangrijkste vak aan de universiteit en het belangrijkste element binnen de kerk?

De dogmatiek.
Verschil geestelijke - leken berustte op de kennis van de leer die de predikant geacht werd te bezitten. Predikant stond apart omdat hij met het heilige om kon gaan, de leer.

Bijkatholieken is dit de sacramenten bedienen.

Welk ander verschil is er nog tussen de katholieke en protestante kerk?

De zendingsdrang van de katholieke kerk om als zijnde de gemeenschap van de zichtbare kerk over de hele wereld verspreid te worden.

Wat was binnen de protestantse kerk het belangrijkste vak voor een predikant?

Het belangrijkste vak was dogmatiek(leerstelling die onbetwist is binnen een religie), als vak aan de universiteit en het belangrijkste element binnen de kerk de predikant leerde de leer te beheersen.Theologische faculteiten waren belangrijk binnen de samenleving. Een predikant bezat kennis van de leer en dit was het grote verschil tussen leek en geestelijke. Dit was vergelijkbaar met de priester in de katholieke kerk, die ook boven het gelovige volk stond. Maar voor de predikant was "de leer" belangrijk en niet de sacramenten zoals bij de priester.

De concentratie op de leer binnen het protestantisme leidde tot veel geschillen. Demping van de geschillen werd vooral door de overheid gedaan. Soms met krachtig ingrijpen. Welk geschil leidde bijna tot een kerkscheuring?

De strijd tussen Voetianen en coccejanen: https://www.zeeuwseankers.nl/verhaal/voetianen-en-coccejanen

Wat was een belangrijke factor in de ontwikkeling van de orthodoxie?

Onderlinge concurrentie van confessies

Hoe was het in de katholieke kerk?

Binnen de katholieke kerk waren bestuurlijke kwalificaties belangrijk, dus een opleiding in het kerkrecht voor pausen en bisschoppen. Van de 17e eeuwse pausen waren er 7 gepromoveerd in de rechten en 3 waren carrière diplomaten.

De plaats van theologen was niet de belangrijkste een dogmatische opleiding was niet de belangrijkste vereiste, de bestuurders en de kerkjuristen waren belangrijker.

Welke twee grote verschillen zijn er tussen katholicisme en protestantisme?

Katholieken vinden de kerk het belangrijkste instituut en hebben zendingsdrang. Protestanten vinden de leer van het geloof het belangrijkste en hebben geen zendingsdrang.
Voor katholieken was de kerk als instituut het centrum van het heil. Bij de protestanten was dit de leer.

Waarin verschilden de protestanten en katholieken in de opleiding/kwalificatie van hun geestelijken?

Katholieken = Bisschoppen en pausen vooral bestuurlijke kwalificaties, opleiding in kerkrecht
Protestanten = opleiding predikant aan universiteit om leer te beheersen

Wat was een gevolg van protestantse concentratie op de leer?

Binnen kerken en faculteiten braken regelmatig conflicten uit.

Waarom had het katholicisme minder theologische twisten dan de protestanten?

Bij de katholieken speelde de leer een minder belangrijke rol dan bij de protestanten. Bij de katholieken stond de kerk als instituut centraal. Theologische faculteiten waren minder belangrijk voor katholieken.

Verklaar de grote zendingsdrang van de katholieken ten opzichte van de protestanten

Katholieken profileerden zichzelf als gemeenschap universele kerk die over de hele wereld verspreid moest worden. Dit leidde tot succesvolle zendingen in Midden- en Zuid-Amerika en Azië.

Hoe kwamen kerken tot een nauwkeurig geformuleerde omschrijving van hun leer?

De lutheranen - Formula Concordiae (1577 - 1580) scherpe afgrenzing ten opzichte van katholicisme en calvinisme
Calvinisten - opstelling geloofsbelijdenissen en leergezag bezittende catechismussen
Anglicaanse kerk - leer vast in 39 artikelen.

Waarover werden katholieke en protestantse theologen het eens tijdens het gdsdienstgesprek van Regensburg in 1541?

Een dogmatische formulering voor de rechtvaardiging, het leerstuk dat wordt beschouwd als het hart van de protestantse boodschap.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Veelvormige dynamiek : Europa in het ancien régime, 1450-1800 | 9789058751577 | Willem Frijhoff

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Onderwerpen die gerelateerd zijn aan Kerk en religie in het confessionele tijdperk - Het confessionele tijdperk - De ontwikkeling van de leer. Orthodoxie en polemiek

Kerk en religie in het confessionele tijdperk - Het confessionele tijdperk