De vrijheid, soevereiniteit en verzet - Lutheranen vragen van politieke gehoorzaamheid en verzet
54 belangrijke vragen over De vrijheid, soevereiniteit en verzet - Lutheranen vragen van politieke gehoorzaamheid en verzet
Luthers 95 stellingen uit 1517 vormden het begin van diepgaande theologische, culturele en politieke twisten en conflicten. Noties van geweten, vrijheid en bevrijding speelden een hoofdrol in de reformatorische theologie van Luther, Zwingli en Calvijn.
Juist of onjuist?
Noem de drie grote protestantse hervormers.
Zwingli 1484 - 1531
Calvijn 1509 - 1564
Wie waren de drie grote protestantse hervormers?
- Hogere cijfers + sneller leren
- Niets twee keer studeren
- 100% zeker alles onthouden
Welke onderwerpen speelden van meet af aan in de theorie van Luther, Zwingli en Calvijn?
Wat speelde een hoofdrol in de reformatorische theologie van Luther, Zwingli en Calvijn?
Kernpunt van Luther was het besef dat de door en door zondige mens nimmer op eigen kracht God kon bereiken. De mens wordt door de genade Gods bevrijd (sola gratia). Door het geloof alleen (sola fide) kon de mens het rijk der gerechtigheid betreden. Alleen via de Bijbel, kon Gods wil worden gekend (sola scriptura).
Juist of onjuist?
Wat is het kernpunt uit de leer van Luther?
Het Lutheraanse denken heeft ook een zienswijze over de sociale orde. Welke?
het priesterambt, de huisvader en de magistraat (de wereldse overheid). Elk ambt eigen taak en verantwoordelijkheid. Ambten moeten elkaar bijstaan, dienen en manen; met name als Gods eer en de ware religie op het spel staan.
Wie zijn de drie protestante hervormers en wat speelde een hoofdrol in de reformatorische theologie?
Noties van geweten, vrijheid en bevrijding speelden een rol in de reformatorische theologie.
Waar beriep Luther zich op in zijn confrontatie met Karel V in 1521 toen hij weigerde afstand te doen van zijn denkbeelden?
Wat leidt tot de breuk van christelijk Europa?
2. In Luthers beleving was er sprake van 2 rijken. Welke en wat zijn de consequenties van die rijken?
- Geestelijk rijk: God regeert hier over de ziel
- Wereldlijk rijk: de wereldlijke overheid was een door God verordende instelling. Daarom:
- mag men niet tegen de wereldlijke overheid in verzet komen
- moet men onderdanig zijn jegens de overheid
- dit alles gebaseerd op Romeinen 13:2.
Dit betekent dat de keizer alleenheerser is over alle onderdanen.
Maar daar was niet iedereen het mee eens:
- keurvorsten
- landgrafen
- juristen
Wat was Luthers visie op de overheid?
1. geestelijke, waar God over de ziel regeerde, en het wereldlijk.
2. Wereldlijk: brief Paulus aan de Romeinen: de overheid is door God verordend om bozen te straffen en goeden te beschermen.
Wie zich tegen overheid verzette, verzette zich tegen instelling Gods = Paulijns Dictum.
Wat was de essentie van Luthers theologische reflecties en vernieuwingen.
Luthers' christelijke vrijheid (de bevrijdende kracht van het geloof maakte de gelovige een vrije heer), werd door hervormers als Melanchton, Zwingli en Calvijn niet overgenomen.
Juist of onjuist?
Wat betekent Sola gratia?
Hoe kon de mens volgens Luther alleen bevrijd worden?
Wie was Luther's "tegenstander" in het geloofsconflict?
Waarom haalde Luther herhaaldelijk Romeinen 13:2 aan?
Hoe kan de mens het het rijk der gerechtigheid betreden volgens Luther?
4. Op basis van welk principe mag een predikant de overheid kritisch volgen?
Als gevolg van interdependentie tussen 3 ambten: predikant, huisvader, magistraat.
Met name als Gods eer en de ware religie op het spel staat.
Hoe interpreteerden de Luteranen het Paulijns Dictum?
Later: Lagere magistraten hebben de plicht hun onderdanen te verdedigen, ook tegen een hogere overheid (Maagdenburger Bekenntnis 1551)
De Lutheranen zagen de samenleving gericht met drie door God vastgestelde sociale ordes: Predikant, huisvader, magistraat, ieder met eigen verantwoordelijkheden en onderlinge afhankelijkheid. Hiermee is het voor de predikant een ambstplicht de overheid te waarschuwen.
De Lutheranen gebruikten hierbij de termen Gegenwehr en Notwehr.
Van welke rijken was sprake in Luthers visie?
2) Wereldlijk. De overheid was door God verordend om over lijf en goed en wat uiterlijk is op aarde te regeren met als belangrijkste taak de bozen te straffen en de goeden te beschermen.
Volgens Luther was de wereldlijke overheid een door God verordende instelling, met als belangrijkste taak de bozen te straffen en de goeden te beschermen. Gebaseerd op de brief van Paulus aan de Romeinen (solo scriptura).
Juist of onjuist?
Waren de vorsten het eens met Luther?
5. Welk beeld van het Lutheranisme en de lutheranen dient volgens Van Gelderen te worden genuanceerd?
Het conventionele beeld van theoretici als Weber en Troeltsch:
- het Lutheranisme is op sociaal en politiek terrein ten diepste traditioneel
- lutheranen zijn trouwe en gehoorzame onderdanen van de opkomende absolutistische vorsten
Johan van Saksen en landgraaf Filips van Hessen beriepen zich op theorie van het Romeinse recht (Bartolus van Sassoferrato, Baldus de Ubaldis) en de constitutionele praktijk van het Duitse Rijk (wahlkapitulation van Keizer Karel V) om recht of plicht tot verzet tegen overheid te beantwoorden. Luther onderschreef de juridische en theologische argumenten.
Juist of onjuist?
Wat hebben Gegenwehr, Notwehr en de Maagdenburger Bekenntniss met elkaar te maken?
Waarin verschilde Luther van mening, en bv de juristen en vorsten zoals keurvorst Johan van Saksen die ook de zijde van Luther had gekozen?
Uiteindelijk aanvaarde hij de juridische, maar niet de theologische geldigheid van de argumenten van oa de Keurvorst.
Ze beriepen zich op de hoogheid van hun ambt.
Calvijn waarschuwt voor de boodschap van Luther, hoe?
Calvijn waarschuwt voor misbruik: hij vreest dat elk individu volledige vrijheid van godsdienst zou innemen, zowel wat de geloofspunten als de geloofsbeleving betreft (niet de evangelische vrijheid verwarren met politieke vrijheid).
6. Welk beeld van Lutheranisme en lutheranen is meer volgens de werkelijkheid aldus Van Gelderen?
Wat is de essentie van Luthers theologische reflecties en vernieuwingen?
Johan van Saksen en Filips van Hessen erkenden Karel V als hun keizer, aan wie ze gehoorzaamheid verschuldigd waren , maar beriepen zich ook op de hoogheid van hun eigen ambt, vastgelegd in romeinse en canonieke recht.
Juist of onjuist
Wat was een plicht van oa keurvorsten die ondergeschikt waren aan de keizer?
Door Lutheranen ook wel Gegenwehr en Notwehr genoemd, ultiem zelfverdediging in geval van uiterste nood.
Maagdenburger Bekentenis is hierop gestoeld.
Licht de visie van Luther toe over de 2 rijken.
Wereldlijk rijk: de wereldlijke overheid was een door God verordende instelling (nav brief van de apostel Paulus aan de Romeinen).
7. Maakte de Wahlkapitulation (1519) van keizer Karel V een einde aan de invloed van het Romeinse recht in het Duitse rijk?
Nee, zowel het Romeinse recht als de constitutionele tradities van het Duitse rijk golden voor de onderdanen en keurvorsten in het Duitse rijk.
Maar Luther wilde hier in eerste instantie niet in meegaan. Hij zag de keizer als alleenheerser over alle onderdanen, inclusief de keurvorsten en landgrafen.
Waar waren Luthers gedachten over het wereldlijk gezag op gebaseerd?
Het dertiende hoofdstuk van de brief van de apostel Paulus aan de Romeinen was de basis van zijn gedachten over wereldlijk gezag.
Wat is Luthers visie op de overheid?
Luther verkondigde steevast dat consequenties van ongehoorzaamheid lijdzaam en standvastig moesten worden ondergaan (dus gevangenneming, martelaarschap).
Tot 1530, er komt verzet hiertegen.
Wat las Luther in de brief van Paulus over wereldlijk gezag?
Wie zich tegen de overheid verzette weerstond de instelling Gods.
Hoe lossen de lutherianen de vrijbrief van Luther voor de overheid, op?
Gegenwehr (ultieme zelfverdediging) en Notwehr (in geval van uiterste nood).
Maagdenburger Bekenntnis uit 1551 (belangrijk traktaat).
Waarop waren Luthers gedachten op wereldlijk gezag gebaseerd?
- Wie zich tegen overheid verzette, verzette zich tegen God
Waarop beriepen Duitse juristen en vorsten zich?
Volgens de lutheranen was de samenleving ingericht met drie door God vastgestelde sociale ordes, onderscheid gebaseerd op ambtsbegrip. Status ecclesiasticus, status politicus, status oeconomicus (predikant, huisvader en magistraat). Elk ambt heeft zijn eigen specifieke verantwoordelijkheid. Tegelijkertijd moeten de verschillende ambten elkaar bijstaan en waar nodig manen.
Juist of onjuist?
Voor welke problemen plaatste het paulijnse dictum de volgelingen van Luther, Calvijn en Zwingli?
Volgens Romeinen 13:2 kwam de nadruk immers sterk op de verschuldigde plicht tot onderdanigheid jegens de overheid te liggen.
Luther verklaarde tot 1530 dat consequenties van verzet lijdzaam moesten worden ondergaan.
Het lutheriaanse perspectief op de inrichting van de samenleving?
1. Predikant (Priester Ampt)
2. Huisvader (der Ehestand)
3. Magistraat (die weltliche Oberkeit)
Onderscheid nadrukkelijk gebaseerd op ambtsbegrip, elke ambt heeft zijn specifieke verantwoordelijkheid. Interdependentie tussen de 3 ambten.
Wie waren ontsteld door de uitspraken van Luther over gehoorzaamheid aan de staat?
Zij beriepen zich op het Romeinse recht en op de constitutionele praktijk van het Duitse rijk.
Wat is het conventionele beeld van het lutheriaanse denken over de sociale orde?
Dit dient genuanceerd te worden. Gehoorzaamheid stond zeker in het lutheriaans politiek denken voorop. Maar in de sociale theorie ruimte voor kritiek op de overheid en in geval van nood zelfs voor verzet.
Gesuggereerde tegenstelling tussen traditionele lutheranen en moderne calvinisten is aan herziening toe, vindt auteur.
'aangezien Gods Woord alle zaken van deze wereld raakt, gebeurt het dat een predikant, de zonde en het wangedrag moet straffen dat in het wereldse en huishoudelijke domein voorkomt'. aldus Polycarp Leyser in zijn regentenspiegel uit 1605. Hiermee verdedigde hij de beschuldiging dat predikanten een voet op de kansel en de andere in het raadhuis willen hebben.
Juist of onjuist?
Hoe reageerde Luther op het Romeins recht en de constitutionele praktijk in het Duitse rijk?
Hij aanvaardde uiteindelijk mopperend de juridische geldigheid, maar niet de theologische, van de argumenten van de juristen en keurvorsten. 1530.
Wat was het belangrijkste traktaat van de Lutheranen?
In welke termen spraken de lutheranen ivm bescherming volk tegen keizer?
Wat zijn de drie door God vastgestelde sociale ordes volgens het lutheraanse perspectief op de inrichting van de samenleving?
Predikant, huisvader en magistraat zijn door God geroepen om binnen het raamwerk van de christelijke samenleving hun taak en ambt te vervullen.
Op welke drie door God vastgestelde sociale ordes is de samenleving ingericht volgens lutheraans perspectief?
2. Huisvader
3. Magistraat
Elk ambt heeft eigen verantwoordelijkheid, verschillende ambt moeten elkaar waar nodig aanvullen, bijstaan en dienen.\
(Predikanten moeten dus overheid kritisch volgen)
Wat wijst Polycarp Leyser (hofpredikant van Sachsen, 1552-1610) van de hand in zijn Regentenspiegel uit 1605?
De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:
- Een unieke studie- en oefentool
- Nooit meer iets twee keer studeren
- Haal de cijfers waar je op hoopt
- 100% zeker alles onthouden