De Engelse, Amerikaanse, Franse en Nederlandse revolutie in vergelijkend perspectief - Vier revoluties: vergelijking en doorwerking

48 belangrijke vragen over De Engelse, Amerikaanse, Franse en Nederlandse revolutie in vergelijkend perspectief - Vier revoluties: vergelijking en doorwerking

Welke historicus maakte als eerste een systematische studie van de periode 1780 -1813 uit de Nederlandse geschiedenis?

H.T. Colenbrander  (1871-1945)

HT Colenbrander (1871-1945) was de eerste die een systematische studie maakte van de periode 1780-1813. Tussen 1879 en 1899 verschenen 3 delen van de patriottentijd, 1908 de Bataafsche republiek, 1911 Schimmelpenninck en Koning Lodewijk, 1913 Inlijving en opstand. De nederlandse patriotten en hun streven werden ongunstig beoordeeld.
juist of onjuist?

juist

Wat wilden de patriotten?

Democratie, geen absolutisme, Rousseau als inspiratie (volkssoevereiniteit, algemene wil)
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Hoe was de Amerikaanse revolutie een inspiratie bron voor de Fransen en ook voor de Nederlandse hervormers?

Concordet, een Girondijn (lid van gematigde linkse politiek groepering, tijdens Franse revolutie) (werd slachtoffer van terreur). Wees zijn landgenoten op het voorbeeld van de Amerikanen, de rechten van de mens, leefden dankzij goede wetten in vrede, welvaart en verdraagzaamheid. De Amerikanen werden door de Fransen als broeders gezien.

De Nederlandse hervormers van de eerste fase van de revolutie, de patriotten haalden hun inspiratie uit de Amerikaans onafhankelijkheidsstrijd.

1. De vier besproken revoluties lijken in elkaars verlengde te liggen en elkaar beïnvloed te hebben. Is dit ook zo?


De Engelse en Amerikaanse revoluties zijn conservatieve revoluties.
De Nederlandse patriottentijd is ook traditioneel, maar de Bataafse Republiek was radicaler en werd beïnvloed door de Franse Revolutie.
Andersom was er aan de vooravond van de Franse Revolutie veel sympathie voor de patriotten in Nederland.

Wie waren leidende figuren in de patriottenstrijd?

Joan van der Capellen, schreef het pamflet 'Aan het volk' uit Zwolle
Herman Willen Daendels uit Hattem
Rutger Jan Schimmelpenninck.

Hoe was de invloed van Frankrijk op de Nederlandse republiek?

In de Bataafse tijd was de invloed van het revolutionaire Frankrijk groot. Maar de beïnvloeding was wederzijds.
Frankrijk was verontwaardigd aan de vooravond van hun eigen revolutie, over de Pruisische interventie in de Nederlandse republiek, in de patriottentijd. De Fransen hadden veel sympathie voor de patriotten.

Wat is verleidelijk om te doen gezien de vier revoluties.

Mede gezien het voorgaande is het verleidelijk om de vier revoluties rechtstreeks met elkaar te verbinden. Daar komt nog bij dat ze elkaar opvolgden.
Zeker ook omdat de Amerikanen hun inspiratie vanuit de commenwealthmen, van uit de Engelse Revolutie heeft gekregen.

De Amerikaanse en Engelse revoluties werden gezien als conservatief, maar waarin bleken zij toch (onbewust) vernieuwend?

Engelsen ontwikkelden als eerste een politieke theorie die afweek van het op Aristoteles teruggaand republicanisme van de 16e en 17e eeuw.

De Amerikanen gingen daar later mee verder, zij wisten in hun grondwet de door Locke beschreven rechten van het individu te combineren met termen die waren ontleend aan het natuurrecht, zoals door de 18e eeuwse philosophes was geïnterpreteerd.

CHE de wit, 1965, De strijd tussen aristocratie en democratie in Nederland 1780-1848 waardeerde de jaren 1789-1801 als een voorlopig hoogtepunt voor de democratie in de strijd tegen de aristocratie en de standenstaat van het ancien regime
juist of onjuist?

juist

Wat kunnen we voor opmerkingen plaatsen over het verbinden van de revoluties aan elkaar?

Zowel de Engelse als de Amerikaanse Revolutie zijn conservatieve revoluties. De puriteinse mensen wilden vooral veranderingen met een beroep op traditie.
De traditie was bij de Nederlandse Revolutie in de periode tot 1787 (dus nog voor de Franse revolutie) ook belangrijk, maar geen exclusieve rol.
Bij de Franse Revolutie had de traditie afgedaan.

4. Waarom was de impact van de Franse Revolutie het grootst van deze vier?

  • Staatkundige en maatschappelijke hervormingen het meest ingrijpend
  • toont aan dat autoriteit en gezag niet langer vanzelfsprekend zijn

Simon Schama, Patriots and liberators, 1977, onderschreef de uitkomsten van de Wit en Palmer.
juist of onjuist?

juist

Wat is de definitie van Griewank over revolutie?

Volgens Griewank moeten revolutionairen bewust naar ideologische vernieuwingen streven.

5. Als men naar het revolutietijdvak kijkt, wat is dan het meest opvallend?

  1. Er is strijd geleverd tegen de standenstaat van het ancien régime
  2. Het ontwaken van het nationale bewustzijn: de toekomst is voor lange tijd aan het nationalisme en de nationale staat

Wat is een overeenkomst tussen de vier revoluties?

In alle vier revoluties wist de elite (rijke kooplieden), in Engeland ook landadel, in Frankrijk notables hun positie te consolideren door samen te werken met andere groepen in samenleving.
Een nationaal verbond en gezamenlijke strijd tegen despotisch bewind was in het ancien régime heel ongebruikelijk.

IL Leeb wees op het belang van the constitutional argument. Centraal stond de vraag naar soevereiniteit, waarbij het probleem was dat men in de Republiek niet kon terugvallen op een duidelijke en door allen aanvaarde grondwet.
Er werd teruggevallen op historische argumenten, argumenten ontleend aan  het natuurrecht of aan de filosofen.
juist of onjuist?

juist

6. In de jaren na 1789 braken op vele plaatsen in Europa en de Nieuwe Wereld revoluties en revoltes uit. Noem enkele voorbeelden.

  • Stedelijke burgerij en boeren tegen het prins-bisdom Luik, 1789-'90
  • adel Hongarije tegen de Oostenrijkse keizer, 1790
  • koning en lagere adel Polen tegen Rusland en Pruisen, 1791, 1794
  • slavenopstand op Haiti tegen eerst de Fransen en later de Spanjaarden, 1791
  • Sardinie, 1793
  • Ierland, 1798
  • in Servie tegen het Ottomaans gezag, 1804
  • Spanje, 1808
  • Tirol tegen de machthebbers van Beieren en Frankrijk, 1809
  • tal van gebieden in Spaans Amerika, vanaf 1810

IL Leebs conclusie was dat tot 1787 het historische argument het meest belangrijk was, daarna nam de betekenis van nieuwe staatkundige en staatsrechtelijke theorieen toe bij de soevereiniteitsvraag.
juist of onjuist?

juist

Hoe hebben de voorgaande drie revoluties een rol gespeeld in de Nederlandse revolutie?

  • Praktisch. Het waren geslaagde voorbeelden op afstand.
  • ideologisch. De geschriften van Locke, Price, Priestley, Montesquieu en Rosseau.

Palmer, de Wit, Schama en Leeb hanteerden voor de politieke beroeringen vanaf 1780 de term revolutie. voor Palmer, de Wit en Schama was de continuiteit in het revolutietijdperk het belangrijkst. Leeb onderscheid twee revoluties.
juist of onjuist?

juist

Wat is de gelijkenis voor wat betreft de radicalen tussen de vier revoluties?

Bij de Amerikanen is er als enige geen initiatief van de aristocraten aan vooraf gegaan.
Daar was iedereen een actief burger met stemrecht.

In alle vier de revoluties wist de elite zich uiteindelijk te consolideren. Om dit voor elkaar te krijgen, moesten ze heulen en samen optrekken met andere groepen in de samenleving tegen het despotisme. Dit koste twee koningen de kop.
Dit was in het Ancien regime zeer ongebruikelijk. Daarom spreken we revolutie en niet van revolte.

Leeb maakte geen onderscheid tussen de Patriot revolutie van 1787 en de Bataafse revolutie van 1795.
juist of onjuist?

onjuist. Leeb maakte dit onderscheid WEL.

Wie was de de belangrijkste leider van de Nederlandse patriottenbeweging?

Joan Derk van der Capellen ( 1741 - 1784)

De laatste jaren is de politieke cultuur van de periode 1750-1770, net als in Frankrijk, in de belangstelling komen te staan. Nieuwe benaderingen en vraagstellingen op het gebied van de sociaal-politiek en cultuurgeschiedenis    werkten bevruchtend, net als de verbrede studie naar de Verlichting.
juist of onjuist?

juist

WW Mijnhardt en NCF van Sas hebben gewezen op het grote belang van de mobilisatie van de publieke opinie via het nieuwe fenomeen van periodiek verschijnende politieke tijdschriften, pamfletten, spotprenten en een zeer levendig genootschapsleven en andere vormen van sociabiliteit.
juist of onjuist?

juist

In de geschiedschrijving vanaf de jaren 80 is ook de aandacht toegenomen voor de ontwikkelingen op het platteland en in de steden buiten Holland. Holland had traditioneel de Republiek gedomineerd. Maar tal van steden en belangrijke delen van het platteland speelden een belangrijke rol vanaf het begin van de beroeringen.
juist of onjuist?

juist

Leidende figuren als Joan Derk van der Capellen, Robert Jasper van der Capellen, generaal Brutus Herman Willem Daendels en Rutger Jan Schimmelpennick waren afkomstig uit Oost Nederand en niet uit Holland.
Juist of onjuist?

juist

De 4e Engelse oorlog (1780-1784) kende voor de republiek een rampzalig verloop. De zeehandel kwam grotendeels stil te liggen, waardoor de economie verslechterde. Er  klonk een roep om politieke, maatschappelijke en economische hervormingen.
juist of onjuist?

juist

In 1781 publiceerde Joan Derk van der Capellen zijn pamflet Aan het volk van Nederland onder het motto: alle mensen zijn vrij geboren. De een heeft van nature niets over de ander te zeggen. Hij stelde de stadhouder persoonlijk verantwoordelijk, hij wees op het nepotisme, de willekeur en het machtsmisbruik van de stadhouderlijke regering.
Juist of onjuist?

juist

Welke strijd gold als voorbeeld voor de hervormingsgezinden in de patriottentijd?

De Amerikaanse onafhankelijkheidsstrijd.

Van der Capellen eiste hervormingen en riep op tot burgerbewapening. Hij haalde inspiratie bij richard Price, Joseph Priestley (weer gebaseerd op Locke) en had Angelsaksische wortel. Hij was warm pleitbezorger van de Amerikaanse zaak.
Hij beriep zich ook op het verleden, op de Vaderlandsche historie van de staatsgezinde Jan Wagenaar.
juist of onjuist?

juist

Van der Capellen propageerde een scheiding der machten met een beroep op Montesquieu tegenover de almacht van de stadhouderlijke regering.
juist of onjuist?

juist

Stadhoudersgezinde intellectuelen als Elie Luzac en Adriaan Kluit gebruikten het natuurrecht en de opvattingen van de philosophes om opvattingen tegengesteld aan die van de patriotten te beargumenteren.
juist of onjuist?

juist

In 1784, na de dood van van der Capellen spitsten de tegenstellingen zich verder toe. De patriotten vormden een bont geheel; er was sprake van grote politieke, sociale, economische, religieuze, intellectuele en regionale verschillen. Er bestond een breed gedragen verlangen naar een volksregering bij representatie, maar onderling groeiden te tegenstellingen tussen moderaten en radicalen.
Juist of niet juist?

juist.

In 1784 in Grondwettige herstelling van Nederlands Staatswezen werd gepleit voor herstel van oude rechten en afschaffing van stadhouderlijke voorrechten, maar ook voor renovatie en nieuwbouw van het staatsbestel.
juist of onjuist?

juist

De opvatting van de radicalen werd verwoord in het Leids ontwerp (1785) dat uitging van een principiele republicanisme
juist of onjuist?

juist

In 1787-1795 heerste de reactie. In 1788 kwam Nederland onder curatele te staan van Pruisen en Engeland. In 1793 verklaarde Frankrijk de oorlog aan Engeland en viel Dumouriez het land binnen. een bataafs legioen olv Daendels had zich aangesloten. In 1794 viel Pichegru binnen, met vele ballingen van 1787. De stadhouder week in 1795 uit naar Engeland.
Juist of onjuist?

juist

De periode 1795-1806 was een rustige periode, zonder veel veranderingen of hervormingen.
juist of onjuist?

onjuist. de staatkundige hervormingen volgden elkaar snel op.

In 1795 verliep de machtsoverdracht zonder geweld, een fluwelen revolutie, door de aanwezigheid van Frankrijk. de Bataafse republiek werd uitgeroepen, Standenvertegenwoordiging en stadhouderschap werden afgeschaft. De Staten-Generaal werd omgevormd tot Nationale Vergadering. De scheiding van kerk en staat werd doorgevoerd en religieuze minderheden kregen gelijkberechtiging. De leden van de Nationale Vergadering werden gekozen via een getrapt systeem van algemeen mannenkiesrecht, nadat een eed op de volkssoevereiniteit was afgelegd.
juist of onjuist?

juist

In de bataafse republiek ontstonden al snel spanningen tussen federalisten en unitarissen, (voorstanders van centralisatie). Na een tweetal staatsgrepen trad in 1798 de Staatsregeling, een grondwet van unitaristische snit in werking. Nederland kreeg nieuwe departementale indeling die brak met historische provinciegrenzen. De gilden werden opgeheven.
juist of onjuist?

juist

In 1806 benoemde Napoleon zijn broer Lodewijk Napoleon tot koning. De Nederlandse republiek werd nu koningkrijk Holland (1808-1810).
juist of onjuist?

juist

De Nederlandse  republiek gold lange tijd als toonbeeld van vrijheid, tolerantie en rijkdom. Aan het einde van de 18e eeuw beschikte het stadhouderschap over bijna monarchale bevoegdheden en vormden de regenten door neptisme en oligarchisering een gesloten kaste.
Juist of onjuist?

juist

Eind 18e eeuw verbonden oppositionele regenten zich met mondige burgers, intellectuelen, voorvechters van godsdienstvrijheid en verarmde adel. er ontstond een gemeleerde coalitie met veel interne tegenstellingen, die streefde naar ingrijpende veranderingen op politiek en maatschappelijk gebied.
juist of onjuist?

juist

Het verzet eind 18e eeuw beriep zich naast historische argumenten, in toenemende mate op het natuurrecht of de Verlichting. In de partiottentijd vormde de Amerikaanse onafhankelijkheidsstrijd een voorbeeld. De Amerikanen ontvingen financiele steun vanuit de Republiek.
juist of onjuist?

juist

Na afloop van de 4e Engelse Oorlog vormde de Republiek een speelbal van grote mogendheden, in de internationale verhoudingen maar ook in de binnenlandse politiek. In de patriottentijd was de invloed van Engeland en Pruisen bepalen, vanaf 1792 de invloed van Frankrijk.
juist of onjuist?

juist

Palmer, de Wit, Schama hebben de continuiteit van de hervormingen tijdens de patriottentijd en de Bataafse republiek benadrukt. In de Bataafse republiek was er grote invloed van de Fransen. Desondanks of juist daardoor waren de hervormingen na 1795 ingrijpender dan tijdens de patriottentijd.
juist of onjuist?

juist

Vanaf welk jaar "exporteert" Frankrijk haar revolutie?

1792 (oorlog aan Oostenrijk; 1793 ook oorlog aan Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden)

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo