Politieke theorie, 1650 - 1800 - Volkssoevereiniteit en democratie: Rousseau

58 belangrijke vragen over Politieke theorie, 1650 - 1800 - Volkssoevereiniteit en democratie: Rousseau

Jean-Jacques rousseau (1712-1778) was volgens zijn 18e eeuwse tegenstanders direct verantwoordelijk voor de excessen van de leiders van de Franse Revolutie.
juist of onjuist?

juist

Wat was het thema van het boek Dicours sur les science et les arts van Rousseau?

Maatschappijkritiek.

Wie was Jean Jaques Rousseau (1712-1778)?

Een radicale man. Hij is de meest invloedrijke schrijver van de 18e eeuw. Hij was een gewone man en zette zich af tegen de intellectuelen.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Waarom achtten de tegenstanders van Rousseau hem verantwoordelijk voor de excessen van de Franse revolutie?

hij was meest controversiële en invloedrijkste schrijver van de 18e eeuw en had radicale maatschappijkritiek

1. Waarom wordt Rousseau als controversieel gezien?

  • volgens zijn tegenstanders was hij direct verantwoordelijk voor de excessen van de leiders van de Franse revolutie
  • hij leverde het ontwerp voor de totalitaire staat die in de 20e eeuw zoveel kwaad heeft aangericht

Noem een belangrijk punt  uit de boodschap van Rousseau.

Hij draaide het natuurrechtgegeven juist om. De mens was juist heel gelukkig in zijn primitieve toestand. Ieder vorm van organisatie  was een neergang. Bezit was ontstaan uit het onderscheid tussen arm en rijk. Als je je vrijheid opgeeft, hou je op te bestaan.

Welke staatsvorm predikte Rousseau?

Republicanisme,
waarbij het bevorderen van het algemeen belang voorop stond.
het was bij hem een vorm van moralisme: De burger in de republiek moest de corrupte mens een spiegel voorhouden

2. Wat is het thema in R's Discours sur les sciences et les arts (1750)?


Maatschappijkritiek.
Hij levert een heftige aanval op de wetenschappen en de kunsten die volgens hem een slechte invloed hebben op menselijk gedrag.
Waarheidsliefde, nieuwsgierigheid en talent werden naar de achtergrond gedrongen door een ongebreideld streven naar succes en reputatie, door ijdelheid en zinloos vertoon van geleerdheid.

Met welk argument werd door Rousseau de absolute staat bestreden die van een actieve burger een passieve onderdaan had gemaakt?

Rousseau vond dat de politiek en de moraal met elkaar verbonden waren en niet los van elkaar bestudeerd konden worden. De mens werd een met politieke en morele oordelen uitgeruste soevereine burger, doordat de regels en wetten waren te vinden in de natuur en deze bron van kennis voor iedereen toegankelijk was.

Waarom was Rousseau een representant van sciences des moeurs?

Vanwege zijn poging politiek en moraal te verbinden.

Leg uit wat het Volonte generale inhoudt.

dat is een versimpeling van het sociaal contract. Er bestaat zoiets als een algemeen wil. Als je dat niet wil, dan wordt je daartoe gedwongen. Je wordt gedwongen vrij te zijn.

Met welke paradox begon Rousseau zijn belangrijkste politieke studie, Du contrat social; ou, principes du droit politique, en wat betekent dat?

'De mens wordt vrij geboren, en is alom geketend.'

Vrijheid kan daarom alleen worden gegarandeerd als de mens zichzelf regeerde.

Er was volgens rousseau een oorzakelijk verband tussen de vooruitgang in de beschaving en de achteruitgang van de menselijke moraal. In een klimaat van overdaad en corruptie van de oorspronkelijke menselijke eenvoud verdwenen. Hij noemde zich dan ook een citoyen de Geneve.
juist of onjuist?

juist

Wat had de Franse Revolutie te maken met Rousseau?

De aanstichters van de Franse Revolutie legden Rousseau op die manier uit dat ze het als argument zagen voor de revolutie. Hij had gezegd dat een christelijke republiek een contradictie was. Een niet-theologische religie zou beter zijn.

Wat was de politieke boodschap van de 18e eeuwse Verlichting?

De nauwe band tussen moraal en politiek. Met dit argument werd de absolute staat bestreden die van de actieve burger een passieve onderdaan had gemaakt, zonder politieke functies en zonder verantwoordelijkheidsbesef.

4. R was een aanhanger van het republicanisme. Het antieke Sparta kreeg bij hem de status van utopie. Hoe zag hij de republiek?


De republiek was bij R geen bijzondere staatsvorm.
Het was een rechtsstaat waarin het bevorderen van het algemeen belang voorop stond
Dus itt tot Montesquieu was een republiek bij R niet zozeer een aristocratie of democratie.
Hij gebruikte de term republiek veel algemener: "Elke legitieme regering is republikeins"

Hoe beschreef Rousseau de burger in de republiek?

Als een superieur wezen om de corrupte 18e eeuwse mens een spiegel voor te houden.

Rosseau.s pessimisme heeft hem niet weerhouden om zijn politieke analyses verder te ontwikkelen. Wat ging hij doen?

Hij begon zijn belangrijkste politieke studie, Du contract social ou principes du droit politique (1762)
Dit is een verhandeling over wat in zijn ogen het fundamentele politieke probleem was.
Op welke manier kon er een vorm van samenleven ontstaan die met alle gemeenschappelijke kracht het leven en het bezit van iedere burger verdedigde en beschermde, die iedereen verenigde en ook vrij liet, waardoor iedereen even vrij was als in de natuurstaat.

In afwijking van montesquieu gebruikte Rousseau de term republiek veel algemener: Elke legitieme regering is republikeins. Het republicanisme was een vorm van moralisme. De burger in de republiek was een superieur wezen om de corrupte 18e eeuwse mens een spiegel voor te houden.
juist of onjuist?

juist.

Wat is het verschil tussen Montesquieu en Rousseau?

Montesquieu vond dat vrijheid de erkenning van een zekere autonomie van het individu inhield, ook tegenover de macht van de staat. Rousseau wilde de mens bevrijden van de politieke zonden die in de bestaande maatschappij kennelijk onvermijdelijk waren. Hij wilde de absolute soevereiniteit in de algemene wil concentreren.

De staat die zijn burger beschermde, verdedigde en vrij liet vond zijn oorsprong in een verdrag.

Dit verdrag werd de basis van de legitieme uitoefening van de politieke macht, van het recht en van de wetten.
In traditie van de natuurlijke verdragsleer, sprak Rousseau van de overgang van natuurstaat naar maatschappij.

Rousseau was radicaal en compromisloos, hij poogde moraal en politiek te verbinden. Van welke stroming was hij een representant?

Het 18e eeuwse science des moeurs. (wetenschap van de zeden).

6. Op welke wijze worden in een verlichte staat beslissingen genomen?


De beslissingen worden genomen in overeenstemming met de universele en rationele regels die het verlichte natuurrecht had ontdekt.
Deze regels en wetten waren te vinden in de natuur en in principe was deze bron van kennis voor iedereen toegankelijk.
De mens werd zo een met politieke en morele oordelen uitgeruste soevereine burger.

Wat was Rousseaus ideaal van de democratie?

Eenheid en unanimiteit

In zijn opvoedkundige roman Emile ou de l'education (1762) schreef Rousseau dat men de maatschappij door het observeren van de mens zou moeten bestuderen en de mens door middel van de maatschappij. De nauwe band tussen de moraal/ethiek en de politiek was de kern van de politieke boodschap die de Verlichting uitdroeg.
juist of onjuist?

juist

Hoe luidde de visie van het Contrat Social van Rousseau?

De soevereiniteit was een onvervreemdbaar recht van het volk. Zij die hun vrijheden opgaven hielden op mens te zijn.

Welke radicale conclusie trok Rousseau uit de vooronderstelling van het natuurrecht?

Hij trok de conclusie dat met het sociaal contract de absolute volkssouvereiniteit een onontkoombaar politiek feit was geworden.
De mens moest zichzelf regeren. De volkssouvereiniteit zelf in bezit houden.
De soevereiniteit was het onvervreemdbare bezit van het volk als geheel.
De verschillende belangen die de burgers noodzakelijkerwijs hadden en de verdeeldheid konden veroorzaken moesten op de een of andere manier gecoördineerd worden en opgaan in het algemeen belang. Het concept Volonté Generale.(staat had dezelfde eigenschappen als de individuele mens).
De staat was een rechtspersoon (personen morale).

Hoe alleen kon je de politiek en de mens begrijpen volgens Rousseau?

Bestuderen van de maatschappij door observatie van de mens en door middel van de maatschappij. Politiek en moraal kunnen niet afzonderlijk behandeld worden.

7. R neemt vanuit het natuurrecht het concept over van een oorspronkelijke natuurstaat. Vervolgens wijkt hij in radicale wijze af van zijn voorgangers. Op welke wijze doet hij dit?


Hij vat de overgang naar een geordende en beschaafde staat op als een NEERGANG:
  • De eenzame primitieve mens was gelukkig, de sociale, beschaafde mens is corrupt
  • met de inrichting van de maatschappij is bezit ontstaan, daardoor is de oorspronkelijke gelijkheid vervangen door onderscheid tussen arm-rijk, meester-knecht.

Inhet 17e eeuwse absolutisme werd de politiek gedemoraliseerd de 18e eeuwse verlichting reageerde met het moraliseren van de politiek. de poging het politieke gezag aan vaste regels en normen te binden, werd ondernomen mbv natuurrecht, dat een anti-absolutistische en liberale inhoud had gekregen.
juist of onjuist?

juist

9. Wat is de oplossing van het fundamentele politieke probleem, aldus R?


Een verdrag.
De staat die de burger beschermt, verenigt en vrij laat, vindt zijn oorsprong in een verdrag.
Dit verder wordt de basis van de legitieme uitoefening van de politieke macht, van het recht en van de wetten.
Volgens R is met het sociaal contract de absolute volkssoevereiniteit een onontkoombaar politiek feit geworden.

In zijn Discours sur l' origine et les fondemens de l' inegalite parmi les hommes (1755) van Rousseau bleek dat het onderzoek naar de politieke theorie voor hem vooral een hypothetisch karakter had, waardoor veel beter tot de essentie van dingen kon worden doorgedrongen.
juist of onjuist?

juist

10. Op welke wijze kan vrijheid volgens R alleen gegarandeerd worden?


Als de mens zichzelf regeert.
Zijn voorgangers (van De Groot en Pufendorf tot Hobbes en Locke) erkenden weliswaar dat de soevereiniteit oorspronkelijk afkomstig is van het volk, maar zij voegden hieraan toe dat in elke geordende staat het volk ten minste een deel van zijn rechten had afgestaan aan de regering.
R ontkent dit: een dergelijke overdracht van rechten had nooit plaatsgevonden. Zij die hun vrijheid opgaven, hielden op mens te zijn.
De soevereiniteit was het onvervreemdbare bezit van het volk als geheel.

Rousseau had van het natuurrecht het concept van een oorspronkelijke natuurstaat overgenomen. Hij week op radicale wijze van zijn voorgangers af door de overgang naar een geordende en beschaafde staat op te vatten als een neergang.
juist of onjuist?

juist

Rousseau begon zijn belangrijkste politiek studie, Du contrat social; ou, principes du droit politique (1762) met een paradox: de mens wordt vrij geboren en is alom geketend (l'homie est ne libre, et par-tout il est dans les fers).
juist of onjuist?

juist

13. Waartoe werd het 17e eeuwse absolutisme gebruikt?


Om het gezag van de vorst te legitimeren en te versterken.
Het afsluiten van een sociaal contract betekent de volledige eliminatie van de rechten en vrijheden van het individu (Hobbes)

Volgens welke traditie van het natuurrecht schreef Rousseau. En waarin week hij af?

Het sociale contract als overgang van natuurstaat naar een maatschappij.
Hij trok de radicale conclusie dat met het contract de absolute volkssoevereiniteit een politiek feit was geworden.

14. Waartoe stond het 18e eeuwse absolutisme van Rousseau in dienst?


Dat stond in dienst van:
  • volkssoevereiniteit
  • democratie

Bij het afsluiten van een sociaal contract staat het soevereine volk niets van zijn rechten en vrijheden af.

Aan de macht van het volk konden geen beperkingen worden opgelegd.

Wanneer kon vrijheid volgens Rousseau alleen gegarandeerd worden?

Als de mens zichzelf regeerde.
Geen afstaan van rechten aan de regering zoals zijn voorgangers vonden (Hobbes, Locke, de Groot, Pufendorf).

15. Welke consequenties had de directe democratie door R verdedigde?

  • Er was weinig ruimte voor het individu
  • het ideaal was eenheid en unanimiteit
  • de burger moest zijn particuliere wil integreren in het algemeen belang
  • degenen die weigerden de algemene wil te gehoorzamen, mochten met dwangmiddelen bedreigd worden
  • de gewenste eenheid van de staat kon bevorderd worden door een religion civile: een niet-theologische religie die de deugdzaamheid en het patriottisme van de burgers versterkt.

Voor welke twee gebiedsdelen trachtte Rousseau zelf de rol van wetgever te spelen in zijn ontwerpen voor de constituties?

Corsica en Polen

Volgens rousseau kon de vrijheid uiteindelijk alleen gegarandeerd worden als de mens zichzelf regeerde, een volk kon allen dan vrij zijn als het de soevereiniteit zelf in bezit wist te houden.
Juist of onjuist?

juist

Hoe dacht Rousseau het probleem van de uitoefening van het gezag opgelost te hebben?

Met het concept volonteé générale reduceerde hij het sociaal contract tot een simpele formule:
'Ieder van ons brengt zijn person en zijn macht onder de hoogste leiding van de algemene wil; en gezamenlijk nemen wij ieder lid op als onscheidbaar deel van het geheel'.

16. Van welke spanning is er bij R sprake?


Van een spanning tussen politiek individualisme en een vorm van collectivisme.
Enerzijds geloofde R in de goedheid van de mens en was het de maatschappij die een corrumperende invloed uitoefende.
Anderzijds was alleen in een verstandig ingerichte maatschappij het geneesmiddel voor deze kwaal beschikbaar.

Wat is het verschil tussen het 17e eeuwse absolutisme en het 18e eeuwse absolutisme van Rousseau?

Het 17e eeuwse absolutisme werd vooral gebruikt om het gezag van de vorst te legitimeren en te versterken. Het 18e eeuwse absolutisme van Rousseau stond in dienst van volkssoevereiniteit en democratie. (souvereine volk stond niets van zijn rechten/plichten af)

17. Wat zijn de idealen van R?

  • Sociale gelijkheid
  • eenheid van de maatschappij onder de hoede van de algemene wil


De vrijheid en gelijkheid die R wenste, konden, paradoxaal genoeg, alleen tot stand worden gebracht als het individu zich volledig identificeerde met de gemeenschap waarvan hij deel uitmaakte.

Waarin verschilt Rousseau met zijn voorgangers De Groot, Pufendorf, Hobbes en Lock?

Rousseau: Vrijheid alleen garanderen als mens zichzelf reageert
Soevereiniteit zelf in bezit houden.

De Groot, Pufendorf, Hobbes, Locke: volk staat tenminste deel af aan regering.

Wat is er gebeurd met de werken Emile en Contrat social

Zijn na verschijnen verboden, in beslag genomen en in Genève openbaar verbrand

Noem enkele kenmerken van Jean-Jacques Rousseau


- Geen beperkingen aan macht van het volk
- weinig ruimte voor individu
- eenheid en unanimiteit
- opdracht burger om wil in 'volonté générale' te integreren
- Individu dwingen om vrij te zijn en burger te worden
- eenheid staat bevorderen door religion civile (niet-theologische religie om deugdzaamheid en patriottisme te versterken)

Het begrip Volonte Generale geeft aan dat Rousseau aan de staat dezelfde eigenschappen toeschreef als aan een individueel mens. De staat was een personen morele, een rechtspersoon. dit sluit aan op zijn methode om de wederzijdes beïnvloeding van mens en maatschappij te bestuderen.
juist of onjuist?

juist

Rousseau ontleende ook veel aan de absolutistische theorieën van Bodin tot Hobbes. Ook volgens Rousseau was soevereiniteit per definitie deelbaar en beperkt. En ook hij gebruikte de personificatie om aan te geven dat de staat geen eenheid was, maar uit meerdere machten bestond.
juist of onjuist?

onjuist. Volgens rousseau, Bodin en Hobbes was soevereiniteit ondeelbaar, absoluut en onbeperkt. De personificatie werd gebruikt om aan te geven dat de staat als eenheid moest optreden.

Hoe moest de radicale verandering van de maatschappij tot stand komen?

Een geniale wetgever: 'intelligence supérieure'.

Waarin verschillen Montesquieu en Rousseau van elkaar?

Bij Montesquieu is vrijheid de erkenning van een zekere autonomie van individu, ook tegenover de macht van de staat. Vrijheid gegarandeerd door constitutie, rechtsstaat, scheiding der machten en regering die verschillende belangen in maatschappij representeerde

Rousseau wilde absolute soevereiniteit concentreren in de algemene wil, met als gevolg dat deze collectieve eenheid de grens tussen individu en staat volledig wordt opgeheven. Vrijheid die hij wenste kon alleen bereikt worden als individu zich volledig identificeert met gemeenschap.

Bij Hobbes betekende het afsluiten van een sociaal contract de volledige eliminatie van de rechten en vrijheden van het individu. Bij Rousseau stond het soevereine volk niets van zijn rechten en vrijheden af. Er was bij Rousseau geen plaats voor pouvoir intermediaire zoals bij Montesquieu die het de uitoefening van het politiek gezag matigde.
juist of onjuist?

juist

Volgens rousseau kon aan de macht van het volk geen beperkingen worden opgelegd. De directe democratie van Rousseau liet echter weinig ruimte voor het individu. Het ideaal was eenheid en unanimiteit. aan de burger werd de opdracht verstrekt zijn particuliere wil in de volonte generale te integreren, desnoods met dwangmiddelen.
juist of onjuist?

juist

Volgens rousseau zorgde de intelligence superieure voor de hervorming. dit was een geniale wetgever met bijna goddelijk statuur, die op kritieke momenten in het bestaan van een volk uitdrukking gaf aan de volonte generale.
juist of onjuist?

juist

In de constituties van Polen en Corsica bleek dat hij in praktische voorstellen rekening wilde houden met bestaande omstandigheden en instituties. Hij pleitte voor een voorzichtige en gematigde overgang naar een betere maatschappij.
juist of onjuist?

juist

Bij rousseau werd de absolute soevereiniteit geconcentreerd in de algemene wil, met als gevolg dat in deze collectieve eenheid de grens tussen het individu en de staat volledig werd opgeheven. De vrijheid en de gelijkheid die hij wenste, konden, alleen tot stand worden gebracht als het individu zich volledig identificeerde met de gemeenschap waarvan hij deel uitmaakte.
juist of onjuist?

juist

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo