Startpagina / Samenvattingen / Verantwoord ondernemen inleiding in de bedrijfsethiek / moreel-utilisme-deugden

Normatieve ethiek

103 belangrijke vragen over Normatieve ethiek

Kant was de grondlegger van de deontologie

JUIST

Kant was de grondlegger van de deugdethiek

ONJUIST. Dat was Aristoteles

Een ander woord voor deugethiek is gevolgenethiek

ONJUIST. Gevolgenethiek: Utilisme

Een ander woord voor deontologie is gevolgenethiek

ONJUIST. deontologie is plichtethiek

Wat zijn de gevolgen? is een utilistische vraag

JUIST

Wat voor mens wil ik zijn? hoort bij de zorgethiek

ONJUIST.

Wat voor mens wil ik zijn = deugdethiek

Wat zijn de gevolgen van mijn handelen voor de relatie tussen mij en de ander is een deugdethische vraag

ONJUIST. Zorgethische vraag.

Zorgethiek stelt: de mens staat voortdurend in zijn context (is geen afgezonderd, rationeel denkend wezen)

JUIST

De centrale vraag bij ethiek: "WAT IS HIER HET JUISTE OM TE DOEN?"

JUIST

Morele deugden zijn menselijke karaktereigenschappen die iemand tot een goed mens bestempelen.

JUIST

In het utilisme speelt een handeling die ten grondslag ligt aan het gevolg een doorslaggevende rol.

ONJUIST

De uitspraak: “het grootste geluk voor het grootste aantal mensen” is een uitspraak van Mill.

ONJUIST

Deugden zijn voortdurend aanwezig, maar worden alleen benut wanneer het nodig is.

JUIST

Dat een mens die de juiste “deugden” heeft, ook ethisch handelt is een van de uitgangspunten van gevolgethisch denken.

ONJUIST

Een kritiekpunt op het utilisme is het feit dat het utilisme geen echte oplossing biedt bij een ethisch dilemma.

ONJUIST

Volgens Kant is geluk niet geschikt om morele wetten op te baseren omdat geluk persoonsgebonden is en continu verandert.

JUIST

Een belangrijk bezwaar tegen het utilisme is dat gevolgen niet objectief te beoordelen zijn en vaak onvoorspelbaar zijn

JUIST

Volgens Kant is er géén universeel beginsel waaruit alle morele normen afgeleid kunnen worden.

ONJUIST

Met het categorisch imperatief bedoelt Kant een onvoorwaardelijke wet die voor iedereen geldt.

JUIST

Bij de deugdethiek bekijk je vanuit een houding van mededogen, aandacht, vertrouwen of zorgzaamhied wat de probleemeigenaar van het dilemma zich bij het oordeel over zijn handelswijze iets moet aantrekken van de betrokkenen in het diemma

ONJUIST

De ethiek van Bentham is beginselethisch.

ONJUIST

'Men is vrij te doen en te laten wat men wil, maar men mag anderen geen schade berokken', staat bekend als het schadebeginsel van Mill.

JUIST

De moraal is het geheel van opvattingen, beslissingen en handelingen waarmee mensen uitdrukken wat zij goed of behoorlijk vinden

JUIST

Ethisch onderzoek is zuiver descriptief van aard

ONJUIST. Ethisch onderzoek kan zowel descriptief als prescriptief zijn

Prescriptieve ethiek = normatieve ethiek

JUIST

Normatieve ethiek beschrijft de moraal zonder te oordelen

ONJUIST. Normatieve ethiek oordeelt over de moraal

De volgende vraag staat central bij normatieve ethiek: beantwoorden de feitelijke gehanteerde normen en waarden wel aan de opvattingen over hoe mensen zich behoren te gedragen?

JUIST

Bedrijfsethiek is toegepaste ethiek

JUIST

Bedrijfsethiek houdt zich bezig met de (reflectie op) de ethische aspecten van de directie

ONJUIST. Bedrijfsethiek houdt zich bezig met de (reflectie op) de morele aspecten van het ondernemen

Morele oordelen zijn waardeoordelen

JUIST

'Het aannemen van steekpenningen hoort niet' kan zowel een feitelijk als moreel oordeel zijn

JUIST. als bedoeld wordt dat het volgens de wet verboden is: feitelijk; als bedoeld wordt dat het verboden zou moeten worden: moreel

Waarden en normen vormen naast deugden de uitgangspunten van het utilisme, de theorie van Kant en de deugdenethiek

JUIST

Morele waarden zijn duurzame overtuigingen/zaken waarvan mensen menen dat ze alleen voor henzelf nastrevenswaardig zijn

ONJUIST: ook in het algemeen nagestreefd moeten worden

Liberté, égalité, fraternité is een voorbeeld van een morele waarde

JUIST

Normen zijn regels die voorschrijven welke handelingen geboden, toegestaan of verboden zijn. Het zijn regels en afspraken over hoe mensen met elkaar moeten omgaan.

JUIST

Waarden zijn abstracte en globale idealen of doelen. Zij staan voor wat men wil bereiken. Normen vormen het middel om deze waarden te realiseren door een invulling te geven aan de waarden

JUIST

Deugden zijn naast waarden en normen een derde moreel uitgangspunt

JUIST

Noem vijf kenmerken van deugden

gewenste eigenschappen die de moeite waard zijn na te streven
ze komen tot uitdrukking in het handelen
ze zijn duurzaam en blijvend
ze zijn voortdurend aanwezig, maar alleen gebruikt wanneer nodig
ze zijn door een persoon te beïnvloeden (iemand kan deugden verwerven)

Morele deugden zijn slechte karaktereigenschappen van mensen

ONJUIST (goede)

Veel eigenschappen die we als deugd kwalificeren zijn tevens waarden

JUIST

Het verschil tussen deugden en waarden: deugden verwijzen naar de karakterontwikkeling die iemand moet hebben doorgemaakt om de overeenkomstige waarde daadwerkelijk te realiseren

JUIST

Een bedrijf kan mooie waarden formuleren en daarnaar handelen zonder dat werknemers de bijbehorende morele deugden hebben

ONJUIST

Bij de gevolgenethiek gaat men uit van de handeling zelf

ONJUIST (men focust op de gevolgen van de handeling)

De structuur van het menselijk handelen houdt in dat een handeling wordt uitgevoerd door een bepaalde actor met een bepaalde bedoeling en leidt tot bepaalde gevolgen

JUIST

Handeling evalueren vanuit de handeling zelf: deugdenethiek

ONJUIST (beginselenethiek)

De Gouden Regel is een voorbeeld van deugdenethiek

ONJUIST (beginselenethiek)

Het is niet de incidentele handeling of de gevolgen die tellen, maar de kwaliteit van de handelende persoon (actor): beginselenethiek

ONJUIST (deugdenethiek)

Het utilisme is een representant van de gevolgenethiek

JUIST

Theorie van Kant is een representant van de deugdenethiek

ONJUIST: beginselenethiek

Het utilisme wordt gekenmerkt door het feit dat het de gevolgen van handelingen afmeet aan een waarde: menselijk genot, geluk of welzijn

JUIST

Jeremy Bentham was de grondlegger van de deugdenethiek

ONJUIST (utilisme)

Utilis is Latijn voor 'nuttig'

JUIST

Toepassing van de utilistische theorie betekent kosten en baten van elke handelingsmogelijkheid afwegen

JUIST

Het is niet nodig om het genot van pijn van alle individuen op te tellen om na te gaan welke handeling leidt tot 'het grootste geluk voor het grootste aantal mensen'

ONJUIST. is wel nodig

Genot is objectief te bepalen

ONJUIST

John Stuart Mill had twee kritiekpunten op het utilisme. Welke twee?

bij bepalen van genot moeten ook kwaliteiten in aanmerking worden genomen (een kwantitatief klein genot kan beter zijn dan een kwantitatief groter genot)
het individu wordt niet altijd beschermd als uit de berekening volgt dat het genot van velen groter is dan het ongeluk van enkelen

Volgens Mill moeten we die handeling verkiezen die én genot verschaft én niet in de strijd is met de menselijke natuur en waardigheid

JUIST

Volgens Mill zou de verkoop of gebruik van softdrugs niet thuishoren in het strafrecht, want dat zou een inbreuk op de vrijheid betekenen

JUIST

Ieder is vrij om zijn eigen genot op zijn eigen manier na te streven, ook als hij anderen hun genot ontneemt of in de weg staat

ONJUIST

Het utilisme kan leiden tot een onrechtvaardige verdeling van lusten en lasten

JUIST

Rawls heeft kritiek op de deugdenethiek, omdat het geen recht kan doen aan de fundamentele verscheidenheid van personen. In plaats daarvan behandelt de theorie de maatschappij als een geheel waarvan het genot verhoogd moet worden via 'het grootste geluk voor het grootste aantal mensen'

ONJUIST : het betreft kritiek op het utilisme (gevolgenethiek)

Afnemend marginaal nut: een rijk iemand zou gemiddeld minder toegevoegd genot ervaren van een inkomenstoename van 100 euro dan een arm iemand (Hare)

JUIST

Hare stelt dat inkomensongelijkheid tot jaloezie en daarmee tot negatief genot leidt

JUIST

Utilisme: het totale maatschappelijke nut is doorslaggevend en niet het geluk van personen

JUIST

Als je bij een schipbreuk moet kiezen tussen het redden van je beste vriend of een beroemd chirurg, dan is het volgens de utilist de beste keus om de chirurg te redden omdat deze nuttiger is voor de samenleving

JUIST

Volgens de utilisten mogen de meest fundamentele regels, zoals de mensenrechten, nooit worden overschreden

ONJUIST: als de positieve gevolgen groter zijn dan de negatieve mag het wel

Het doel heiligt de middelen is een deugethische uitspraak

ONJUIST : gevolgenethiek (utilisme)

Kant: geluk is geschikt om morele wetten of normatieve ethiek op te baseren

ONJUIST. geluk is NIET geschikt

'De mens moet zelf kunnen bepalen wat goed of fout is, onafhankelijke van externe normen' is een belangrijk uitgangspunt van Aristoteles

ONJUIST. van Kant

Mill: Het is onze plicht onszelf een morele norm op te leggen en hieraan te gehoorzamen.

ONJUIST. Kant

Er is sprake van een goede wil als deze zich bij het handelen laat leiden door de morele norm (Kant)

JUIST

Een hypothetische norm = conditionele of voorwaardelijke norm

JUIST

Hypothetische normen hebben vaak de vorm 'Gij zult.."

ONJUIST

De categorische imperatief kent twee formuleringen. Welke?

- het universaliseringsbeginsel (handel alleen volgens die maxime waarvan je tegelijkertijd kunt willen dat ze een algemene wet wordt)

- het respectbeginsel (handel zo dat je de mensheid, zowel in eigen persoon als in de persoon van ieder ander, tegelijkertijd altijd ook als doel en nooit enkel als middel gebruikt)

De maxime van een handeling is de regel die stelt dat een handeling toegestaan of verboden is

JUIST

Volgens Kant kunnen we onszelf niet tot algemeen geldende wetten verplichten

ONJUIST

Het universaliseringsbeginsel is een discriminerende regel

ONJUIST -> het is juist een gelijkheidsbeginsel (mensen in gelijke omstandigheden moeten gelijk worden behandeld)

De tweede formulering van de categorische imperatief, het respectbeginsel, laat de ander geen vrije keus

ONJUIST. het respectbeginsel gaat er juist om dat je de ander niet mag misleiden. De ander moet een vrije keuze kunnen maken.

Uit de categorische imperatief volgt dat reclameuitingen misleidend mogen zijn

ONJUIST. ze mogen NIET misleidend zijn

Informed consent (geínformeerde instemming) sluit goed aan bij het respectbeginsel van Kant

JUIST

Noem de drie veelgenoemde problemen bij de theorie van Kant

volgens Kant zijn alle morele wetten afleidbaar uit de categorische imperatief; zijn deze wetten een eenduidig en consistent stelsel van normen? vaak sprake van meerdere tegenstrijdige normen
Kant laat geen uitzonderingen toe in de theorie; een morele norm wordt geschonden of niet (mogelijk te rigidide)
Er is geen ruimte om de gevolgen te betrekken bij het oordeel

Zowel gevolgenethiek als theorie van Kant (beginselenethiek) sluiten beiden goed aan op onze morele intuïties, maar ze kunnen wat betreft morele juistheid van handeling lijnrecht tegenover elkaar staan. Geef een voorbeeld.

IKEA en kinderarbeid

Het verschil tussen enerzijds utilisme/Kant en anderzijds de deugdenethiek: bij utilisme/Kant wordt het handelen als onderwerp genomen. Bij de deugdenethiek gaat het om de actor als drager van wat moreel goed of slecht is

JUIST

Deugdenethiek is gebaseerd op een mensvisie die ervan uitgaat dat het karakter van mensen te vormen is door opvoeding en onderwijs en door het geven van goede voorbeelden

JUIST

Centrale thema bij deugdenethiek: het vormen van mensen tot moreel goede, verantwoordelijke wezens, zodat ze een goed leven voor zowel zichzelf als de samenleving zullen leiden

JUIST

Vier deugden die vaak genoemd worden die horen bij moreel verantwoordelijke werknemers zijn:
professionaliteit
verantwoordelijkheid
zelfstandigheid
vertrouwen

ONJUIST

ipv zelfstandigheid: loyaliteit

Het evenredigheidsbeginsel: indien een werkgever een disciplinaire maatregel neemt, moet deze in evenredigheid zijn met de ernst van het verwijt aan de werknemer

JUIST

De werkgever dient bevoegdheden uit te oefenen in overeenstemming met het doel waarvoor zij zijn gegeven = zorvuldigheidsbeginsel

ONJUIST ( = zuiverheid van oogmerk)

Bij het nemen van beslissingen die de werknemer raken, dient de werkgever zorgvuldig te handelen = vertrouwensbeginsel

ONJUIST = zorgvuldigheidsbeginsel

De werkgever mag door hem gewekte verwachtingen niet schaden = vertrouwensbeginsel

JUIST

Bij het zorgvuldigheidsbeginsel hoort de deugd zorgvuldigheid

JUIST

Het uiteindelijk doel van menselijk handelen is het streven naar het hoogste goed: eudaimonia = uitspraak van Kant

ONJUIST => Aristoteles

Omdat alleen de mens verstand heeft, moet hierin het geluk liggen = een uitspraak van Kant

ONJUIST -> Aristoteles

Aristoteles noemt een morele deugd eigenschapsdeugd

ONJUIST -> karakterdeugd

Elke morele deugd is de gulden middenweg tussen twee extremen of kwaden volgens Aristoteles

JUIST

Moed bevindt zich tussen overmoed en lafheid

JUIST

Wil iemand een optimum van menselijkheid in zijn persoon verwezenlijken, dan is een bepaalde maat/verhouding/ratio wezelijk, die hij noch naar de ene, noch naar de andere kant dient te overschrijden

JUIST - Aristoteles / Grieken

Morele deugden zijn aangeboren of bovennatuurlijk volgens Aristoteles

ONJUIST -> Morele deugden zijn niet aangeboren of bovennatuurlijk volgens Aristoteles, ze kunnen alleen worden ontwikkeld door daden

Mill: De mens moet zich richten op de gulden middenweg

ONJUIST -> Aristoteles

De gulden middenweg is afhankelijk van de situatie: het goede in het ene geval hoeft niet goed te zijn in het andere geval.

JUIST -> Aristoteles

Kritiek op de deugdenethiek: het is moeilijk na te gaan of iemand volgens de juiste intenties heeft gehandeld

JUIST

De deugdenethiek geeft, in tegenstelling tot de theorie van Kant, concrete aanwijzingen hoe er gehandeld dient te worden.

ONJUIST. Deugdenethiek maant NIET tot handelen, maar tot het zijn van een persoon die handelingen uitvoert

Kritiek op de deugdenethiek: morele deugden zijn niet zonder voorbehoud zomaar als goed te verklaren. Een slecht iemand kan goede deugden inzetten en daardoor nog 'slechter' worden dan hij al is

JUIST

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Verantwoord ondernemen inleiding in de bedrijfsethiek | 9789055745074 | Lambertus Maarten Maria Royakkers, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.