Bestrijding van ziekten
19 belangrijke vragen over Bestrijding van ziekten
5 algemene eisen die aan een vaccin gesteld worden
- Veilig: geen neveneffecten
- Werkaam: bescherming tegen ziekten en/of infectie
- Zo lang mogelijke duur immuniteit
- Relatief stabiel (houdbaarheid) - goed kunnen bewaren
- Relatief goedkooop
Adjuvans: liposomen/virosomen/ISCOMs + wat zijn ISCOMs
ISCOMs (ImmunoStimulating COMplexes) = gelijkt op liposomen en virosomen, maar virale antigeen zit centraal ingebed in en artificiële lipidenmatrix van cholesterol + Quil A.
--> ISCOM bootst de natuurlijke structuur van een viruspartikel na
Voorbeelden geïnactiveerde vaccins - volledig virus
- Hogere cijfers + sneller leren
- Niets twee keer studeren
- 100% zeker alles onthouden
Geïnactiveerde vaccins - volledig virus
Dan zuivering virusstock
Dan inactivatie door: formaldehyde, B-propiolactone, ethyleenamines:
(ethyleenamines gaan zichzelf vernietigen, formaldehyde moet eruit gehaald worden
- niet te lang: oppervlakte eiwitten soms vervormd
- niet te kort: onvoldoende activatie
Controles op veiligheid (geen infectieus virus meer) en werkzaamheid. Over het algemeen: heel veilig door inactivatiestap.
Geïnactiveerde vaccins - subunits voor chemische dissociatie - meer details
Door: viruskweek, titratie, zuivering en dan behandeling met chemische stoffen (NP 40, triton X) --> stukjes envelop met glycoproteïnen van het viruspartikel afsplitsen
Virus moet goed vermeerderen in celcultuur
Voordelen: veilig + minder lokale reacties dan volledig virion-vaccin
Nadelen: duurder doordat er meer bewerkingen nodig zijn.
Geïnactiveerde vaccins - subunits door rDNA technologie - meer details
Men moet weten voor welk eiwit de immuunrespons opgewekt wordt + de sequentie van het nucleïnezuur van dit eiwit kennen.
4 eiwitproductiesystemen voor subunit vaccin (waarin vector wordt ingebracht): cellen van E. coli, gist, insectcellen en zoogdiercellen.
- E. coli is het meest gebruiksvriendelijk, maar geeft de minste gelijkenis met het echt viraal eiwit
Voordelen: zeer veilig, voordeel voor virussen die moeilijk te kweken zijn (bv. hepatitis B of humane papillomavirussen) en goedkooop
Nadeel: vaak inferieure immunogeniciteit: immuniteit benadert niet altijd deez van het echte virus (door glycosylatie of fosforylatie)
Voorbeelden geïnactiveerde vaccins: subunits door rDNA technologie
Geïnactiveerde vaccins - algemeen (voor- en nadelen)
Veiligheid (+++):geen virusvermeerdering, soms entreacties tegenover adjuvans of virale componenten
Combinaties: OK, geen ontstaan van interferentie
Bewaring: vloeibaar in flacons, multi-doses. Op frigo temperatuur
Frequentie vaccins: dubbele primo-vaccinatie en boosters
Productiekosten: vrij hoog --> dure vaccins
Levend verzwakte vaccins - in de natuur teruggevonden en artificieel afgezwakt: voorbeelden
- bv. Orf virus schaap, transmissiebele gastro-enteritis varken (TGEV)
- bv. duivepokkenvirus voor vaccinatie kippepokken
- mazelenvirus voor vaccinatie hondeziekte (handig ivm maternale immuniteit)
Vaccinvirus zelf niet ziekteverwekkend, of men dient het toe onder omstandigheden die zelf niet ziekte-verwekkend zijn.
Levend verzwakte vaccins - artificieel verzwakt door klassieke methoden - seriepassages
--> mutaties in genen die verantwoordelijk zijn voor het ziekte-verwekkend vermogen van het virus
Nadeel: veel passages voor nodig en men weet niet op voorhand hoeveel passages er nodig zijn. Ook niet waar. Je krijgt willekeurige puntmutaties. Het is mogelijk dat na vaccinatie de mutaties terugkeren naar de oorspronkelijke vorm --> virus verliest zijn afgezwakt karakter = reversie van de virulentieVirus wordt gevriesdroogd
Vereisten levend verzwakte vaccins
- virusstam: geen ziektetekens, goede immuniteit, stabiele verzwakking van mutatie, geen excretie produceerbaa op veilig substraat, stabiel tijdens bewaring en evt. ''merker''
Excretie kan soms nog wel voordeel zijn (bv. bij pluimvee in drinkwater) - Productieloten: afwezigheid van contaminerende agentia, onschadelijkheid, infectiviteitstiter (voldoende infectieus virus moet aanwezig zijn)
- Eindproduct (gelyofiliseerd) wordt gecontroleerd op: steriliteit, infectiviteitstiter, vochtigheid en identiteit (merker)
Levend verzwakte vaccins - artificieel afgezwakt door adaptatie aan suboptimale T
CA mutanten = vermeerderen nog efficiënter bij T ver beneden lichaamstemperatuur (25-33)
--> deze mutanten gaan niet vermeerderen in longen, maar in bovenste ademhalingswegen, dit heeft verschillende voordelen:
- komt niet in circulatie en niet transplacentair --> geen risico voor ongeboren vrucht
- blijft enkel in bovenste luchtwegen --> pathologie en symptomen zijn veel minder dan echte longontsteking.
--> deze mutanten zijn veilig om te beschermen tegen infecties van de luchtwegen.
Varianten op verzwakking door seriepassages:
- Blijven wild-type
- Afsterven
- Kenmerken van TS-mutant
Dan met behandeld virus: plaque test. Incuberen bij lage temperatuur en dan overbrengen naar hogere temperatuur.
Bij CO-mutanten door opeenvolgende seriepassages in celculturen. Deze celculturen worden geïncubeerd bij een steeds lagere temperatuur om het virus te forceren om zich te gaan aanpassen aan een steeds lagere temperatuur.
Levende verzwakte vaccins - artificieel afgezwakt dor genetrische manipulatie - deletievaccins
Voordelen:
- stabiele afzwakking
- merker vaccin (onderscheid gevaccineerde (geen antistoffen tegen gE) en geïnfecteerde dieren (wel gE antistoffen)
Levend verzwakte vaccins - artificieel verzwakt door genetische manipulatie - reassortering
Wat zijn labostammen/donorstammen
1. Goede groei in eieren OF stabiele verzwakking
2. Epidemische stam: geschikte HA/NA
--> uiteindelijk stam verkrijgen met HA en NA van nieuwe virus gecombineerd met de interne genen van de labostammen. Door reassortering --> beide stammen samen inoculeren in stammen/celculturen en men kiest de omstandigheden zo dat men een reassortant bekomt met het HA en NA van het nieuwe virus.
Dit kan tegenwoordig ook door reverse genetics
Levend verzwakte vaccins: artificieel afgezakt door genetische manipulatie - virus als vector ('virus carrier' vaccins)
Kenmerken:
- humorale én cellulaire immuniteit
- soms lokale immuniteit
- veilig
- pokkenvirussen hittestabiel
- ook immuniteit tegen vecor!
Levend verzwakte vaccins: voor- en nadelen
- humorale + cellulaire immuniteit
- soms lokale toediening --> lokale immuniteit
- goede bescherming tegen oppervlakkige infecties
- snelle, gedeeltelijke bescherming (cytokinen, IFN)
- kans op: reversie naar virulentie (seriepassages), virusexcretie en contaminerende virussen (geen inactivatiestap)
- meer controles dan geïnactiveerde vaccins --> duurder
- vaak minder frequent dan geïnactiveerde
- vaak slechts 1 primo-vaccinatie
- Combinaties: interferentie tussen de verschillende componenten mogelijk
- Bewaring: snel verbruiken na in suspensie brengen
Levend verzwakte vaccins - methodes voor afzwakking
2. Artificieel verzwakt door klassieke methoden:
- Seriepassages
- Adaptatie aan suboptimale T
- Deletievaccins
- Reassortering
4. Virus als vector (''virus carrier'' vaccins)
De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:
- Een unieke studie- en oefentool
- Nooit meer iets twee keer studeren
- Haal de cijfers waar je op hoopt
- 100% zeker alles onthouden