Agressie en conflicthantering

16 belangrijke vragen over Agressie en conflicthantering

Welke 5 bronnen van agressie onderscheiden we?

  1. Frustratieagressie: vanuit angst of machteloosheid.
  2. Instrumentale agressie: als strategie om doel te bereiken.
  3. Verzet tegen autoriteit: vanuit machtsverhoudingen tussen professional en cliënt
  4. Als gevolg van psychische stoornissen. Bijv PTSS, autisme, verslaving, persoonlijkheidsstoornis
  5. Als gevolg van ziektes. Bijv. Stofwisselingsziekte, dementie, NAH of pijn

Wat zijn de kenmerken van frustratieagressie?

'De emmer loopt over'

  1. De reactie is niet in verhouding tot het gebeurde.
  2. Uiten van echte emoties
  3. Onvoorspelbaar; kan iedereen overkomen.
  4. Zelfbeheersing is weg
  5. Zwart/wit verwijten. 

Wat zijn de kenmerken van instrumentale agressie?

'Je zin krijgen'

  1. Doelgericht, weloverwogen en gecontroleerd.
  2. Geen sprake van authentieke emoties
  3. Herkenbaar patroon dat telkens opnieuw werkt
  4. Dreigen, manipuleren, bruut of subtiel
  5. De agressor heeft een reputatie 
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat zijn de kenmerken van agressie vanuit machtsverhoudingen?

'De ander eronder houden'

  1. De agressor legt verantwoordelijkheid voor de schuld bij het slachtoffer; geen eigen schuldbesef
  2. Onderliggende vooroordelen
  3. Machtsverschil
  4. Agressie kent een opbouw, er is een spiraal van geweld.
  5. Taboe: probleem wordt niet ernstig genomen. 

Wat zijn de kenmerken van agressie als gevolg van stoornissen, ziekte of verslaving?

'zonder controle

  1. Reden agressie is niet duidelijk, geen logische oorzaak; obsessie, wanen, wantrouwen
  2. Voorgeschiedenis: trauma's, stigma
  3. Bewustszijnsverandering 

Wat wordt bedoeld met interne escalaties in het kader van agressie?

'lang lontje'

  1. Zwijgen
  2. Terugtrekken
  3. Vermijden
  4. Eenzaamheid
  5. Depressiviteit
  6. Zich verloren voelen 

Wat wordt bedoeld met externe escalaties in het kader van agressie?

'Kort lontje'

  1. Aanvallen
  2. Verdedigen
  3. Schreeuwen
  4. Willen overtuigen
  5. Zwart/wit
  6. Willen winnen
  7. Van alles erbij halen
  8. Exploderen 

Wat is het uitgangspunt bij het voorkomen van agressie?

'Voorkomen is beter dan genezen'

Het uitgangspunt is dat je iemand met respect behandelt. Dit heeft te maken met de verschillende bronnen van agressie. Als je je patiënt niet als volwassen mens benadert, ontstaat er een hiërarchische verhouding waarin de patiënt zich de mindere voelt. Als jouw patiënt een persoonlijkheidsstoornis heeft of in het verleden nare ervaringen heeft gehad met ongelijke machtsverhoudingen dan kan zo'n houding boosheid en woede opwekken. Dat wil je natuurlijk niet.

Welke houdingen en gedragingen roepen vaak weerstand - en dus ook agressie- op?

  1. De ander proberen te overtuigen
  2. Haast en tijdgebrek
  3. De expertrol nemen
  4. Je eigen perspectief voorop plaatsen
  5. Diagnosticeren
  6. Kritiek uiten
  7. Schuld en schaamte oproepen

Wat helpt om agressie te voorkomen/op te lossen?

  1. Zorg dat patient zich gehoord voelt (= niet hetzelfde als de ander gelijk geven)
  2. Laat merken dat je de wens of grens van de ander respecteert (als dat mogelijk is)
  3. Bij irritaties vraag je vriendelijk naar de redenen daarvan
  4. Geef fouten ruiterlijk toe en biedt excuses aan
  5. Laat patienten zoveel mogelijk zelf de regie bepalen, vooral getraumatiseerde patienten. `



NB: Bij boosheid of agressie helpt het altijd om de patiënt te vragen: Wat zou jij graag willen? Of 'Wat wil je met dit gedrag bereiken? Zo maak je me bang en wil ik niet meewerken.

Wat zijn de zes fasen van het veranderingproces volgens het model van Prochaska en DiClemente?

  1. Terugval
  2. Voorbeschouwing/voorstadium
  3. Overpeinzing
  4. Beslissing
  5. Actieve verandering
  6. Consolidatie

Hoe herken je overdrachtsgevoelens?

Aan een reactie die ongepast, intens, ambivalent, grillig en rigide is. Zonder dat je het doorhebt triggert het gedrag van een hulpverlener of iets wat hij/zij zegt de oude pijn van client. De client beschuldigt de hulpverlener vervolgens van haatdragend gedrag, terwijl hulpverlener niet weet waar patient het over heeft. Patient kan zelfs gaan dissociëren en verbaal heel agressief worden of om zich heen slaan.

Wat is de basisaanpak bij frustratieagressie? En bij Instrumentele agressie?

Basisaanpak bij frustratieagressie is kalmeren, bij instrumentele agressie is het confronteren en begrenzen.

Wat zijn de richtlijnen voor aanpak van frustratieagressie?

  1. Zet in op kalmeren: benoem wat je onder het gedrag ziet en voelt
  2. Vat het niet persoonlijk op: hou je eigen emoties onder controle
  3. Laat de ander in zijn waarde
  4. Reageer zo snel mogelijk
  5. Laat stoom afblazen, uitrazen
  6. Maak contact door actief te luisteren
  7. Vraag naar feiten
  8. Positieve lichaamstaal
  9. Excuses voor fouten
  10. Sturen: ik kan niet, maar ik kan of wil wel...

Wat zijn de richtlijnen voor de aanpak van instrumentele agressie?

  1. Zet in op confronteren
  2. Beschrijf en confronteer met gedrag
  3. Meeveren om spanning te reguleren
  4. Grijp zo snel mogelijk in
  5. Hou je eigen emoties onder controle
  6. Congruente lichaamstaal
  7. Maak duidelijk dat dit gedrag voor jou ongewenst is door gebruik van ik-boodschappen
  8. Tot de orde roepen
  9. Voor de keuze stellen
  10. Herhalen: geef niet te snel op
  11. Hulp inroepen


Vooral bij instrumentele agressie is het gevaar op agressie groot. Als er een te zwakke reactie komt, zal patient nog agressiever gedrag inzetten totdat het doel bereikt is.

Afraders zijn:
  1. Ontkennen dat er een probleem is
  2. Ontkennen dat er fouten zijn gemaakt
  3. Niet reageren, zwijgen
  4. Zelf boos worden of schelden
  5. De ander de schuld geven

Welk instrument/hulpmiddel kun je inzetten bij moeilijke gesprekken waarbij client of hulpverlener mogelijk agressief gedrag kan gaan vertonen?

De spanning meter

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo