Zorg en dwang

21 belangrijke vragen over Zorg en dwang

Geldt de Wet Zorg en Dwang ook voor kinderen met een verstandelijke beperking?

De Wzd geldt alleen voor kinderen en jongeren bij wie een verstandelijke beperking officieel is vastgesteld. En natuurlijk alleen als onvrijwillige zorg wordt overwogen of toegepast. De Wzd geldt niet voor kinderen en jongeren waarbij geen verstandelijke beperking is vast gesteld.

Wanneer onvrijwillige zorg wordt overwogen bij een kind van onder de 12 jaar: wie neemt dan hierover de beslissing?

Bij kinderen tot 12 jaar nemen de ouders/voogden die het gezag uitoefenen de beslissing over de zorg van het kind.

NB: Bij kinderen tussen de 12 en 16 jaar neemt het kind gezamenlijk met zijn of haar ouders/voogden de beslissingen over de zorg die aan hem of haar wordt verleend. Vanaf 16 jaar neemt het kind zelf de beslissing over de zorg die aan hem of haar wordt verleend (art. 3, lid 1).

Wat regelt de Wzd precies?

De Wzd regelt:
  • In welke situaties onvrijwillige zorg en/of opname aan de orde kan zijn;
  • Hoe een besluit tot onvrijwillige zorg genomen wordt;
  • Wanneer onvrijwillige zorgverlening geëvalueerd moet worden.
De besluitvormingsprocedure waarborgt een zorgvuldig onderzoek naar mogelijke alternatieven voor onvrijwillige zorg. Onvrijwillige zorg is alleen toegestaan als er geen alternatieven zijn.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat wordt bedoeld met Drang in het perspectief van onvrijwillige zorg in jeugdhulpverlening?

Ook in het kader van jeugdhulp kunnen maatregelen worden toegepast, die soms als dwang worden ervaren. Het gaat dan om maatregelen waarbij de cliënt nog wel een keuzemogelijkheid heeft, en dus om drang.

Hierbij kan gedacht worden aan de jeugdhulpaanbieders die gezinscoaching, begeleiding of opvoedondersteuning verlenen aan gezinnen met licht verstandelijk beperkte kinderen.

Dergelijke zorgaanbieders hoeven niet te voldoen aan de verplichtingen uit de Wzd. Zo hoeven zij dus bijvoorbeeld geen zorgverantwoordelijke aan te wijzen of een zorgplan op te stellen op grond van de Wzd.

Noem twee verplichtingen die zorgaanbieders hebben volgens de Wzd?

  1. Er moet een zorgverantwoordelijke worden aangewezen
  2. Er moet een zorgplan worden opgesteld en worden besproken met cliënt
  3. Onvrijwillige zorg duurt zo kort mogelijk
  4. Regelmatige evaluatie van het zorgplan, om vast te stellen of de onvrijwillige zorg nog steeds nodig is en/of er inmiddels alternatieve behandelingen mogelijk zijn
  5. ..
  6. ..

Welke wet regelt de toegang tot zorg(voorzieningen) voor mensen in Nederland?

Zorgverzekeringswet (Zvw)

Wie kunnen in Nederland mensen met een psychische stoornis verplichte zorg volgens Wvggz opleggen?

  1. In crisissituaties kan burgemeester een crisismaatregel opleggen.
  2. Rechter kan een zorgmachtiging afgeven.


Altijd moet overleg zijn gepleegd met een onafhankelijk psychiater.

Waar kan een verplichte medische behandeling in kader van Wvggz uit bestaan?

  1. Het toedienen van vocht, voeding en medicijnen.
  2. Medische controles of andere medische handelingen ter behandeling van zijn psychische stoornis.
  3. Een therapeutische behandeling.
  4. De behandeling van een lichamelijke aandoening die samenhangt met zijn psychische stoornis. Bijvoorbeeld: De patiënt weigert medicatie voor suikerziekte. Hij weigert dit, omdat hij door zijn psychose denkt dat hij die medicatie niet nodig heeft.

Wat is een Zorgmachting in de Wet verplichte ggz?

Een zorgmachtiging is een machtiging van de rechter waarmee verplichte zorg op grond van de Wvggz toegepast kan worden. Een zorgmachtiging is mogelijk als een psychische stoornis leidt tot ernstig nadeel. Maar alleen als vrijwillige zorg niet mogelijk is, en verplichte zorg de enige manier is om het ernstig nadeel weg te nemen.

In de zorgmachtiging staat welke vormen van verplichte zorg de zorgverleners kunnen toepassen.

Welke inspraak hebben cliënten op de verplichte zorg vanuit Wvggz?

Eigen invloed van de patiënt:

In de Wvggz staat dat patiënten zo veel mogelijk regie moeten kunnen houden. Daarvoor zijn verschillende manieren:
  1. Patiënten kunnen verplichte zorg voorkómen door een eigen plan van aanpak te maken.
  2. Patiënten kunnen zelf aangeven welke verplichte zorg zij het minst schadelijk vinden voor zichzelf. Dit kan met een zorgkaart of een zelfbindingsverklaring.

Wat staat in het Besluit Verplichte GGZ?

De aanvullende voorwaarden waaraan zorgaanbieders en zorgverantwoordelijken moeten voldoen die verplichte zorg toepassen in de thuissituatie.

De zorgaanbieder moet bijvoorbeeld:
  1. vooraf goed nadenken of en hoe de zorg veilig en verantwoord kan worden geleverd.
  2. ervoor zorgen dat de patiënt en zijn familie altijd ergens met hulpvragen terecht kunnen.


Deze aanvullende voorwaarden zijn beschreven in het Besluit verplichte ggz en gelden bovenop de regels die de Wvggz al stelt aan verplichte zorg, zoals dat dwang een uiterst redmiddel is en altijd proportioneel moet zijn.

Wat wordt in kader van de Wvggz bedoeld met 'eigen plan van aanpak'?


Patiënten kunnen met een eigen plan van aanpak proberen te voorkomen dat verplichte zorg via een zorgmachtiging moet worden toegepast.


In het plan beschrijft de patiënt bijvoorbeeld zijn situatie, zijn hulpvraag, welke oplossingen hij daarvoor voor ogen heeft, de wensen van de familie en afspraken over gedrag, medicatie, behandeling, daginvulling, veiligheid enzovoort.

De bedoeling is dat met dat plan van aanpak verplichte zorg niet meer nodig is om het ernstig nadeel weg te nemen.

Wanneer een cliënt het bericht ontvangt dat een zorgmachtiging wordt voorbereid, heeft hij/zij het recht om te proberen deze tegen te houden door het indienen van een eigen plan van aanpak. Wat is het doel van dit indienen van een eigen plan van aanpak?

De bedoeling is dat met het plan van aanpak verplichte zorg niet meer nodig is om het ernstig nadeel dat iemand heeft van zijn psychische stoornis weg te nemen.

Bij wie moet een cliënt schriftelijk laten weten dat hij een eigen plan van aanpak indient?

Dat moet een cliënt binnen drie dagen schriftelijk laten weten aan de geneesheer-directeur. Deze beslist binnen twee dagen of de patiënt toestemming krijgt voor een eigen plan van aanpak. Daarvoor overleg hij eerst met de officier van justitie en, als zij dat willen, met de patiënt en zijn naasten. 

Wat zijn de drie redenen waarom de geneesheer-directeur kan weigeren dat iemand een eigen plan van aanpak indient om de zorgmachtiging te voorkomen?

  1. Hij vindt dat het ernstig nadeel te groot is om vanwege een plan van aanpak te wachten met het verzoeken van een zorgmachtiging.
  2. De patiënt al eerder een plan van aanpak heeft kunnen opstellen maar dit niet lukte.
  3. Wanneer een eerder opgesteld plan van aanpak niet heeft voorkomen dat er toch verplichte zorg moest worden toegepast, en de situatie nu vergelijkbaar is.

Als geneesheer-directeur toestemming aan client geeft om zelf een plan van aanpak in te dienen, heeft cliënt XXX dagen om het plan daadwerkelijk in te dienen.

14 dagen. De geneesheer-directeur houdt in de gaten of het de patiënt lukt het eigen plan op te stellen. Als het te lang duurt of als het slechter gaat met de patiënt, zal de geneesheer-directeur overleggen met de officier van justitie en de vertegenwoordiger van de patiënt. Dit kan er toe leiden dat de voorbereiding van de zorgmachtiging eerder wordt hervat. De geneesheer-directeur laat dit dan schriftelijk weten aan patiënt en zijn vertegenwoordiger en geeft gemotiveerd aan hoe hij tot dit besluit is gekomen.

Wat is een zorgkaart binnen het kader van de Wet verplichte ggz?


Op een zorgkaart geeft de patiënt aan wat voor zorg hij wil ontvangen wanneer bepaalde omstandigheden zich voordoen.

Uit die omstandigheden kan worden afgeleid dat het minder goed gaat met de patiënt en dat hij zorg nodig heeft.


Op de zorgkaart staat bijvoorbeeld welke medicatie of welke dwangmaatregelen de patiënt in bepaalde omstandigheden het minst belastend vindt.

Wat is het zogenaamde zorgplan binnen de Wet verplichte ggz?

Het zorgplan geeft een uitgebreide beschrijving van de diagnose, het gedrag, het ernstig nadeel en de verplichte zorg waarvoor de zorgmachtiging voorbereid wordt.

Wie beoordeelt het zorgplan dat is opgesteld door de zorgverantwoordelijke in kader van verplichte zorg binnen Wvggz?

De geneesheer-directeur beoordeelt het zorgplan op de algemene uitgangspunten van de wet: proportionaliteit, subsidiariteit, doelmatigheid en veiligheid.

Wat is bij de uitvoering van de verplichte zorg in kader van Wvggz het uitgangspunt?

Het zorgplan is de basis voor verplichte zorg die kan worden verleend. In het zorgplan staan alle vormen van zorg die de zorgverantwoordelijke nodig vindt om het ernstig nadeel weg te nemen (bijvoorbeeld medicatie, toezicht, opname).

Wat staat in een zelfbindingsverklaring in Wvggz?

De inhoud van deze zelfbindingsverklaring ligt grotendeels in de wet vast. De zelfbindingsverklaring beschrijft:

  1. Onder welke omstandigheden verplichte zorg moet worden verleend om ernstig nadeel te voorkomen.
  2. Welke vormen van zorg en verplichte zorg dan mogen worden verleend.
  3. Hoe lang de verplichte zorg onder die omstandigheden mag duren.
  4. Onder welke omstandigheden de verplichte zorg moet worden beëindigd.
  5. Met welke familieleden en naasten, die belangrijk zijn voor de continuïteit van zorg, contact moet worden opgenomen.
  6. Hoe lang de zelfbindingsverklaring geldig is. Daarvoor is geen minimum of maximum vastgesteld. Dit kan de patiënt samen met zijn zorgverantwoordelijke afspreken.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo