Bipolaire en depressieve stemmingsstoornissen en suïcidepreventie

15 belangrijke vragen over Bipolaire en depressieve stemmingsstoornissen en suïcidepreventie

De DSM-V hanteert twee categorieën stemmingsstoornissen die weer verder onderverdeeld kunnen worden:
  1. Depressieve stemmingsstoornissen
  2. Bipolaire stemmingsstoornissen

Waar kunnen deze stemmingsstoornissen weer in worden onderverdeeld en hoe worden deze groepen ook wel genoemd?

Depressieve stemmingsstoornissen --> unipolair
  • Depressieve stoornis
  • Persisterende depressieve stoornis (dysthemie)

Bipolaire stemmingsstoornissen --> bipolair
  • Bipolaire stoornis
  • Cyclothyme stoornis

Bij de diagnose ernstige depressie is er sprake van een of meer episoden van ernstige depressie zonder dat de patiënt een manie of hypomanie heeft gehad. Een ernstige depressie is het meest voorkomende type diagnosticeerbare stemminsstoornissen. Wat zijn de diagnostische criteria voor een depressie volgens de DSM-V?

  • Vijf (of meer) van de volgende symptomen zijn binnen dezelfde periode van twee weken achter elkaar aanwezig en minstens een van die symptomen is of een sombere stemming of verlies van interesse en plezier
    • Sombere stemming (subjectief of objectief)
    • Duidelijk verminderde interesse of plezier
    • Onbedoelde gewichtsveranderingen
    • Insomnie of hypersomnie
    • Psychomotorische agitatie of sloomheid
    • Vermoeidheid of verlies van energie
    • Gevoelens van waardeloosheid of schuld
    • Verminderd vermogen tot nadenken of concentreren
    • Recidiverende gedachten aan de dood
  • De symptomen veroorzaken lijden of beperkingen op levensterreinen
  • Niet verklaarbaar door fysiologische effecten van een middel of somatische aandoening
  • Geen verklaring door psychotische stoornis
  • Nooit een manische of hypomanische episode geweest

De belangrijkste geestelijke en lichamelijke kenmerken/symptomen van een depressie zijn:
  • Episodes van ernstige depressie
  • Neerslachtigheid
  • Wanhoop
  • Gevoel waardeloos te zijn
  • Verandering van slaappatroon en eetlust
  • Verlies van motivatie en plezier in alledaagse activiteiten
  • Absolute belemmeringen in het dagelijks functioneren

Wat zijn enkele risicofactoren voor een ernstige depressie?

  1. Jongvolwassen zijn
  2. Een lage SES
  3. Gescheiden van een partner zijn
  4. Vrouwelijk geslacht (50% meer kans)
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Een persisterende depressieve stoornis wordt ook wel dysthemie genoemd. We spreken van dysthemie wanneer een patiënt al minstens twee jaar een depressie heeft. Wat is het grootste verschil met een ernstig depressieve stoornis?

Een ernstige depressieve stoornis is relatief korter, maar veel heftiger dan een dysthyme stoornis die betrekkelijk licht en zeurend is.

De diagnostische criteria voor een manie zijn:
  • Een duidelijk herkenbare periode met aan abnormale en voortdurend verhoogde expansieve of prikkelbare stemming, gedurende ten minste een week
  • Tijdens de stemmingsstoornis zijn drie of meer symptomen (7) voortdurend en in belangrijke mate aanwezig

Welke symptomen zijn dit?

  • Grootheidsideeën
  • Afgenomen behoefte aan slaap
  • Spreekdrang
  • Gedachtevlucht
  • Verhoogde afleidbaarheid
  • Agitatie
  • Overmatig bezighouden met aangename activiteiten met kans op pijnlijke gevolgen

Een cyclothyme stoornis wordt gekenmerkt door een chronisch patroon van minder ernstige stemmingswisselingen dan bij bipolaire stoornissen voorkomen. Wat zijn specifieke kenmerken bij deze soort stoornis?

  • De minder ernstige stemmingswisselingen houden ten minste twee jaar aan
  • Periodes waarin de stemming normaal is, duren zelden of nooit langer dan +/- 2 maanden
  • Het is de meest voorkomende vorm van bipolaire stoornissen en heel ingrijpend op iemands leven

Genetische factoren en neurotransmitters spelen in het bijzonder een belangrijke rol bij het ontstaan van depressieve stoornissen. Zo is er gebleken dat enkele variaties in bepaalde genen die de activiteit van serotonine reguleren van invloed zijn op de kans op depressie in stressvolle situaties.

Wat zijn enkele biochemische factoren die van invloed zijn op het ontstaan van depressie en/of bipolaire stoornissen?

  • Bij een depressie is met name de serotonine verlaagd
  • Mensen met een stemmingsstoornis hebben vaak een kleinere omvang en lagere metabole activiteit van de prefrontale cortex en het limbisch systeem (betrokken bij denken en stemming)
  • Mensen met een bipolaire stoornis hebben verlies van hersencellen in delen van de hersenen die betrokken zijn bij stemmingsregulatie
  • Een verstoorde rol van eiwitten en een verstoorde activiteit van het hormoonstelsel
  • Erfelijkheid (bij bipolaire stoornissen nog grotere rol dan bij depressieve stoornissen)

Depressie kan onder andere behandeld worden antidepressiva. Antidepressiva kan worden onderverdeeld in:
  • Tricyclische antidepressiva (TCA's)
  • Monoamineoxidaseremmers (MAO-remmers)
  • Selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's)


Wat is de algemene werking van antidepressiva en wat is een specifiek/belangrijk kenmerk van elke soort antidepressiva?

Antidepressiva verhogen (indirect) de werking en effectiviteit van belangrijke neurotransmitters (vooral serotonine) doordat ze de gevoeligheid van postsynaptische neuronen voor deze neurotransmitters veranderen.

Tricyclische antidepressiva (TCA's): zijn zeer giftig, wat de kans op overdosis zeer groot maakt!

Monoamineoxidaseremmers (MAO-remmers): worden minder vaak toegepast vanwege het feit dat ze ernstigere interacties vertonen met bepaalde voedingsmiddelen en alcoholische dranken

Selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's): verbeteren niet alleen de stemming, maar elimineren ook de wanen die met een ernstige depressie gepaard gaan

Een bipolaire stoornis kan medicamenteus behandeld worden met lithium, anti-epileptica en antipsychotica. Lithium wordt het meest gebruikt, maar is zeker niet zonder risico's. Wat is het gevaar van lithium?

Lithium heeft een zeer smalle therapeutische breedte en heeft al vrij snel toxische effecten of andere bijwerkingen. Dit verklaart veel therapieontrouw.

De term suïcidaal gedrag verwijst naar het geheel aan gedachten, voorbereidingshandelingen en pogingen die een zekere intentie uitdrukken om zichzelf te doden. De term gedrag verwijst zowel naar handelingen als naar gedachten. Suïcide is vaak erg lastig te voorspellen. Wat kunnen belangrijke signalen zijn om op te letten?

Bijvoorbeeld:
  • Praten over dood te willen
  • Zoeken naar een manier om dood te gaan
  • Praten over gevoelens van hopeloosheid of doelloosheid
  • Praten over gevoel van ondraaglijke pijn
  • Zeggen een ander tot last te zijn
  • Toename gebruik alcohol of drugs
  • Angstig of geagiteerd gedrag
  • Te weinig of te veel slapen
  • Terugtrekken of geïsoleerd voelen
  • 'Niet pluis' gevoel
  • Belangrijke bezittingen weggeven

Depressieve stoornissen kunnen het best worden verklaard aan de hand van complexe interacties van biologische en psychosociale invloeden. Bij de behandeling van depressieve stoornissen is het gebruikelijk om met de 'lichtste' behandeling of interventie te starten. Wat is de juist oplopende ladder hiervoor?

  1. Steun of psycho-educatie en verandering van leefstijl
  2. Psychotherapie en/of medicatie
  3. Elektroconvulsietherapie, nervus vagus stimulatie of deep brain stimulation

Volgens de psychodynamische theorie is depressie een woede die naar binnen is gericht (zelfhaat) in plaats van tegen dierbaren en ontstaat een bipolaire stoornis vanuit de verschuivende dominantie van de persoonlijkheid van het individu tussen het ego en superego.

Wat houdt het bij de psychodynamische theorie behorende begrip Self-focusing model in?

Het Self-focusing model bestudeerd hoe mensen na een verlies hun aandacht verdelen:

Mensen die vatbaar zijn voor depressie zijn na een verlies gericht op herstel van de relatie in plaats van op erkenning en doorgaan met het leven en mensen gaan volledig de focus op zichzelf leggen: 'had ik maar...', waardoor schuldgevoel ontstaat dat uiteindelijk resulteert in depressie.

Het doel van behandeling van depressie bij de psychodynamische therapie, is inzicht geven in ambivalente gevoelens ten opzichte van belangrijke verloren mensen in het leven van die persoon. Hierdoor kunnen gevoelens verwerkt worden en de woede naar buiten gericht worden.

Interpersoonlijke psychotherapie (IPT) is een kortdurende therapie die zich richt op de huidige interpersoonlijke relaties van de patiënt. Wat is een overeenkomst met psychodynamische therapie en wat is een verschil hiermee?

Overeenkomst: ervaringen in de vroege jeugd en hardnekkige persoonskenmerken zijn van invloed op psychologische problemen.

Verschil: bij IPT ligt de nadruk meer op de huidige relaties van de patiënt dan op de onbewuste interne conflicten die tijdens de jeugd zijn ontstaan.

De humanistische theorie gaat ervan uit dat mensen depressief worden wanneer we geen betekenis meer aan ons leven kunnen geven of geen authentieke keuzen kunnen maken die tot zelfvervulling leiden. De leertheorie zegt, in tegenstelling tot bovengenoemde, dat depressie een gevolg is van een verstoring van het evenwicht tussen gedrag en bekrachtiging.

Wat wordt hiermee bedoeld?

Wanneer er een gebrek aan beloning is, resulteert dit in minder motivatie voor iemand. Hierdoor wordt de depressie opgewekt. Vervolgens wordt iemand inactief en trekt zich terug, waardoor er nog minder gelegenheid voor bekrachtiging is en de depressie nog erger wordt.

Antidepressiva heeft tijd nodig om in te werken. Dit duurt ongeveer twee weken. Wat is hier het gevaar van?

De motorische ontremming gebeurt wel gelijk, maar de stemming blijft nog wel even somber. Wanneer iemand niet meer passief is, is dit een reden om de eerste weken extra alert te zijn op suïcidaliteit.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo