Standen en klasse - Sociale mobiliteit: van geslaagd burger tot aristocraat

7 belangrijke vragen over Standen en klasse - Sociale mobiliteit: van geslaagd burger tot aristocraat

Een van de opmerkelijke evoluties in de West-Europese samenleving sinds de Late Middeleeuwen, was de toenemende sociale diversificatie binnen vanuit de derde stand. Het was een ontwikkeling die niet zonder gevolgen bleef voor de andere 2 standen. Leg uit.

  1. Middengroep:
    • Nieuwe categorieën
    • Elite van kooplieden- ondernemers (door het toenemende handelskapitalisme)
    • Door hun financiële slaagkracht speelde zij ook vaak een politieke rol.
    • Een zelfbewuste klasse die prat ging op haar maatschappelijk belang: door mecenaat en het uitoefenen van publieke functies
  2. Geschoolde ambtenaren of juristen
    • Vaak afkomstig van een bescheiden milieu, die door hun studie en deskundigheid sociale promotie konden maken.
    • Een omvangrijke en aanzienlijke elite met een duidelijk politiek profiel

Naar het einde van de 16de eeuw streefden deze 2 groepen naar een opname in de adelstand na. Wat waren de gevolgen?

  1. Veel handelaars en industriëlen die stopten met hun gewaagde economische activiteiten en hun kapitaal investeerden in veilige renten en onroerend goed of een administratieve carrière begonnen à in de hoop om in de adelstand opgenomen te worden.
  2. Bewuste keuze of gedwongen door de politieke en militaire omstandigheden?

Toch konden kapitaalkrachtige burgers of
ambtenarenfamilies in een paar
generaties tijd de adelstand bereiken.
Vorsten konden ook hieruit hun voordeel halen. Wat waren de 2 voordelen?


  1. Het was een middel om trouwe en dienstbare leden van de derde stand te belonen
  2. Zo kon de politiek soms moeilijke adelstand verruimd worden met lieden die het vorstelijk gezag genegen waren.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

In veel West-Europese landen ontstond vanaf de tweede helft van de 16de eeuw een nieuwe adel naast de oude adel. Waren ze gelijk?

  • Juridisch gelijk met elkaar
  • Sociologisch onderscheid bleef duidelijk merkbaar
    • Het misprijzen onder de oude adel voor de nieuwadelijke bleef lang bestaan

Ondanks de reserveren en afkerigheid tegenover nieuwkomers had de aristocratie nood aan een instroom van buiten de eigen stand. Waarom?

Niet alleen om een genetische verschraling en zelfs uitsterven tegen te gaan, maar ook vanuit financiële overwegingen. Niet alle adellijke fortuinen wisten de tijd ongeschonden te doorstaan en bovendien bestonden er in de oude adel grote onderlinge verschillen inzake rijkdom. Huwelijke tussen partners uit de oude en denieuweadel kwamen steeds meer voor.
(vooral oudadellijke man met een nieuw
adellijke vrouw)

De verbreding van de adelstand had ook gevolgen voor de clerus. Wat waren de 2 gevolgen?

  1. Traditioneel waren de hoogste kerkelijke ambten en waardigheden voorbehouden voor de jongere zonen van de hoogadellijke geslachten.
  2. 16de eeuw: ook leden uit de nieuwe adel, vooral wanneer voor belangrijke functies ook een diploma vereist was (na het Concilie van Trente)

Wat waren de gevolgen van de sociale mobilisatie?

  1. Het Noorden:
    • De commerciële en technologische knowhow van de koop- en ambachtslui en intellectuelen werd overgebracht economische opgang van de Republiek (de Gouden Eeuw)
    • Centrale rol in de internationale politiek
    • Koloniaal en wereldwijd handelsimperium (VOC)
  2. Het Zuiden
    • Een ware aderlating.
    • De positie van Antwerpen als vooraanstaand centrum van internationale handel wordt overgenomen door Amsterdam.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo