Van dialect naar ABN naar Poldernederlands - Over ontstaan, opkomst en verloop van onze omgangstaal

17 belangrijke vragen over Van dialect naar ABN naar Poldernederlands - Over ontstaan, opkomst en verloop van onze omgangstaal

Wat is de geschiedenis van ABN?

Is product van 80-jarige oorlog. Doel was staatkundige eenheid (Republiek der Verenigde NL Provincien). Streven naar eenheid kreeg ook talige component.

Waardoor werd de behoefte aan een uniforme(re) taal nog sterker?

Onder invloed van de vrijheidsstrijd. Schrijvers, taalliefhebbers en taalkenners gingen discussies aan en publiceerden spellingwijzers en grammatica's. Bekend zijn de 'letterkunstige vergaderingen' van 1622-1623 (oa. met Hooft en Vondel).

Welke weg is gevolgd naar die eenheidstaal?

Neem van elk dialect de elementen die ons bevallen en geschikt lijken. Dit leverde mislukte pogingen op. Gefabriceerde talen redden het meestal niet.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Waarom was 't Gemeenlandsche Dialect wel succesvol?

Was al voornamelijk bestaande omgangstaal van het economisch sterkste gewest, namelijk Holland.

Wanneer werd de bemoeizucht met de schrijftaal sterker?

In de tijd na Vondel. Balthazar Huydecoper (1695-1778) begon Vondel te kapittelen vanwege vermeende taalfouten. Huydecoper had veel gezag en heeft nog steeds invloed (hij werd later taaldespoot genoemd). Enkele stokpaardjes: 'meer dan', onderscheid tussen 'hun' en 'hen', en 'de vrouw met wie ik verkeer' ipv 'de vrouw waarmee ik verkeer'.

Wie maakte in de 19e eeuw een begin met het eerherstel van 't gesproken NL?

Jacob van Lennep (1802-1868) in 'De Vermakelijke Spraakkunst'.

Wie was de kampioen van de opvatting 'schrijf zoals je spreekt'?

Multatuli (1820-1887) met z'n "Ideeen'.

Wat gebeurde aan t einde van de 19e eeuw?

Dan laten taalkundigen als Kollewijn van zich horen, die de spelling drastisch willen laten aansluiten bij 't verzorgde spreken en die ook allerlei naamvals-ennen wilden afschaffen.

Waarvoor pleitten deze taalkundigen eind 19e eeuw?

Voor t ophouden met t wezenloze gebruik van t voornaamwoord 'haar' bij de namen van voorwerpen, die in t verleden van t vrouwelijk geslacht waren. En passant krijgt dat "Verzorgde NL' ook een nieuwe naam: ABN. 

Waardoor kreeg de verspreiding van het ABN een belangrijke impuls?

Door de invoering van de leerplicht in 1900, nadat al eerder de opleiding voor onderwijzers sterk verbeterd was.

Wat is de spellingwijziging van minister Marchant uit 1934?

Schrappen van spellingwijzen die niet meer aansloten bij de beschaafde uitspraak, zoals de afschaffing van 'sch' in woorden als visch, mensch etc.  Ook t onderscheid tussen de 'o' van roken en de 'oo' in oogen werd geschrapt, net als t onderscheid tussen de 'e' van rekenen en die van teekenen.

Wat zien we na de tweede Wereldoorlog?

Toenemende waardering van de geschreven vorm van het NL (Algemene Nederlandse Spraakkunst) en het gewicht dat aan de spelling wordt toegekend.

Wat is de recente ontwikelling bij de spellinguitspraak?

Een onevenredig groot ontzag voor de geschreven vorm van het NL. Deze spellinguitsprekers lezen letters ipv woorden. Ook worden de volle vormen van de voornaamwoorden steeds vaker gebruikt, ook als die geen klemtoon hebben: mag jij komen ipv mag je komen, etc.

Wat zegt de taalkundige relativiteitstheorie?

Als hoorder en spreker gelijkelijk veranderen (en dat doen ze altijd) verandert er niks aan de waardering van een 'taalvarieteit'.

Waardoor gaat t Vlaamse NL qua uitspraak steeds meer verschillen van t NL NL?

Komt door verschil in ontwikkeling van t ABN. In NL verloopt die dynamischer dan in Vlaanderen. Vlaamse nieuwslezers spreken nog zelfde NL als die van 30 jaar geleden. Inmiddels ontstaat nieuwe omgangstaal in Vlaanderen met Brabantse dialectkenmerken: Schoon Vlaams (oa. in soapseries).

Wat is Poldernederlands (sinds 1970)?

Een subvariant van het ABN met wijdere tweeklanken (dichtbaai ipv dichtbij, baien ipv buien, kaaud ipv koud. Ook de Gooise 'r' wordt er wel toe gerekend.

Welke pendulebeweging vertoont de geschiedenis van t ABN?

17e eeuw Vondel: bij schrijftaalnorm rekening gehouden met gesproken vorm; 18e eeuw (Huydecoper):nadruk op geschreven vorm; 19e eeuw (Multatuli): balans weer naar spreektaal; 20e eeuw: geschreven vorm meeste aandacht.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo