Critical rationalism - Rationality principle in social science

7 belangrijke vragen over Critical rationalism - Rationality principle in social science

Wat schreef Popper tijdens WOII

Popper vluchtte in 1937, een jaar voor de Anschluss, van Oostenrijk naar Nieuw-Zeeland. De annexatie van Oostenrijk zorgde ervoor dat hij zich niet alleen meer bezighield met de wetenschap, maar ook met sociale en politieke onderwerpen. Tijdens WOII schreef hij twee invloedrijke werken: The Poverty of Historicism en The Open Society and Its Enemies. Met name deze laatste wees gesloten totalitaire samenlevingen af. In beide werken breidde hij zijn falsificatiemodel uit van de natuurwetenschap naar de menswetenschap en verkende de sociale en politieke implicaties hiervan.

Waarop waren deze twee boeken een aanval?


Volgens historicisme ontwikkelt de geschiedenis zich volgens vaste wetten. Het is het primaire doel van de menswetenschap om die onveranderlijke wetten te formuleren om veranderingen in de samenleving te kunnen voorspellen. Zijn twee boeken waren een frontale aanval op historicisme. Volgens het historicisme betekent de grote variatie in historische omstandigheden (die bijvoorbeeld per land en tijd erg verschillen) dat de experimentele methode van de natuurwetenschappen niet toepasbaar zijn op de sociale wetenschappen. De sociale wetenschappen hebben volgens de historicisten dus een eigen toolkit nodig om de historische wetten te ontdekken: de verstehende methode.

Wat wil de sociale wetenschapper net als de natuurwetenschapper?


De sociale wetenschapper wil net als de natuurwetenschapper de toekomst kunnen voorspellen. Als astrologie zonsverduisteringen kan voorspellen, waarom de sociale wetenschap dan geen revoluties? Daarmee levert historicisme de basis voor wat Popper ‘Utopische constructie’ noemt: de poging om de hele maatschappij opnieuw te ontwerpen volgens een grote blauwdruk. Met deze wetten van de samenleving zal de Utopisch sociaal wetenschapper nooit twijfel of discussie toestaan, en het zal nooit zijn falen toegeven. Door de maatschappij volgens de Waarheid in te richten, leidt dit snel naar een totalitair systeem.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Waarom mag een sociale wetenschapper zijn uitkomsten geen wetten noemen naar trends?

Aangezien sociale systemen erg complex zijn, kan men in de sociale wetenschap wel algemene beweringen doen, maar de uitkomsten zijn nooit zeker. Men mag ze dan ook geen wetten noemen maar trends. Trends zijn het resultaat van statistische instrumenten en ze laten een patroon zien in de beschikbare data. Ze kijken achteruit, maar zeggen niets over de toekomst. Wetten zijn wel universeel en zeggen dus iets over de toekomst.

Wat vereist de houding van een sociale wetenschapper?

Sociologische of economische voorspellingen doen is erg moeilijk. Iedere interventie in het sociale of economische systeem heeft onverwachte en onbedoelde bijeffecten. Met onze beperkte cognitieve capaciteiten zien we vaak allerlei complicaties en bijeffecten niet die wel belangrijk zijn. Dat zien we pas achteraf. Een complexe wereld die bestudeerd worden door feilbare mensen vereist een kritische houding, niet alleen in de wetenschap, maar op alle gebieden van het menselijk leven, van politiek tot zaken.

Wat maken we om menselijke en sociale situaties te begrijpen?

Om menselijk gedrag en sociale situaties te begrijpen, maken we modellen die geconstrueerd zijn volgens situationele beschrijving en analyse: wat is de situatie waarin een persoon zich bevindt? Men moet ook een analyse bieden van wat de juiste handeling is in de betreffende situatie. Volgens het rationaliteitsprincipe handelen mensen op een manier die adequaat of passend is in de situatie. Zo kun je vrij eenvoudig en goed voorspellen wat toekomstig gedrag zal zijn.

Mogen we echter elke menselijke handeling aan de hand van het rationaliteitspoor of verklaren?

Het is op zijn zachtst gezegd nogal vreemd dat Popper het rationaliteitsbeginsel aanhangt. Mensen gedragen zich namelijk niet altijd rationeel. Vaak gedragen ze zich niet in overeenstemming met de situatie. Als het principe onderworpen is aan falsificatie, zou dan de conclusie niet moeten zijn dat het rationaliteitsbeginsel in feite gefalsifieerd is en verworpen moet worden?

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo