Kritische theorie - Marxisme, taal en literatuur: Luckacs, voloshinov, Baktin

Gyorgy Lukacs

In 1916 publiceerde hij een klassieke studie van de roman

Het boek is hegeliaans-dialectisch; bovendien is het een van de eerste serieuze studies van de roman. Die als inferieur literaire genre werd beschouwd

Ze zijn niet historisch bepaald, maar ook onderworpen aan de geschiedenis dialectiek.

Homerus zijn ontstaan in een wereld die nog in een zichzelf besloten geheel was, ordentelijk en overzichtelijk. De moderne roman is de uitdrukking van van een transcendentale dakloosheid die de moderniteit kenmerkt

Ze is ontstaan in een goddeloze wereld; een tijdperk waarin waarin de afgesloten en ordentelijke en totaliteit van de wereld voorheen was uit haar voegen begint te barsten. 

Ze gaan niet overeen individuele held, maar over de lotgevallen van een hele volk

In de roman staan staan de contingente moderne wereld en het van anderen vervreemde en naar zingeving- en zo doende problematisch geworden- individu en wisselwerking met elkaar

het wordt bepaald door geschiedenis filosofische gegevenheden en hun doorwerking en het bewustzijn; maar deze worden weerspiegeld in de formele kenmerken van beide genres

Epos handhaaft strikte versvorm, terwijl de roman proza in verschillende registers gebruikt

Hij herformuleerde zijn historische ideeën over de opkomst van de roman in expliciet historische materialistische termen.

Volgens hem is dat, evenals de geschriften van Dilthey , meer op intuïties dan op methode gebaseerd en bezondigt het zich als arbitraire typologieën en voortijdige generalisaties. 

Hij merkt op dat hij in de theorieën van de roman als een van de eerste geestenwetenschappelijke methoden van kantiaanse naar hegiaanse benadering verschuift.

Hij doet dit door esthtetisce  categorieën consequenter te historiseren dan Dilthy dat had gedaan en door literaire genres zoals  epos, drama en roman in samenhang met specifieke historische tijdperken te analyseren

Hij koppelt de opkomst van de historische roman aan concrete maatschappelijke realiteiten, zoals het ontstaan van de burgerlijke kapitalistische samenleving in West en Midden Europa.

een nieuw historisch bewustzijn

Wel, omdat het een genre was dat tot aan de mislukte revoluties van 1848 ook een progressieve sociale kracht was, ook als het schijn heeft

Hij beschouwd het als een revolutionaire vernieuwing, omdat ze een kritiek op de burgerlijke samenleving bevatten

Formele experimenten van literaire modernisten als Kafa en Joyce geschiedenis  als te veel gepreoccupeerd met het subjectieve individuele bewustzijn en te weinig 

Ze bieden beter inzicht in de moderniteit en in de verborgen sociale krachten die het individuele bewust zijn vormen.

Elke aandacht voor het feit dat historische roman dikwijls een verheerlijking van het nationale verleden predikt, en zodanig onlosmakelijk verbonden is met het romantische nationalisme

Ze neigen ernaar het nationalisme af te doen als niet meer dan een verwerpelijke bourgeoisideologie

 hij beschouwt de bewustzijn van de mens bepaalt door hun sociale bestaan in plaats van omgekeerd

Een marxistische-dialectische  orthodoxie heerste er nog niet. Taalkunde, literatuurwetenschap en folkerenonderzoek, bloeide om naar zwijgen van kunsten zelf, waarin vernieuwers als S. Einstein, in de film en Vladimir Majakowski en Anna Akhmatov relatief veel ruimte hadden

Over de plaats van taal in het marxisme en vooral door literatuurwetenschapper Bakthin en taalkundige V.N Voloshinov

Dat taal en andere tekens niet simpelweg onderdeel zijn van de ideologische bovenbouw: Taaltekens zijn materiele objecten met een specifieke functie (net als gereedschappen)

Ja het bewustzijn kan slechts ontstaan en tot een factor van belang worden in de concrete belichaming van tekens. Bewustzijn is dus verbaal geconstitueerd en het woord is in zijn materiële hoedanigheid het ideologische fenomeen bij uitstek.

materiële en fysieke interactie tussen individuen, die niet kan worden herleid tot mentale termen van de psychologie, zoals de collectieve ziel of volkgeest.

met een taalfilosofie

Zijn talige wending zwakt ook het strikte onderscheid af tussen materiële basis en ideologische bovenbouw en hij ontkent dat de bovenbouw mechanisch  door materiële factoren wordt veroorzaakt.

Het marxistische verklaring van het verschijnen in de 19e eeuwse Russische roman de 'de overbodige mens' en dat de opkomst van zulke literaire figuren rechtstreeks door economisch verval zou zijn veroorzaakt. Daarnaast is de zegt de samenhang nog niets over de specifieke artistieke functie die de mens in een specifieke roman heeft.

door  onherleidbare materiaal en sociaal karakter kan ook ideologie onmogelijk tot individuele of collectieve psychologie worden herleid worden, maar ze moeten in semiotische termen van tekens worden beschreven.