Hoe komt wetenschappelijke kennis tot stand? - Wetenschappers (uit )

55 belangrijke vragen over Hoe komt wetenschappelijke kennis tot stand? - Wetenschappers (uit )

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had Thales? (3)

- Hij zag natuurverschijnselen voor wat ze waren, in plaats van kwade voortekenen, gezonden door de goden.
- Door zich af te vragen waardoor bepaalde fenomenen ontstaan, stond hij aan de basis van het ontwikkelen van wetenschappelijk denken.
- Door eerst een hypothese op te stellen en vervolgens met waarnemingen deze te toetsen, beweerde hij tot kennis te komen.

Welke ontdekking had Thales gedaan?

Hij bewees de waarde van zijn onderzoeksmethode door correct te voorspellen wanneer er een zonsverduistering zou plaatsvinden. Hij deed dit in 585 voor Christus. Observatie had geleerd dat zonsverduisteringen ca. elke 19 jaar plaatsvonden. De verklaring voor deze cyclus heeft hij echter nooit doorgrond.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had Pythagoras? (3)

- Hij was ervan overtuigd dat de hele wereldorde, de
‘kosmos’, op getalsmatige verhoudingen berust. Dat duidt op wetmatigheden die via de wiskunde ontdekt kunnen worden.
- Zintuigelijke waarnemingen leiden niet tot kennis, het draait om "zuiver denken". Daarvoor was waarneming niet nodig, meende hij.
- Intuïtie is superieur ten opzichte van observatie.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Welke twee ontdekkingen had Pythagoras gedaan?

- De stelling van Pythagoras.
- Pythagoras was onderdeel van een geheime orde die de geheimen van de wiskunde wilde ontsluiten. Zo kwam de orde tot de ontdekking dat de natuur volgens vaste getalsmatige verhoudingen was vormgegeven. Zo kwam hij tot de ideale vorm/verhouding: de gulden snede.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had Hippocrates? (3)

- Zijn werkwijze leek vooral op Thales.
- Door te zoeken naar oorzaken van ziekten legde hij de basis voor de medische wetenschap. Hij koppelde geneeskunde hiermee los van religie.
- Hij ging empirisch te werk: kennis was het product van ervaringen. Door een veelvoud aan patiënten te onderzoeken en te behandelen (= empirisch werken).

Welke twee ontdekkingen had Hippocrates gedaan?

- Hij ontwikkelde manieren om in een vroeg stadium ziektebeelden te herkennen, het verloop te voorspellen en daarmee verspreiding van ziekten te voorkomen.
-  Hij stelde dat er vier soorten lichaamssappen waren: bloed, slijm, geel en zwart gal. Een verstoring van de balans tussen deze sappen zou een veelvoud aan ziekten kunnen veroorzaken.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had Plato? (3)

- Zijn werk was voornamelijk van filosofische aard.
- Dialectische methode: door vraag en antwoord trachtte hij zijn theorieën vorm te geven.
- Wat wij zien is eigenlijk niet echt, volgens Plato. De echte wereld is te vinden in de geest.

Welke ontdekking had Plato gedaan?

- Door de dialectische methode kwam hij ook op zijn beroemde “allegorie van de grot”. Hierin maakte hij onderscheid tussen de werkelijkheid en wat de mens daarvan meekrijgt. Wat wij zien is eigenlijk niet echt, volgens Plato. De echte wereld is te vinden in de geest.
- Hiermee legde hij de basis voor het idealisme. Dit werk is zowel wetenschapsfilosofisch als maatschappijkritisch van groot belang.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had Aristoteles? (5)

- Hij keerde zich af van Plato door het idealisme te verwerpen. In plaats van te filosoferen over de ideale vorm was Aristoteles gericht op de wetenschapspraktijk.
- Aan elk proces ligt volgens Aristoteles een premisse ten grondslag: als dit, dan dat.
- Een theorie volgt altijd uit een feit.
- Er moet gezocht worden naar causaliteit om echt tot begrip te komen.
- Hij was overtuigd van het geocentrisme.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had Herodotes? (3)

- Herodotes voldoet wel aan de eisen die bij een “echte” historicus horen. Hoewel hij niet deed aan hedendaagse bronnenkritiek en soms zelf als lichtgelovig was, kan Herodotes worden gezien als de eerste historicus. 
- Hij richtte zich op “hoe het werkelijk geweest was”. Om daar achter te komen, diende er gedegen onderzoek (historiai) gedaan te worden. Het was van groot belang dat er gezocht werd naar feiten en dat er kritisch werd omgegaan met het gebruik van bronnen.
- In zijn werken besteedde Herodotes ook aandacht aan de aardrijkskunde en cultuur.

In welke tijd leefde Thucydides?

- De oudheid: 3000 v. Chr. - 500 A.D.
- Hij leefde van 455 - 396 v. Chr.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had Thucydides? (4)

- Het doel van Thucydides was om het verleden te bestuderen zodat het een leidraad kon vormen voor toekomstige generaties. Daartoe moest de waarheid gevonden worden. Goden, legenden, ‘van-horen-zeggen’ en propaganda speelden geen rol in zijn historische werken.
- Hij ging zorgvuldig en objectief om met zijn bronnen.
- Als eerste historicus maakte hij principieel onderscheid tussen oorzaken en aanleiding.
- Hij ging in op de achterliggende motieven van de betrokken partijen.

Wat was het belangrijkste werk van Thucydides?

Als hooggeplaatste Athener had hij toegang tot alle lagen van de bevolking. Dat heeft hem in staat gesteld zo veel mogelijk waardevolle informatie te verzamelen voor zijn belangrijkste werk: De Peloponnesische oorlog.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze hadden de Arabieren? (5)

- Ze konden de Grieken niet overtreffen op natuurwetenschappelijk gebied.  
- Meeste Griekse ontdekkingen werden overgenomen.
- Op gebied van geesteswetenschappen waren ze ver ontwikkeld.
- Kritische blik op de rol van God in de menselijke geschiedenis.
- Er werd gezocht naar feiten en waardenoordelen werden zoveel mogelijk vermeden.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze hadden de monniken? (2)

- Werken van klassieke denkers uit de Oudheid lagen opgeslagen in kloosters en werden eeuwenlang (selectief) bestudeerd en overgeschreven.
- Moest passen binnen de christelijke leer en mocht het geloof op geen enkele wijze tegenspreken.

Wanneer leefde Aristardum?

De oudheid: 3000 v. Chr. - 500 A.D.

In welke tijd leefde Thomas van Aquino?

De middeleeuwen: 500 - 1500.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had Thomas van Aquino? (3)

- Hij loste het probleem van de spanning tussen verstand en geloof op door ze los te koppelen.
- Kennis is het gevolg van zintuigelijke ervaring en redeneren.
- Het geloof was dus losgekoppeld van het redeneren, dus kon nieuwe kennis het geloof niet aantasten.

In welke tijd leefde Jacob van Maerlant?

- De middeleeuwen: 500 - 1500.
- Ergens rond 1270, want toen schreef hij Der naturen bloeme, een natuurencyclopedie bestaande uit dertien boeken (hoofdstukken).

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had Jacob van Maerlant? (2)

- Hij maakte gebruik van gezaghebbende wetenschappelijke werken.
- Hij laat stukken weg die hij niet belangrijk vindt uit bronnen en zet soms vraagtekens bij de betrouwbaarheid van zijn bron.

Wat was het werk van Jacob van Maerlant?

- Hij schreef Der naturen bloeme rond 1270.
- Dertien boeken (hoofdstukken), 16.500 versregels.
- Belangrijkste bron: De natura rerum van geleerde Thomas van Cantimpré (geschreven tussen 1225 en 1241).
- Gaat over elk soort van leven die je kan bedenken, van mensen die ouders doden tot reuzen en dwergen.
- Gold als serieuze wetenschap in de 13e eeuw.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had Copernicus? (3)

- Hield zich bezig met wiskunde en sterrenkunde.
- Kon theorie Ptolemaeus niet wiskundig uitleggen, vanwege beperkte middelen om observaties te maken van het heelal.
- Hij kon zijn werk niet publiceren, omdat het tegen de kerk in ging. Later is het toch gepubliceerd als theorie.

In welke tijd leefde Galileo Galilei?

De Renaissance: 1400 - 1600.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had Galileo Galilei? (3)

- Alleen wiskunde kon duidelijk maken hoe de hemellichamen bewegen. Omgangstaal, waarneming en gezond verstand zijn daartoe ontoereikend.
- Beschouwde de natuur als een machine. Hiermee was hij een erfgenaam van Pythagoras.   
- Hij keek niet beter dan zijn voorgangers, maar vooral anders.

Welke twee ontdekkingen had Galileo Galilei gedaan?

- Hij bevestigde de bevindingen van Copernicus met dank aan zijn telescoop.
- Hij ging bij bevestiging niet alleen in op de positie van de aarde ten opzichte van de zon, maar ook op zijn theorie over eb en vloed waarmee hij meende te bewijzen dat de aarde beweegt.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had Erasmus? (2)

- Hij was een Nederlandse humanist.
- Humanisten onderwierpen zelfs de Bijbel aan een kritische blik. Door terug te keren bij de bron (AD FONTES) trachtten ze te achterhalen wat er werkelijk in de Bijbel moest staan.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had René Descartes? (2)

- Zintuigelijke waarnemingen zijn niet betrouwbaar genoeg om kennis aan te ontlenen.
- Zag de wereld als een wiskundig spel. Het doorgronden van deze wiskunde, levert ware kennis op.
- Alleen wiskunde geeft absolute zekerheden omdat deze is gebaseerd op logisch redeneren.
- Elk onderzoek begint bij twijfel. Het doel is tot ontwijfelbaar bewijs te komen. Alleen dan is de waarheid duidelijk.
- Bestaan van God ontkent hij niet, maar hij maakt onderscheid tussen het wereldlijke (het lichaam) en het geestelijke (de ziel). Hierop heeft God geen invloed; het lichaam wordt gestuurd door natuurwetten die door onderzoek bewezen kunnen worden.

Welke drie ontdekkingen had René Descartes gedaan?

- Publicatie: "Verhandeling over de methode". Hierin vraagt hij zichzelf af hoe de mens tot ware kennis kan komen. Zijn antwoord: rationalisme.
- Alles is te betwijfelen, behalve de twijfel zelf. Hierop baseerde hij zijn beroemde uitspraak cogito ergo sum (ik denk dus ik besta).
- De schepping van God werd niet bekritiseerd. Met zijn ideeën ontwikkelde hij een mechanisch wereldbeeld.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had Baruch de Spinoza? (3)

- God en de natuur waren één en dezelfde: de natuur is niet door God geschapen vanuit het niets; God ontstond zodra de natuur ontstond. God is de schepping.
- Deze conclusie over God kwam uit het rationalisme.
- De Bijbel is een fantasievol boek. Alle ideeën van de Kerk waren gebaseerd op verzinsels. Ongelijkheid, posities van koningen en privileges van de kerk waren hiermee irrationeel geworden.

Welke twee ontdekkingen had Isaac Newton gedaan?

- De ontdekking van de zwaartekracht door Isaac Newton wordt wel als hoogtepunt van de wetenschappelijke revolutie gezien. Hij bewees de werking van de zwaartekracht op aarde.
- Hij toonde aan dat hij met zijn theorie alle bewegingen van planeten en sterren kon verklaren.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze hadden (filosofen als) Voltaire en Rousseau? (2)

- De Verlichting is de maatschappelijke richting binnen het rationalisme.
- Niet alleen de natuur, maar ook de maatschappij was geordend volgens wetten, meenden filosofen als Voltaire, Rousseau.

In welke tijd leefde Thomas Hobbes?

- De tijd van Regenten en Vorsten: 1600 - 1700.
- Hij leefde van 1588 tot 1679.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had Thomas Hobbes? (2)

- De natuurstaat van de mens wordt gekenmerkt door vrijheid.
-  De mens streeft van nature ernaar het beste voor zichzelf te bewerkstellingen. Daardoor ontstaat strijd.

Welke ontdekking had Thomas Hobbes gedaan?

Om deze situatie (strijd) te voorkomen is er voor Hobbes maar één oplossing, namelijk een autocratische bewind.

In welke tijd leefde John Locke?

- De tijd van Regenten en Vorsten: 1600 - 1700.
- Hij leefde van 1632 tot 1704.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had John Locke? (2)

- De natuurstaat van de mens wordt gekenmerkt door vrijheid. Die vrijheid garandeert echter geen veiligheid.
- De mensen moeten een contract sluiten met een gekozen regering. Deze regering heeft als belangrijkste taak het beschermen van de gelijke rechten van alle mensen.

In welke tijd leefde Adam Smith?

De Verlichting: 1700 - 1800.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had Adam Smith? (3)

- Verbond idee van vrijheid van economisch handelen aan een ideale maatschappij waar iedereen voldoende middelen kon vergaren om een goed leven te kunnen leiden. Kortom, welvaart voor iedereen.
- Kern: vrije markteconomie.
- Omdat iedereen voor zichzelf zorgt en het beste voor zichzelf wil, leidt dit tot concurrentie.

Welke drie ontdekkingen had Adam Smith gedaan?

- Concurrentie was het cruciale ingrediënt: hierdoor zouden de prijzen laag blijven, tegen een zo hoog mogelijke kwaliteit. Hiermee legde hij de basis voor het klassiek liberalisme.
- Invisible Hand.
- Boek: Enquiry into the nature and causes of the wealth of nations.

Welke drie ontdekkingen had Immanuel Kant gedaan?

- Een te grote nadruk op rationalisme kon volgens Kant nooit goed gaan. Hij voorspelde in feite dat de radicale verlichting (met als belangrijkste doelen vrijheid en democratie) zou leiden tot terreur.
- Zijn werk: Kritiek van de zuivere rede (1781). Hij legt hierin uit dat er grenzen zijn aan het rationalisme.
- Hij was de grondlegger van de eenheid, wat als een belangrijk verklaringsmodel werd gebruikt in de Romantiek.

In welke tijd leefde Johann Wolfgang von Goethe?

In de tijd van Burgers en Stoommachines: 1800 - 1900.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had Johann Wolfgang von Goethe? (1)

Verlang de naar meer inzicht in de verborgen actieve krachten van de natuur en minder zielloze mechanische natuur. Dit noem je romantische zienswijze.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had Schleiermacher? (1)

Stelde dat het noodzakelijk was om teksten in de context van hun tijd te plaatsen. Dit geeft een besef aan dat de menselijke natuurlijk veranderlijk is, onderhevig aan tijd en ruimte. Om werkelijk te kunnen verstehen, moet de onderzoeker zowel kijken naar de tekst op zichzelf (taal, grammatica) als de bedoelingen van de schrijver.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had Dilthy? (3)

- Hermeneutiek onderscheidt geesteswetenschappen van natuurwetenschappen, nadruk ligt bij empirische methode.
- De mens is meer dan enkel een kennend subject met een onveranderlijke geest (Kant); hij moet worden onderzocht vanuit zijn plek in de geschiedenis (veranderlijk), zijn wil, ervaring en verbeelding. Het draait dus om het menselijk leven als geheel.
- Objectieve kennis is mogelijk wanneer de onderzoeker aan zijn eigen historiciteit ontkomt.

In welke tijd leefde Auguste Comte?

- In de tijd van Burgers en Stoommachines: 1800 - 1900.
- Hij leefde van 1798 - 1857.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had Auguste Comte? (3)

- Oervader van positivisme.
- De mensheid maakt drie fasen door: theologische fase, mensheid verklaart verschijnselen bovennatuurlijk; fase waarin abstracte begrippen een rol gaan spelen, maar waarmee met Rede en Ziel verbanden gelegd kunnen worden; (positieve) fase waarin verschijnselen alleen aan andere verschijnselen gekoppeld worden door oorzakelijke verbanden.
- Hoe complexer de wetenschap, hoe moeilijker en dus later het derde stadium bereikt wordt.

In welke tijd leefde Albert Einstein?

De Moderne Tijd: vanaf 1900.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had Albert Einstein? (3)

- Hield van gedachtenexperimenten, die in werkelijkheid niet of zeer moeilijk uitgevoerd konden worden.
-  Verificatieprincipe liep stuk op zijn bevindingen die niet empirisch bevestigd konden worden.
- Hij beriep zich op het falsificatieprincipe.
- Kan gezien worden als anarchistisch denker die afweek van conventies.

In welke tijd leefde Karl Popper?

De Moderne Tijd: vanaf 1900.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had Karl Popper? (6)

- Kennisgroei kan niet plaatsvinden via inductie, maar via deductie.
- Om tot een sluitende methode te komen, moest opnieuw vastgesteld worden wanneer uitspraken wetenschappelijk zijn en wanneer niet.
- Wetenschap moet open staan voor kritiek.
- Theorieën kunnen het best getest worden door experimenten en observaties of door deductief en systematisch te kijken naar mogelijkheid of de theorie verworpen dient te worden. Daarom: cruciale tests.
- Waarnemingen kunnen niet als waardevol beschouwd worden omdat onze waarnemingen bij voorbaat gekleurd zijn.
- Waarneming krijgt betekenis door theorie (deductief).

Welk principe had Karl Popper bedacht?

Falsificatieprincipe: bewijzen dat je theorie niet waar is.

In welke tijd leefden Duhem en Quine?

De Moderne Tijd: vanaf 1900.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze hadden Duhem en Quine? (4)

- Het is niet mogelijk dat hypothesen geïsoleerd onderworpen worden aan verificatie of falsificatie.
- Experimenten op zich kunnen nooit de werkelijkheid laten zien, laat staan of we die werkelijkheid correct kunnen beschrijven, doordat onze taal ontoereikend is of verkeerd wordt gebruikt. 
- De wetenschapper gaat uit van een aantal aannames, die helemaal niet hoeven kloppen. Een experiment kan om een veelvoud van redenen een fout resultaat opleveren.
- Om tot waardevolle uitspraken te kunnen komen, zal er gebruik gemaakt moeten worden van conventies.

Welk soort geloof/denkwijze/werkwijze had Kuhn? (4)

- Kennis en wetenschap kunnen onmogelijk een lineaire ontwikkeling doormaken.
- Paradigma: een algemeen geaccepteerd beeld hoe wetenschap gevoerd moet worden, welke methodes gehanteerd worden en wat de heersende normen en waarden zijn.
- Paradigmawisseling: paradigma kan lang stand houden; pas wanneer de uitdagingen niet meer binnen de heersende theorieën kunnen worden aangepakt en een andere theorie voorhanden is, zal er spraken zijn van een wisseling.
- Paradigmata kunnen onmogelijk vergeleken worden. Theorieën worden enkel begrepen vanuit de betekenis van de gebruikte woorden. Andere theorieën betekent tegelijkertijd een andere betekenis van de gebruikte woorden. Vertalen is zinloos.

Welk principe had Kuhn bedacht?

Het incommensurabiliteitsprincipe: geen sprake van een discussie, maar van twee langs elkaar lopende monologen.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo