Kritiek op de burgerlijke mensvisie - Voorbij de burgerlijke mensvisie: de postmoderne individualisering - Existentiële gevolgen

14 belangrijke vragen over Kritiek op de burgerlijke mensvisie - Voorbij de burgerlijke mensvisie: de postmoderne individualisering - Existentiële gevolgen

1. Welk onderscheid bestaat er tussen de burgerlijke cultuur en de postmoderne of postburgerlijke cultuur?

de burgerlijke cultuur
  • is ascetisch: het maatschappelijk ethos is er rond arbeid en productiviteit gecentreerd.
  • ethiek van de persoonlijkheid is gericht op zelfoverwinning en zelfdisciplinering.
  • belangrijke plaats voor de gezagsverhoudingen.
  • relatief eenduidige maatschappelijke canon van gedeelde waarden


de postburgerlijke cultuur
  • is hedonistisch: waarbij de term hedonistisch louter beschrijvend en niet oordelend gebruikt wordt
  • maatschappelijk ethos is gericht op consumptie
  • ontwikkeling van de persoonlijkheid is gericht op zelfontplooiing en zelfverwerkelijking: alles om voor zichzelf een rijk, boeiend en gevarieerd leven uit te bouwen
  • gezagsverhoudingen en autoriteiten boeten aan belang in
  • sprake van waardepluralisme

Hoe kan het onderscheid tussen burgerlijke en postmoderne cultuur begrepen worden?

Als het onderscheid tussen een ascetische (gericht op zelfdisciplinering) en een hedonistische (gericht op zelfontplooiing) cultuur.

In een postburgerlijke cultuur:
- boeten gezagsverhoudingen en autoriteiten in belang in en heerst er een waardepluralisme.
- verdwijnen Bildung en Beruf. Bildung versmald tot verwerven diploma (meer opleiding dan vorming). Beruf niet meer symbool van de plaats die iemand in de gemeenschap vervult, maar een inwisselbare functie.

'De burgerlijke/moderne cultuur is ascetisch'. Wat betekent dit?


Een eenvoudige maatschappelijke canon van gedeelde waarden:
  • maatschap. ethos is geconcentreerd rond arbeid en productiviteit
  • het verwante arbeidsethos is een ethiek van een persoonlijkheid die op zelfoverwinning en -disciplinering gericht is
  • gezagsverhouding belangrijk.  
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Geïndividualiseerde individuen bevatten existentieel-antropologisch een merkwaardig paradoxale spanning?

1. Existentieel: Het individu wordt auteur van zijn eigen biografie, kiest zelf zijn omgeving.
2. Theoretisch: er is een alteriteit die ons ontsnapt en waar wij geen greep op krijgen.

2 opties:
- Wie de spanning van de individualisering niet aan kan: behoefte aan psychologische, therapeutische begeleiding, vandalisme, hooliganisme, criminaliteit. Gevaar van uitsluiting.
- Wie de spanning wel aan kan: ontplooiing van het multiple zelf -> spectaculaire biografieën.

2. Waarom kan een burgerlijke cultuur als ascetisch worden gekwalificeerd?

  • De burgerlijke cultuur is ascetisch omdat het maatschappelijk ethos er rond arbeid en productiviteit is gecentreerd (accumulatie van kennis, kapitaal en goederen).
  • Het daarbij horende arbeidsethos uit zich in een ethiek van persoonlijkheid die op zelfoverwinning en zelfdisciplinering gericht is.
  • gezagsverhoudingen zijn belangrijk.
  • er is sprake van gedeelde waarden.

De postmoderne/postburgerlijke cultuur is hedonistisch. Wat betekent dit?

  • maatschappelijke ethos is gericht op consumptie
  • ontwikkeling van persoonlijkheid gericht op zelfontplooiing en -verwerkelijking.
  • er heerst een waarde pluralisme
  • uithollen/verdwijnen van Bildung en Beruf , opleiding is gericht op verwerven competentie
  • individualisering

3. Wat is de notie waarmee het verschil tussen de burgerlijke en postburgerlijke cultuur wordt samengevat?

Individualisering: postburgerlijke individuen zijn geïndividualiseerde individuen.

Noem drie kenmerken van de ascetische -burgerlijke cultuur

  • Maatschappelijke ethos rond arbeid en productiviteit (kennis, kapitaal, goederen)
  • Persoonlijkheid gericht op zelfoverwinning en -disciplinering
  • Belangrijke rol gezagsverhoudingen

3. Waarom kan een postmoderne cultuur als hedonistisch worden gekwalificeerd?

  • Het maatschappelijk ethos is veeleer op consumptie gericht.
  • De ontwikkeling van het individu is gericht op zelfontplooiing en zelfverwerkelijking.
  • Gezagsverhoudingen en autoriteiten boeten in
  • Er heerst waardepluralisme.

Geïndividualiseerde individuen bevatten een merkwaardige paradox?

de postmoderne individu begrijpt zich zelf als een innerlijk gedifferentieerd subject dat in hoge mate door andere instanties dan zich zelf bepaald wordt en feitelijk  op geïndividualiseerde wijze zijn bestaan leidt.

Noem drie kenmerken van de hedonische - postburgelijke cultuur

  • Gericht op consumptie
  • Zelfontplooiing, verwerkelijking - Kansen benutten om rijk, boeiend en gevarieerd leven bouwen
  • Minder belang gezagsverhoudingen en autoriteiten

4.  Waardoor wordt het paradoxale conflict veroorzaakt waarmee de  geïndividualiseerde individuen mee worden geconfronteerd?

  1. Op existentieel vlak is het  individu is in hoge mate de auteur van zijn eigen biografie. Wat telt is niet langer de ervaring van haromonie, maar de als betekenisvol ervaren, zelf gedefinieerde ontplooiing van het eigen leven en dat van zijn omgeving.
  2. Op theoretisch vlak krijgt de innerlijke en uiterlijke gedifferentieerdheid het beeld van een 'gespleten subject', dwz een subject waarvan de constitutie bepaald wordt door een alteriteit die ons principe ontsnapt en waar we principieel nooit helemaal greep op krijgen.

5. Hoe kan de paradoxale spanning zich manifesteren?

  1. Sommigen kunnen het niet aan te beseffen 'geen baas in eigen huis' (Freud) te zijn wat leidt tot complete existentiële desoriëntatie en tot nooit geziene vormen van 'onverantwoordelijkheid'.
  2. Anderen kunnen het conflict wel aan en biedt de postmoderne individualisering ongekende mogelijkheden tot zelfontplooiing die niet wordt samengehouden door een 'innerlijke  harmonische kern', maar door een als dusdanig erkende diversiteit van toevallige interesses en ontplooiingskansen.

OU-VRAAG: Op pp. 154-155 spreekt het handboek over een paradox binnen de notie van het ‘geïndividualiseerde individu’. Leg in eigen woorden uit waarin volgens het handboek de paradox gelegen is.

  • Praktisch opzicht - op zichzelf teruggeworpen, auteur eigen biografie, verantwoordelijk voor eigen, individuele bestaan
  • Theoretisch opzicht - niet meer beschouwd als autonoom, verantwoordelijk subject, maar juist als sterk gedifferentieerd suject bepaald door externe instanties, waarop het nooit grip zal hebben

het individu weet dus enerzijds dat het geen baas is in eigen huis, maar voelt anderzijds meer dan ooit de druk om zelf, als individu, iets van zijn leven te maken.   

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo