Vrijheid en samenleving - Karl Marx - Historisch materialisme en Marx' maatschappelijk alternatief

13 belangrijke vragen over Vrijheid en samenleving - Karl Marx - Historisch materialisme en Marx' maatschappelijk alternatief

Op welke manier is de historische evolutie in de klassentegenstelling veroorzaakt door een dialectisch mechanisme, volgens Karl Marx ook wel het historische materialisme?

Op een bepaald moment beantwoorden de bestaande productie verhoudingen niet meer aan de intussen geëvolueerde productiewijzen. Dan ontstaat er een revolutie en komen er nieuwe eigendomsverhoudingen die beter passen bij de nieuwe productiewijze.

16. In welk schrijven formuleert Marx zijn ideeën mbt het historisch materialisme en Marx' maatschappelijk alternatief?

In het Communistisch Manifest (1848). Zijn vertrekpunt is daarbij de vaststelling dat de geschiedenis de geschiedenis is van klassenstrijd.

Hoe verklaart Marx de historische evolutie in de klassentegenstellingen?

  • Door een steeds terugkerend (dialectisch) mechanisme
  • Tegenstelling tussen productiewijze en productieverhoudingen
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

17. Beschrijf het proces van historische evolutie in de klassentegenstelling volgens Marx.

De historische evolutie in de klassentegenstelling wordt veroorzaakt door een steeds terugkomend (dialectisch) mechanisme: de tegenstelling tussen de productiewijze en de productieverhoudingen.
  • Als sedert de oudheid is er sprake van scherpe sociale tegenstellingen.
  • Elke historische periode kenmerkt zich door een bepaalde wijze van produceren. Hieraan beantwoorden bepaalde productie- of eigendomsverhoudigen, dwz manieren waarop rijkdom en macht zijn verdeeld.
  • Op een bepaald moment beantwoorden de productieverhoudingen niet meer aan de intussen geëvolueerde productiewijzen.
  • Er ontstaat revolutie waarin de oude eigendomsverhoudingen plaats maken voor nieuwe.

18. Welke rol speelt de burgerij in de historische evolutie van de klassentegenstelling?

  • De burgerij heeft zich vrijgemaakt uit de feodale eigendomsverhoudingen en de daarin heersende politieke verhoudingen.
  • De burgerij onderscheidt zich van alle voorafgaande (heersende) klassen door het feit dat ze permanent de productiewijze verandert wat haar een historisch ongekende economische productiviteit heeft bezorgd.

19. Waarom pleit Marx voor de afschaffing van privé-eigendom?

Het productievermogen van de burgerlijke samenleving is dermate krachtig geworden en de omvang van haar product dermate groot, dat de individuele kapitalist zich dat maatschappelijke product niet langer exclusief kan toe-eigenen. ('De burgerlijke verhoudingen zijn te eng geworden om de door hen geschapen rijkdom te omvatten'). Privé-eigendom vormt de grondslag van de toe-eigening door het individu van wat maatschappelijk is voortgebracht.

20. Wat verstaat Marx onder historisch materialisme ?

  • De geschiedenis verloopt volgens een wetmatigheid die erin bestaat dat evoluties op het niveau van de productiewijze (de economie) op termijn en onvermijdelijk leiden tot onhoudbare conflicten met de bestaande maatschappelijke en politieke orde.
  • Deze orde wordt op revolutionaire wijze onderuitgehaald en vervangen door een orde die wèl is aangepast aan de nieuwe productiewijze.
  • De motor van de historische ontwikkeling en van haar politieke, sociale en culturele gestalten is dus de economische productiewijze.

Wat wordt bedoeld met historisch materialisme?

  • Maatschappij gezien als zich dialectisch ontwikkelend geheel,
  • Voortgestuwd vanuit materiële leefomstandigheden, waarin de productiewijze het meest bepalend is.

21. Hoe ziet volgens Marx de toekomst eruit?

  • Volgens Marx staat de geschiedenis weer voor het moment van een ommekeer. Ditmaal zal de positie van de bourgeoisie worden ingenomen door het proletariaat.
  • Hierdoor zullen de klassentegenstellingen worden opgeheven omdat de oude productieverhoudingen worden opgeheven.
  • Er komt dan eveneens een einde aan de politiek, die was immers niet meer dan een instrument in de handen van de heersende klasse om haar heerschappij in stand te houden.
  • De maatschappij zal enkel nog bestaan als een vrije associatie van individuen die slecht hun eigen vrije ontwikkeling en die van de anderen zullen genieten.

Hoe keert Marx in zijn materialistische geschiedenisopvatting de hegeliaanse geschiedenis om?

Marx schetst opeenvolging van materiele productiewijzen ipv
Geest die in successievelijke cultuurfasen vooruitgang boekt.

22. Als Marx' toekomstvisie werkelijkheid is geworden, wat betekent dat dan voor de filosofie?

  • De ware filosofie zal dan verwerkelijkt zijn. Tot nu toe was filosofie ideologisch, zij spiegelde de machtsverhoudingen en hield die in stand. Ware filosofie betekent voor Marx: ingrijpen in de reële wereld.
  • De filosofie heeft zichzelf daarmee op.

Hoe kijkt Marx aan tegen de ideologische en ware filosofie?

  • Marx zag filosofie eerst als ideologisch: machtsverhoudingen werden bespiegeld en in stand gehouden. Deze filosofen hebben de wereld alleen op verschillend manieren geïnterpreteerd.
  • Marx vond dat ware filosofie moest ingrijpen in de reële wereld om deze te veranderen.  

Waarin verschillen Marx en Hegel?


Hegel
  • Gaat uit acceptatie orde
  • Ontwikkeling werkelijkheid door de geest 
Marx
  • Je moet maatschappij veranderen
  • Ontwikkeling werkelijkheid door materiële leefomstandigheden

Marx - mens is vervreemd en komt niet tot eigen inzicht uitbuiting.
  • klassendynamiek als extern inzicht in ons eigen bewustzijn.
  • Door contrast arm rijk in groot te zien, wordt arbeidersklasse bewust van uitbuiting.
  • Conclusie: we worden uitgebuit. Ons interne reflectieproces wordt geblokkeerd door vervreemding

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo