Startpagina / Samenvattingen / Wijsbegeerte / transformatie-politiek-tocqueville

Vrijheid en samenleving - Alexis de Tocqueville vroegtijdige diagnose van de massademocratie

Q: 2. Hoe heet het boek waarin Alexis de Tocqueville 'een vroegtijdige diagnose geeft van de massademocratie' en waarom wordt het woord massademocratie gebruikt?

De la démorcratie en Amérique (1835/1804). Met het woord 'massademocratie' wordt het onderscheid aangegeven met de grote 18-eeuwse politieke revoluties.

Q: 2. Wat wordt verstaan onder de 'sociale kwestie' en wat was de oplossing ervan?

De 'sociale kwestie' is het maatschappelijk problematisch worden van de uitsluiting van de arbeidersmassa's uit het politieke systeem. De oplossing ervan kan in politiek opzicht worden samengevat als de invoering van 'het algemeen, enkelvoudig stemrecht' (voor mannen) om en rond de eeuwwisseling (en ten laatste na WO1).

13 belangrijke vragen over Vrijheid en samenleving - Alexis de Tocqueville vroegtijdige diagnose van de massademocratie

1. Onze hedendaagse democratie is een democratie van negentiende-eeuwse origine. Wat houdt dit in?

Dit houdt in dat onze democratie sporen draagt van de afwikkeling van de "sociale kwestie" en van haar oplossingen.

Welke grootse verandering in de samenleving hebben Karl Marx en Alexis de Tocqueville zien aankomen?

De transformatie van een burgerlijke naar een massademocratische samenleving.

2. Hoe heet het boek waarin Alexis de Tocqueville 'een vroegtijdige diagnose geeft van de massademocratie' en waarom wordt het woord massademocratie gebruikt?

De la démorcratie en Amérique (1835/1804).
Met het woord 'massademocratie' wordt het onderscheid aangegeven met de grote 18-eeuwse politieke revoluties.

2. Wat wordt verstaan onder de "sociale kwestie" en wat was de oplossing ervan?

De "sociale kwestie" is het maatschappelijk problematisch worden van de uitsluiting van de arbeidersmassa's uit het politieke systeem.
De oplossing ervan kan in politiek opzicht worden samengevat als de invoering van "het algemeen, enkelvoudig stemrecht" (voor mannen) om en rond de eeuwwisseling (en ten laatste na WO1).

Op welke manier verschilt het blik van Karl Marx en Alexis de Tocqueville van elkaar ten opzichte van de 'transformatie van een burgerlijke naar massademocratie'

Tocqueville bekijkt de ontwikkeling als een historicus en politieke socioloog.
Marx bekijkt de ontwikkeling als een sociale wetenschapper en politieke econoom.

3. Onze hedendaagse democratie is gebaseerd op het 19-eeuws democratisch systeem. In welk opzicht wijkt dat laatste af van de 18-eeuwse?

De 18e-eeuwse democratie was gebaseerd op het cijnskiesrecht, dat wil zeggen dat alleen belastingbetalende mannen kiesrecht hadden. Dit sloot grote groepen mannen uit van het kiesrecht, en alle vrouwen.
het 19e-eeuwse systeem had een oplossing gezocht voor 'de sociale kwestie' in de invoering van het 'algemeen, enkelvoudig stemrecht'(voor mannen).

Waarin gelijkt Tocqueville zijn benadering die van Montesque?

Beide leggen de aandacht op de geest van de wetten en de eigenheid van het systeem en samenleving die maakt dat een politiek systeem aansluit. Daarnaast zijn beide zich bewust van de problematiek van vrijheid en gelijkheid.

3. Waarom gebruikt Tocqueville de term "massademocratie"?

Om het onderscheid te maken met het type democratie dat verbonden is met de grote 18e eeuwse revoluties.

Bij deze democratieën werden grote delen van de bevolking (=massa) uitgesloten: alleen kiesrecht voor rijke burgers en aristocratie.

4. Wat was het gevolg van de uitbreiding van het kiesrecht?

Er onstond een fundamentele transformatie naar een massademocratie.

5. Welke plaats hebben Tocqueville en Karl Marx in deze ontwikkeling?

Zowel Tocqueville als Marx hadden de diepgaande transformatie van een burgerlijke naar een massademocratische samenleving zien aankomen. Beiden beschouwden het als een nieuwe samenleving en beiden gebruikten het woord 'revolutie'.
Ze analyseerden de gebeurtenissen echter vanuit een verschillend perspectief:

Tocqueville was historicus en politiek socioloog (met een blinde vlek voor economische antagonismen in de samenleving).
Marx was sociale wetenschapper en politiek econoom (met een blinde vlek voor de historische contigenties en verschillen tussen de diverse samenlevingen).

Tocqueville komt tot 3 algemene politiektheoretische bevindingen. Welke zijn dit?

1. Decentralisatie van de macht: machtsuitoefening zo dicht mogelijk bij de burger en het direct betrekken bij de besluitvorming.

2. Belang van zeden en gewoonten: gezamenlijke normen en waarden moeten gewaarborgd worden zodat wetten en regels nageleefd worden, ook als deze een groter belang dienen dan eigenbelang.

3. Behoeden voor een totalitaire democratie: een systeem waarin sprake is van tirannie van de meerderheid of waarin politieke desinteresse van de burger de overhand neemt. Zo kan de vergaande verzorgingsstaat mensen achteloos maken voor vrijheidsinperking.

4. Welke fundamentele transformatie hebben Marx en Tocqueville aan zien komen en hoe brengen zij deze transformatie in kaart?

De transformatie van een burgerlijke naar een massademocratische samenleving.
Tocqueville:

kijkt naar de transformatie met de blik van de historicus en politieke socioloog.

blinde vlek: rol van de economische antagonismen binnen de samenleving
wil fenomeen democratie begrijpen en maakt daartoe o.a. een sterkte-zwakte analyse

Marx:

kijkt naar de transformatie met de blik van de sociale wetenschapper en politieke econoom
blinde vlek: historische contingenties en verschillen tussen de diverse samenlevingen

Noem een overeenkomst tussen Tocqueville en Marx

Beiden zagen opkomst van nieuwe samenleving (burgerlijk naar massademocratische samenleving)

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Wijsbegeerte | 9789020988642 | Antoon Braeckman, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Onderwerpen die gerelateerd zijn aan Vrijheid en samenleving - Alexis de Tocqueville vroegtijdige diagnose van de massademocratie