Startpagina / Samenvattingen / Wijsbegeerte / wetenschap-kritisch-empirisch

Decentrering van het subject, de hedendaagse tijd - Een hedendaagse visie op wetenschap en samenleving, Kennis en wetenschap

Q: Popper. het falsificatiebeginsel steunt op een geldige redeneervorm: Modus tollendo tollens Wat betekent dit? en geef een voorbeeld van een uitspraak die gefalsificeerd wordt.

de redenering die weerlegt door te weerleggen 'alle zwanen zijn wit', dus: deze zwaan moet ook wit zijn, stellen we vast dat deze zwaan niet wit is,dan kunnen we met logische geldigheid vaststellen dat de uitspraak onwaar is. (mislukt de weerlegging dan is de uitspraak gecorroboreerd).

17 belangrijke vragen over Decentrering van het subject, de hedendaagse tijd - Een hedendaagse visie op wetenschap en samenleving, Kennis en wetenschap

Wat is het archimedisch punt?

Een plek vanwaaruit het kennisprobleem beslecht kan worden. In de moderne filosofie was dit het cogito.

1. Wat is bij hedendaagse filosofen de algemene consensus mbt het subject?

Niemand gaat meer uit van een subject dat als 'klaardenkend' subject de grondslag is voor de kennis.
De subject positie wordt mogelijk gemaakt door iets anders dan het subject, iets dat werkzaam is in het subject maar er niet mee samenvalt.

Het hedendaagse denken over kennis en wetenschap kan in twee groepen verdeeld worden.

Denkers die vasthouden aan de idee van een archimedisch punt van waaruit het kennisprobleem definitief opgelost kan worden. Zij zoeken het punt in een ruimere samenhang waarin het subject geschreven staat.
Denkers die proberen het kennisprobleem zonder een vast referentiepunt beschrijven en op lossen.
Geef een voorbeelden van filosofen die aan het klassieke kennis- en waarheidsideaal trouw blijven.

Russell en Wittgenstein I. (logisch atomisme), Wiener Kreis en Popper (kritisch rationalisme)

Noem drie algemene kenmerken van de Wiener Kreis (1925 - 1936 ) Moritz Schlick

Onderscheid tussen betekenis en onzin
Radicalisering Wittgensteins visie – alleen empirisch taalgebruik is zinvol
Startpunt logisch positivisme

2. In welke twee groepen kunnen hedendaagse wetenschapsfilosofen grosso modo worden ingedeeld?

Denkers die uitgaan van een archimedisch punt (een steunpunt vanwaaruit men alles kan bewegen) die niet wordt gezocht in het subject zelf, maar in een ruimere samenhang waarvan het subject deel uitmaakt. Het archimedisch punt vervangt dan in feite het subject.
Denkers die elk archimedisch punt binnen de kennis opgeven.

Wiener Kreis 1925-1936 keerden zich tegen de mystificaties van de samenleving, zochten hun heil in de wetenschap. Verwezen naar Wittgenstein. Ten onrechte! Waarom?

WK meenden dat Wittgenstein in TLP had duidelijk gemaakt dat alleen empirisch taalgebruik zinvol is. W. heeft echter gezegd dat onzin (kunst, ethiek, religie, filosofie, zinvragen) het belangrijkste was.
Wittgenstein heeft in TLP een scheidslijn getrokken tussen het zegbare en het onzegbare, tussen feiten en waarden. WK: alle problemen moeten op wetenschappelijke wijze aangepakt worden.

Max Weber's idee over het waardevrij zijn van de wetenschap

wetenschap is altijd waardengebonden, dus niet waardevrij
wetenschap dient waarderingsvrij te zijn, moet zich onthouden van van waardeoordelen over feiten.

Popper en het kritisch rationalisme. Zijn belangwekkende denken over wetenschap laat zich comprimeren in één woord. Welk woord en legt beginsel uit.

Falsificatiebeginsel: uitspraken moet falsificeerbaar (=weerlegbaar) zijn. Met dit beginsel wordt het probleem dat wetenschappelijke uitspraken nooit verifieerbaar zijn opgelost t.w. de empirische onmogelijkheid en de logische ongeldigheid van de verificatie.

Popper. het falsificatiebeginsel steunt op een geldige redeneervorm: Modus tollendo tollens Wat betekent dit? en geef een voorbeeld van een uitspraak die gefalsificeerd wordt.

de redenering die weerlegt door te weerleggen

"alle zwanen zijn wit", dus: deze zwaan moet ook wit zijn, stellen we vast dat deze zwaan niet wit is,dan kunnen we met logische geldigheid vaststellen dat de uitspraak onwaar is.
(mislukt de weerlegging dan is de uitspraak gecorroboreerd).

OU-VRAAG Welke twee hoofdstromingen onderscheidt het handboek in de hedendaagse filosofie van kennis en wetenschap?

Vasthouden aan onbetwijfelbaar ankerpunt of fundament (het handboek noemt dit een archimedisch punt) van waaruit het kennisprobleem kan worden beslecht.

Niet meer vasthouden aan onbetwijfelbaar fundament. Kennis en waarheid gerelateerd zijn aan een particulier en contingent standpunt: het standpunt van waaruit gesproken wordt.

Wat betekent het dat Popper een kritisch rationalist is?

Hij houdt vast aan een objectieve realiteit waarover uitspraken gedaan kunnen worden.
Hij omarmt de correspondentietheorie: overeenstemming tussen uitspraak en werkelijkheid
Ideaal is het bereiken van een objectieve waarheid
overtrokken zekerheidsidealen voorbij en neemt relativisme, scepticisme, en andere kritische tradities in aanmerking.

Wat is het verificatiebeginsel van de Wiener Kreis?

verificatie is betekenis
verum facere = waargemaakt
onder verwijzing naar empirische stand van zaken

Het betekent tevens een

betekeniscriterium voor proposities; een propositie heeft alleen betekenis als zij kan worden waargemaakt/verifieerbaar is.
demarcatielijn voor wetenschappelijkheid, dus alleen te verifiëren met empirische gegevens.
toegangscriterium voor waarheid; een uitspraak is waar wanneer hij kan worden bevestigd op basis van concrete empirische gegevens.

Waar staat het Wiener Kreis voor?

Tegen mystificaties van de samenleving zoals die in de verwijzing naar nationale identiteit, volksaard, raszuiverheid, enz.
Alleen wetenschappelijke kennis kan aanspraak maken op waarheid en maatschappelijke problemen dienen daarom wetenschappelijk aangepakt te worden.

Hoe radicaliseert het Wiener Kreis de theorie van Wittgenstein?

1) Ze verwerpen het belang van 'onzin' dat voor Wittgenstein het belangrijkste was (kunst, ethiek, religie, filosofie).
2) De scheidslijn die Wittgenstein trok tussen het zegbare en het onzegbare. Volgens het Wiener Kreis moet je maatschappelijke problemen wetenschappelijk aanpakken. Dus alles wat met waarden samenhangt en dat is precies tegenovergesteld aan Wittgenstein.

1. Wat bedoelt Horkmeier met een "kritische theorie"?

Dit is een wetenschap die zich bewust is van haar eigen positie in de samenleving, die zich inlaat met de banden tussen haar onderzoeksobject en de rest van de samenleving, en zich zo ten dienste stelt van de emancipatie van de onderdrukten in de maatschappij.

Waarom bepleit Max Horkheimer voor 'de uitbouw van een kritische theorie'?

De wetenschap die zich enkel richt op feiten, ziet niet welke rol zij vervult binnen de samenleving en ziet niet dat ij gestuurd word door de samenleving die steunt op haar resultaten.

13. Wat is het standpunt van Max Horkheimer?

Horkheimer (neo-marixist) reageert eveneens tegen het onderscheid tussen wetenschap en waarden. Hij pleit voor de uitbouw van een 'kritische theorie'. Volgens hem moet de wetenschap zich bewust zijn van haar positie in de samenleving en moet zich ten dienste stellen van de emancipatie van de onderdrukten in de maatschappij.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Wijsbegeerte | 9789020988642 | Antoon Braeckman, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Onderwerpen die gerelateerd zijn aan Decentrering van het subject, de hedendaagse tijd - Een hedendaagse visie op wetenschap en samenleving, Kennis en wetenschap