Startpagina / Samenvattingen / ZORG VOOR EEN OUDERE MET VOEDINGSDEFFICIENTIE DEEL 2 / aanprikken-subclavia-femoralis

HET CENTRAAL INFUUS

50 belangrijke vragen over HET CENTRAAL INFUUS

WIE ZAL EEN CENTRAAL KATHETER PLAATSEN?

Plaatsing steeds door arts!
Plaatsing katheter in grote diepe vene

GEEF DE MEDISCHE TERM VAN CVK, CVC, CI EN DVC?

C.V.K. (centraal veneuze katheter) - C.V.C. (central veneous catheter) - C.I. (centraal infuus)font-familyfont-size

WELKE TYPE KATHETERS KEN JE BIJ INDELING IN HET LICHAAM?

korte termijn katheters
lange termijn katheters
- Poortkatheter (volledig geïmplanteerd en kunnen 2000 x aangeprikt worden)
- Hickman katheter (getunnelde katheter maar met een uitwendige uitgang)

HOE KAN MEN DE KATHETER INDELEN VOLGENS AANTAL POORTEN?

single of enkel lumen = 1 poort
dubbel lumen = 2 poorten
triple lumen = 3 poorten
vier lumen = 4 poorten

WAAROM GAAT MEN EEN CENTRAAL KATHETER PLAATSEN?

toedienen hypertonische oplossingen
▪toedienen veel vocht bv: bij brandwonden, shock ....
▪infuus lang ter plaatse
▪toedienen medicatie irriterend voor wand perifere venen
geen perifere venen meer beschikbaar en aanprikbaar
▪CVD meting
▪toedienen T.P.N.
▪dringende dialyse indien nog geen dialysefistel

WELKE VENA AANPRIKKEN ALS ARTS OM EEN CENTRAAL INFUUS TE PLAATSEN?

vena subclavia
vena jugularis interna
(bij voorkeur rechts)
vena femoralis
vena brachialis

HOE EEN CENTRAAL INFUUS PLAATSEN VIA DE VENA SUBCLAVIA?

• Aanprikken sleutelbeenvene
• meest gebruikte toegangsweg
• katheter aan huid vastgehecht (uitzondering hematologische patiënten)

WAAROP LETTEN BIJ HET AANRPIKKEN VAN EEN CENTRAAL INFUUS IN DE VENA SUBCLAVIA?

▪ steeds Trendelenburg! Preventie luchtembool!
▪ klein kussentje of opgerolde handdoek tussen schouderbladen:
- oplichten thorax
- goede bereikbaarheid voor arts
▪ geen comfortabele houding voor pt! ▪ scheren bij borsthaar!

WELKE VOORDELEN HEBBEN PATIENTEN MET EEN CENTRAAL INFUUS IN DE VENA SUBCLAVIA?

weinig hinder katheter (halsbewegingen blijven mogelijk)
▪ lager infectiegevaar dan via v jugularis→aanprikplaats beter en eenvoudiger afgedekt dan jugulaire katheter

WAT ZIJN DE NADELEN BIJ EEN CENTRAAL INFUUS IN DE VENA SUBCLAVIA?

Risico pneumothorax groter →longtop dichtbij gelegen
▪ bloeding (bv aanprikken nabijgelegen arterie subclavia)
=> moeilijker te stelpen
(moeilijker afdrukbaar)

WELKE MOGELIJKE TEGENINDICATIES KUNNEN ER VOORKOMEN BIJ EEN CVK IN DE VENA SUBCLAVIA?

longemfyseem: longen gespannen, uitgezet
=> gemakkelijker aangeprikt
▪ obese patienten
▪ woelige patienten: ze moeten perfect stil kunnen liggen bij het aanprikken
▪ vena cava superior syndroom:
druk op v cava => bloed bijna niet terugvloeien naar re-atrium

HOE WORDT EEN CVK IN DE VENA JUGULARIS AANGEPRIKT?

halsvene wordt aangeprikt
voorkeur RE vena jugularis
= directe weg naar de RE- atrium soms rechter pleuratop lager dan linker => kans op pleurabeschadiging en pneumothorax kleiner
Katheter vastgehecht
(uitz bv. hematologische patiënten)

WELKE HOUDING AANNEMEN BIJ HET PLAATSEN VAN CVK EN HET AANPRIKKEN VAN DE VENA JUGULARIS ?

▪steeds Trendelenburg (preventie luchtembool)
▪Hoofd hyperextensie, gedraaid naar tegenovergestelde richting aan te prikken kant (=> gemakkelijker vena jugularis voelen)
▪ Soms pt licht gekanteld naar aan te prikken zijde

WAT ZIJN DE VOORDELEN BIJ DE VENA JUGULARIS AAN TE PRIKKEN VOOR HET PLAATSEN VAN EEN CENTRAAL INFUUS?

vene is gemakkelijk te lokaliseren
▪ korte, rechte toegangsweg tot de vena cava superior bij aanprikken rechts
▪ aantal complicaties ligt laag bij aanprikken
▪ Risico pneumothorax kleiner dan v subclavia

WAT ZIJN DE NADELEN BIJ DE VENA JUGULARIS AAN TE PRIKKEN VOOR HET PLAATSEN VAN EEN CENTRAAL INFUUS?

niet comfortabel pt (hoofdbewegingen worden gehinderd)
▪ Moeilijker verband
▪ meer kans op infecties
▪ probleem bij tracheostomie (infectierisico groter)
▪ ligt dicht bij arteria carotis →bij aanprikken bloeding wel goed afdrukbaar

WELKE TEGENINDICATIES ZIJN ER BIJ HET AANPRIKKEN VAN DE V. JUGULARIS VOOR HET PLAATSEN VAN EEN CENTRAAL INFUUS?

zeer mobiele en onrustige patiënten
▪ ptn met tracheocanule (hoger infectiegevaar) => voorkeur voor subclavia katheter
▪ carotis atherosclerose ▪ cervicale wervelletsels

WAAROP LETTEN BIJ HET PLAATSEN VAN EEN CENTRAAL INFUUS?

Aanprikken liesader

▪zoveel mogelijk vermijden

▪Alleen urgente situaties bv. reanimaties, acute dialyse
▪Aanprikken v subclavia of v jugularis niet lukt
▪mag maximum 4 dagen ter plaatse→verhoogd risico op infectie!

HOE GA JE DE TECHNIEK PLAATSEN CENTRAAL INFUUS IN DE V FEMORALIS UITVOEREN?

Houding tijdens plaatsing via v femoralis:
• patient in Trendenlenburg!
• Been aan te prikken zijde naar buiten gespreid • Scheren bij beharing

WELKE VOORDELEN KEN JE BIJ HET CENTRAAL INFUUS TE PLAATSEN IN DE V FEMORALIS?

gemakkelijker aan te prikken
(urgentesituaties)

WELKE NADELEN KEN JE BIJ HET CENTRAAL INFUUS TE PLAATSEN IN DE V FEMORALIS?

beperkte mobiliteit => risico op:
- doorligwonden
- thrombusvorming
- flebitis
- embolen
- infectierisico groter
▪ Verband moeilijker
▪ Risico aanprikken a femoralis

BESPREEK DE PLAATSING VAN EEN CENTRAAL INFUUS VIA DE D BRACHIALIS?

Via vena brachialis getunnelde katheter
opgeschoven tot in v. cava superior
▪ gemakkelijk aan te prikken maar hetopschuiven katheter moeilijker
(via v axillaris tot in centrale circulatie)
▪ minder toegepast voor infuustherapie

WELKE HOUDING MOET DE PATIENT AANNEMEN BIJ HET PLAATSEN VAN CENTRAAL INFUUS IN DE D BRACHIALIS?

Houding
▪ Patient in ruglig
▪ evt ondersteuning arm

WELKE VOOR EN NADELEN IKEN JE BIJ HET PLAATSEN VAN EEN CENTRAAL INFUUS IN DE D BRACHIALIS?

VOORDELEN
gemakkelijk aan te prikken
NADELEN
▪ armbewegingen
=> verplaatsen katheter
▪ moeilijk om voorbij oksel te raken
▪ vocht lange tijd nodig om in centrale circulatie te komen
▪ Aanprikken a. brachialis

WELKE TEGENINDICATIES KEN JE BIJ EEN CENTRAAL INFUUS GEPLAATST IN DE D BRACHIALIS?

Flebitis
▪ DVT
▪ woelige, verwarde patiënten

WELKE VROEGTIJDIGE EN LAATTIJDIGE COMPLICATIES KOMEN VOOR BIJ EEN CENTRAAL INFUUS IN DE D BRACHIALIS?

Vroegtijdige complicaties
▪ Harttamponade
▪ Luchtembool
▪ bloeding (plaatsing)

Laattijdige complicaties
▪ Katheterembool
▪ Luchtembool
▪ embool door bloedstolsel ▪ bloeding (verwijdering)
▪ Ritmestoornissen
▪ Zenuwbeschadiging
▪ Pneumothorax
▪ Kathetersepsis

WAARDOOR HEEFT MEN EEN HARTTEMPONADE BIJ EEN CENTRAAL INFUUS?

Ontstaan van vochtophoping (bloeding als gevolg van perforatie) In hartzakje rond hart

WAT IS HET GEVOLG EN DE BEHANDELING VAN EEN HARTTEMPONADE?

Gevolg
Pompfunctie neemt sterk af (levensgevaarlijke situatie => dood!)
Behandeling
Onmiddellijke evacuatie bloed!

WAT KAN JE DOEN OM EEN HARTTEMPONADE TE VOORKOMEN BIJ PLAATSING?

streepjesindicatoren op katheter (bepalen van diepte)
▪ geleider heeft J-tip => minder risico op perforatie

WAT IS DE OORZAAK VAN EEN KATHETEREMBOOL?

Afbreken van kleine stukjes van de katheter door bv. :

medicatie of infuusvloeistof onder te hoge druk inspuiten
fabricagefout katheter
accidenteel afknippen katheter
=> stukjes migreren via bloedbaan met vorming embolen

WELKE BEHANDELING IS ER AANGEWEZEN BIJ EEN KATHETEREMBOOL?

Heelkundige verwijdering!

WAT IS DE OORZAAK VAN EEN LUCHTEMBOOL BIJ EEN CENTRAAL INFUUS?

plaatsing CVK
▪ wisselen infuusleidingen
▪ verwijderen CVK
▪ ontkoppeling infuusleidingen
▪ niet goed gepurgeerde leidingen

OMSCHRIJF DE PATHOLOGIE EMBOOL DOOR BLOEDSTOLSEL?

vorming bloedstolsel
▪ vasthechting aan katheter
▪ bloedklonter raakt los
▪ raakt in pulmonale circulatie
= Levensgevaarlijke situatie die dodelijk kan zijn!

WANNEER ER ACCIDENTIEEL WORDT AANGEPRIKT EN MEN EEN BLOEDING HEEFT WAT KAN ER GEBEUREN?

Accidenteel aanprikken nabijgelegen arterie bv.:
▪ v. subclavia→punctie a. subclavia
(bloeding bijna niet zichtbaar en moeilijk compressie uitvoeren)
▪ v. jugularis→punctie a. carotis
(bloeding goed zichtbaar en afdrukken mogelijk, hematoom in hals kan AH-moeilijkheden geven door druk op trachea)
▪ v. femoralis→punctie a. femoralis (goed afdrukbaar)

WELKE ANDERE OORZAKEN KEN JE BIJ EEN BLOEDING DOOR EEN CENTRAAL INFUUS?

slechte stolling → steeds controle
voor plaatsing of verwijdering!
▪ anticoagulentia (STOP voor plaatsing of verwijdering)!

WAT IS DE OORZAAK BIJ RITMESTOORNISSEN DOOR PLAATSING VAN EEN CENTRAAL INFUUS?

te ver opschuiven katheter
=> myocard wordt geprikkeld = ritmestoornissen
▪preventiemaatregelen:
- monitoring tijdens plaatsing C.V.K
- katheter is voorzien van merktekens - katheter goed vasthechten

WAT IS DE OORZAAK MEN EEN ZENUWBESCHADIGING OPLOOPT?

minder voorkomende complicatie
In aanprikzones is bezenuwing groot.
Volgende beschadigingen zijn mogelijk:
▪Verlies motoriek en gevoel bovenste ledematen ▪ verlamming diafragma
▪ heesheid

BESPREEK DE PNEUMOTHORAX TOV CENTRAAL INFUUS?

Pneumothorax
• Risico bij aanprikken v. jugularis
en v. subclavia
• risico iets groter bij aanprikken v. subclavia
=> na plaatsing steeds RX-thorax!

WAT IS DE MEEST VOORKOMENDE COMPLICATIE BIJ EEN CENTRAAL INFUUS?

Katheterinfectie- en/of sepsis
▪ meest voorkomende complicatie van C.V.K. ▪ sepsis als complicatie
▪levensgevaarlijke situatie voor pt!

WELKE FACTOREN SPEELEN EEN GROTE ROL IN HET VOORKOMEN VAN EEN KATHETERINFECTIE?

correcte manipulatie katheter
▪ correcte wondzorg insteekplaats
▪ correcte manipulatie bij toediening infuusoplossingen en GM
▪ Respecteren verblijfsduur katheter
▪ algemene toestand pt (verzwakte immuniteit)
▪ multilumen grotere kans op infectie (aantal manipulaties is groter)

NOEM DE PREVENTIEVE MAATREGELEN EN AANDACHTSPUNTEN BIJ EEN CENTRAAL INFUUS?

bij plaatsing CVK
▪bij verzorging insteekplaats
▪ gebruik en verblijfsduur van infuusleidingen ▪ Verblijfsduur katheter
▪ toedienen infuusoplossingen en GM

WAAROP LETTEN BIJ HET PLAATSEN VAN EEN CVK?

plaatsing in OK of aparte ruimte
arts: steriele handschoenen, steriele jas, masker en muts
assisterende verpleegkundige: masker en muts
insteekplaats ruim afgedekt met steriele doeken
haar pt afgedekt
ruim steriel veld voor materiaal
aanprikplaats ruim ontsmetten met gekleurde
alcoholische oplossing→contacttijd respecteren
herhaalde pogingen => nieuwe aanpriknaald
na plaatsing→opnieuw ontsmetten en afdekken met steriel verband

NOEM DE AANDACHTSPUNTEN BIJ DE VERZORGING INSTEEKPLAATS VAN EEN CENTRAAL INFUUS?

steeds afdekken met doorzichtig steriel verband ▪ dagelijks controle:
- roodheid - etter
- pijn
- vocht
- zwelling
(mogelijke symptomen infectie)
Sterk transpirerende patiënten
→verband lossen
=> geen folie gebruiken (wel bv. Cosmopore®)
▪ insteekplaats ontsmetten en nieuw verband →om de 72u tot 96u
steeds steriele wondset voor verzorging insteekplaats
▪ ontsmetting met alcoholische oplossing
▪ contacttijd respecteren: desinfectans opgedroogd => nieuw steriel doorzichtig verband
▪ GEEN bad wel douche
mits insteekplaats waterdicht afgeplakt

WAT GA JE DOEN BIJ VERMOEDEN VAN KATHETERINFECTIE SEPSIS?

▪ bloedkweken
▪ katheterpunt op cultuur + kweken

BESPREEK DE AANDACHTSPUNTEN BETREFFENDE VERBLIJFSDUUR CVK?

Korte termijnkatheters
▪ dagelijkse inspectie van insteekplaats
▪ CRP opvolgen (stijging kan wijzen op katheterinfectie)
→bij tekenen van infectie vervanging
Lange termijnkatheters (portacath of Hickman)
▪ kunnen lang ter plaatse blijven omdat de kans op infectie gering is

BESPREEK DE AANDACHTSPUNTEN BIJ TOEDIENEN INFUUSOPLOSSINGEN EN GM?

▪ STEEDS wijziging cardiopulmonaire werking te verwachten! => goede observatie van de patiënt is vereist
▪achterstand op het tijdschema bij T.P.N. nooit proberen in te winnen
▪vloeistoffen op kamertemperatuur toedienen
▪Infusen zo laat mogelijk bereiden voor toediening
▪toch op voorhand bereiding
=> navraag doen i.v.m. bewaring (koelkast of juist niet)
▪Purgeren leidingen vlak voor toediening

WELKE TEGENINDICATIES KEN JE BIJ HYPODERMOCLYSE?

acute problemen vb hypovolemische shock,
▪ stollingsstoornissen of therapeutische antistollingstherapie ▪ plaatsen waar ontsteking of infectie is
▪ oedemen
▪ verlamde ledematen
▪ ernstig hartfalen
▪ nierinsufficiëntie

WAT ZIJN DE VOORDELEN OM HYPODERMOCLYSE TOE TE PASSEN?

VOORDELEN
Hypo dermoclyse
• relatief eenvoudige, snelle techniek
• gemakkelijk toepassen in thuissituaties • evt aan pt aanleren

WAT ZIJN DE NADELEN OM HYPODERMOCLYSE TOE TE PASSEN?

resorptie is veel trager
▪ soms pijnlijk
▪ minder keuze aan infuusoplossingen en medicatie (enkel isotonische infuusoplossingen!)
▪ vorming van vloeistofzakken

WELKE AANDACHTSPUNTEN ZIJN ER BY HYPODERMOCLYSE?

steeds isotone oplossingen
▪ niet meer dan 1 liter infuusoplossing per infusieplaats
▪ de inloopsnelheid afstemmen op pt→op order arts
▪ steeds op kamertemperatuur toedienen
▪ magere patiënten
=> naald niet te diep evenwijdig aan tussenribspieren => long niet aanprikken
▪ thoraxregio blijft bij terminale patiënten langst goed doorbloed

WELKE COMPLICATIES KEN JE BIJ HYPODERMOCLYSE?

zelden
Eventueel lokaal:
▪ tijdelijk oedeem
▪ tijdelijk erytheem (roodheid)
▪ lokale infectie (zelden voorkomend)
▪ ecchymose (onderhuidse bloeduitstorting)

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

ZORG VOOR EEN OUDERE MET VOEDINGSDEFFICIENTIE DEEL 2

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding